Kim był półpanek? Analiza apelatywno-proprialna

• Authors: Piotr Złotkowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule poddano analizie językowej leksem półpanek. Skoncentrowano się na zbadaniu jego pola semantycznego w ujęciu diachronicznym. Wykorzystano do tego celu materiał leksykograficzny i tekstowy wyekscerpowany z publikacji wydanych w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Opracowanie jest również próbą odpowiedzi na pytanie, czy apelatyw ten był obecny w antroponimii drobnej szlachty podlaskiej. Przedmiotem rozważań był także problem istnienia w przeszłości odrębnej grupy ludności nazywanej półpankami.

EN

This paper presents the linguistic analysis of a Polish word półpanek. The author examined the meaning of the lexeme in different historical periods. They were used for an analysis of linguistic materials from the dictionaries and 19th- and 20th-century publications. The purpose of this study was to determine whether the appellative was present in anthroponymic system of former petty gentry in the Podlasie region. The aim of this investigation was also to examine whether or not there had existed a social class which might be called półpankowie.

Keywords

PL

antroponimia; drobna szlachta; płaszczyzna apalatywna i proprialna; Podlasie; półpanek

EN

anthroponymy; appellative and proprial layer; petty gentry; Podlasie region; półpanek

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2015
• Volume: 33
• Issue: 1

Dates

published

2015

online

2016-06-01

Contributors

author

Piotr Złotkowski

References

• a) źródła rękopiśmienne:
• AGAD Warszawa:
• KGB 18, Księga grodzka brańska nr 18 z l. 1612–1614.
• ASK I 47, Rejestr poborowy ziemi bielskiej z 1579 r.
• ASK I 70, Rejestry pogłównego pow. brańskiego z 1673 i 1674 r.; Rejestry pogłównego pow. suraskiego z 1663, 1673 i 1674 r.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie:
• Cz 1099, Rejestr poborowy ziemi bielskiej z 1676 r.
• AP Białystok:
• KGB 1, Księga grodzka brańska z l. 1640–1641.
• AP Kraków Oddział I (na Wawelu):
• Zbiór Zygmunta Glogera
• ZZG 17, Odpisy dokumentów z ksiąg relacji i dekretów grodzkich brańskich z l. 1541–1599.
• ZZG 18, Odpisy dokumentów z ksiąg relacji i dekretów grodzkich brańskich z l. 1537–1599.
• ZZG 20, Odpisy dokumentów z ksiąg grodzkich brańskich: relacji, dekretów, ksiąg wieczystych. 1537–1791.
• ЦДIАУ Львiв:
• L 812-1-8, Regesty dokumentów z ksiąg grodzkich brańskich z l. 1604–1608.
• b) źródła drukowane:
• AU, Spis szlachty podlaskiej składającej przysięgę Koronie polskiej w 1569 r., Akta Unii Polski z Litwą 1385-1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932, s. 236–264.
• Kap, Kapica-Milewski I.,1870, Herbarz, Kraków.
• RIB 33, Popis wojenny ziemi bielskiej z 1528 r., 1915, „Russkaja Istoričeskaja Biblioteka”, t. XXXIII, Petrograd, s. 124–182.
• ŹDz 17, Popis wojenny ziemian województwa podlaskiego z 1528 r.; Rejestr poborowy woj. Podlaskiego z 1580 r., 1908, Jabłonowski A. (wyd.), Źródła dziejowe, t. VI, Podlasie, t. XVII, cz. I, Warszawa, s. 90–128, 187–222.
• Bibliografia przedmiotowa
• Czarkowski L., 1908, Powiat bielski w guberni grodzieńskiej. Zarys ludoznawczy, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie”, t. I, s. 39–132.
• Gloger Z., 1894, Słownik gwary ludowej w okręgu tykocińskim, Warszawa.
• Jachymek J., 1996, Sojusznicy i przeciwnicy ruchu ludowego 1895–1995, Lublin.
• Klisiewicz E., 1983, Czy istnieją różnice pomiędzy tzw. nazwiskiem szlacheckim, chłopskim i mieszczańskim, „Język Polski”, LXIII, 4–5, s. 317–321.
• Kaleta Z., 1998, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa.
• Kętrzyński W., 1902, Przydomki szlachty pomorskiej, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, r. 9.
• Kowalski W., 1948, O prawdę i sprawiedliwość, „Zielony Sztandar. Naczelny Organ Stronnictwa Ludowego”, Warszawa, rok XVI, nr 33 (195), 15 sierpnia.
• Kraszewski J. I., 1842, Obrazy z życia i podróży, Wilno.
• Langier A, 1926, Do walki z nową obłudą starego wstecznictwa, „Wyzwolenie. Organ Polskiego Stronnictwa Ludowego Wyzwolenie”, Warszawa, rok XIII, nr 28, 11 lipca.
• Langier A., 1932, Ruszyły chłopy gromadą mocno, nieustępliwie..., „Wyzwolenie. Organ Stronnictwa Ludowego”, Warszawa, rok XIX, nr 41, 30 września.
• Lubicz-Łapiński Ł., 2004, Łapy i ich mieszkańcy. Zaścianki Łapińskich w XV-XVIII w., Białystok.
• Malec M., 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
• Nasza odpowiedź. Do klubu P.S.L. (Piast), 1922, „Wyzwolenie. Organ Polskiego Stronnictwa Ludowego”, Warszawa, rok IX, nr 32, 6 sierpnia.
• Kaleta Z. (red.), 2003, Nazwy własne a kultura: Polska i inne kraje słowiańskie, Warszawa.
• Łobodzińska R. (red.), 2010, Nazwy własne i społeczeństwo, t. I-II, Łask.
• O wykonanie reformy rolnej, 1923, „Pług. Tygodnik Ludu