Kultura druku i jej wpływ na zmiany cywilizacyjne

• Authors: Maria Juda
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono genezę technik drukarskich i ich zastosowanie w produkcji książki od najdawniejszych dokonań w tym zakresie w Chinach aż po początki sztuki typograficznej w Europie w połowie XV w. Uwagę skierowano również na techniczne aspekty wynalazku Jana Gutenberga oraz komponenty sztuki drukarskiej, takie jak materiał typograficzny, farba i prasa drukarska. Przedstawiono rozwój typografii w Europie i na pozostałych kontynentach oraz jej wykorzystanie w powstaniu cenzury, odkrywaniu na nowo antyku, wykształceniu się warstwy zawodowych literatów, prawa autorskiego, rozwoju krytycznych badań naukowych, standaryzacji i unarodowieniu pisma drukowanego oraz pisowni i ortografii języków narodowych. Zwrócono też uwagę na ukształtowanie się właściwej dla typografii formy książki, na zmiany w sposobie lektury oraz na wpływ drukarstwa na zwiększenie możliwości komunikacyjnych tkwiących w piśmie i w słowie drukowanym. 

EN

The author presents the origins of printing techniques and their application to production of books dating from the earliest achievements in this field in China until the beginning of typographic art in Europe in the mid-fifteenth century. Attention was focused on technical aspects of the Johannes Gutenberg’s invention and the art of printing components, such as typographic material, ink and printing press. The evolution of typography in Europe and other continents was presented as well as its effects on the rise of censorship, rediscovery of antiquity, forming of the profession of qualified writers, copyright law, development of critical research, standardization and nationalization of the print, spelling and orthography of national languages. Attention was also paid to the process of constituting the form of a book adequate for typography, to changes in the way of reading, and to impact of printing on the increase in communications capabilities inherent in written and printed word.

Keywords

PL

bibliologia historyczna, druk, drukarstwo, Jan Gutenberg, książka drukowana, pismo drukowane, cenzura, prawo autorskie, obieg informacji

EN

historical bibliology, print culture, printing, Johannes Gutenberg, printed book, censorship, copyright, information flow

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Folia Bibliologica
• Year: 2016
• Volume: 58

Dates

published

2016

online

2016-12-20

Contributors

author

Maria Juda

References

• Bauer F., Technisches in der Geschichte der Schriftgisserei, „Gutenberg-Jahrbuch” 1927, t. 2.
• Blake N. F ., Dating in First Books Printed in English, „Gutenberg-Jahrbuch” 1978, t. 53.
• Borsa G., Die volkssprachigen Drucke im 15. und 16. Jahrhundert in Ungarn, „Gutenberg-Jahrbuch” 1987, t. 62.
• Breitkopf J. G . I ., Nachricht von der Stempelschneiderey und Schriftgiesserey, Leipzig 1777.
• Calligraphy et Printing in the Sixteenth Century. Dialogue attributed to Christopher Plantin, ed. by R. Nash, Antwerp 1964.
• Calvo H., The Politics of Print. The Historiography of the Book in Early Spanish America, „Book History” 2003, t. 6.
• Carter H., The Invention of Printing in China and its Spread Westward, New York 1955.
• Cave R., Ayad S., Historia książki. Od glinianych tabliczek po e-booki, Warszawa 2015.
• Chadwick J., Pismo linearne B i pisma pokrewne, Warszawa 1998.
• Dal E., Bücher in dänischer Sprache vor 1600, „Gutenberg-Jahrbuch” 1987, t. 62.
• Die deutsche Schriftgiessersprache, „Gutenberg-Jahrbuch” 1931, t. 6.
• Diesinger G., Wagner L., Hinweise zur Geschichte des chinesischen Buchdrucks, [w:] China und Japan in Buchdrucks und Graphik, Wiesbaden 1985.
• Eisenstein E. I ., The Printing Revolution in Early Modern Europe, Cambridge 1983.
• Fournier P. S., Manuel Typographique, Paris 1764–1766.
• Funke F., Buchkunde. Ein Überblick über die Geschichte des Buches, München 1992.
• Geldner F., Die Deutschen Incunabeldrucker, t. 1–2. Stuttgart 1970.
• Gessner Ch.F., Die so nötige als nützliche Buchdruckerkunst und Schriftgiesserey, Leipzig 1740–1750.
• Gieske A., Das Schriftmetall Gutenbergs, „Gutenberg-Jahrbuch” 1944–1949, t. 19–24.
• Gieske M., Der Buchdruck in der frühen Neuzeit. Eine historische Fallstudie über die Durchsetzung neuer Informations–und Komunikationstechnologien, Frankfurt am Main 1991.
• Goffin J., Balle J.-L., Gab es eine Druckkunst vor Gutenberg?, [w:] In China… längst vor Gutenberg. Papier–Holzschnitt–Druckkunst, mit Beiträgen von J. L . Balle, J. Goffin, J.-M. Simmonet, Hersg. von G. Scholz, Böblingen 1996.
• Góralska M., Piśmienność i rewolucja medialna, Wrocław 2012, s. 20–54.
• Horach R. E ., Zur Frage des erste in portugiesischer Sprache gedruckten Buches, „Gutenberg-Jahrbuch” 1987, t. 62.
• Jixing Pan, A Comparative Research of Early Movable Metal–Type Printing Technique in China, Korea and Europe, „Gutenberg-Jahrbuch” 2001, t. 76.
• Juda M., Karta tytułowa staropolskiej książki drukowanej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2002, t. 46.
• Juda M., Pismo drukowane w Polsce XV–XVIII wieku, Lublin 2001.
• Juda M., Przywileje drukarskie w Polsce, Lublin 1992.
• Kapr A., Johannes Gutenberg. Persönlischkeit und Leistung, Leipzig 1988.
• Keller J., Zakaz i cenzura książek w kościele, „Studia z dziejów Kościoła katolickiego” 1960, t. 2.
• McLuhan M., The Gutenberg Galaxy. The Making of Typographic Man, Toronto 1962.
• McLuchan M., Wybór pism. Przekaźniki, czyli przedłużenie człowieka. Galaktyka Gutenberga. Poza punktem zbiegu, Warszawa 1975.
• Moxon J., Mechanick Exercises on the Whole Art of Printing (1683–1684), ed. by H. Davis, H. Carter, Oxford 1958.
• Neddermeyer U., Von der Handschrift zum gedruckten Buch. Schriftlichkeit und Leseinteresse im Mittelalter und in der frühen Neuzeit. Quantitative und qualitative Aspekte, t. 1, Wiesbaden 1998.
• Ong W. J ., Oralność i piśmienność, Lublin 1992.
• Pelliot P., Les débuts de l´imprimerie en Chine, Paris 1953.
• Pirożyński J., Johannes Gutenberg początki ery druku, Warszawa 2002.
• Po-kee Sohn, Invention of the Movable Metal–type Printing in Koryo: its Role and Impact on Human Cultural Progress, „Gutenberg-Jahrbuch” 1998, t. 73.
• Potkowski E., Problemy kodykologii, [w:] idem, Książka i pismo w średniowieczu. Studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk 2006.
• Potkowski E., Rękopis a druk. Przełom w dziejach techniki czy dziejach cywilizacji, „Przegląd Biblioteczny” 2001, r. 69, z. 3.
• Sowiński J., Polskie drukarstwo. Historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939, wyd. 2 popr. i rozszerz., Wrocław 1996.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001.
• The Book: a Global History, ed. by M. F . Juarez, S. J ., H. R . Woudhuysen, Oxford University Press 2013, s. 285–717.
• Twitchett D., Druckkunst und Verlagswesen im mittelalterischen China, Hersg. von H. Walravens, Wiesbaden 1994.
• Vervliet H. D . L ., Sixteenth–Century Printing Types of the Low Countries, with a Foreword by H. Carter, Amsterdam [1968].
• Wilkes W., Das Schriftgiessen. Von Stempelschnitt, Matrizenfertigung und Letternguss. Eine Dokumentation von…, Stuttgart [1990].
• Young Ah Hyun, Movable Metal Type Printing. Korean Books from Early 13th Century to the Early 15th Century, „Gutenberg-Jahrbuch” 2001, t. 76.
• Zachrisson B., Studia nad czytelnością druku, Warszawa 1970.

Identifiers

DOI

10.17951/fb.2016.58.13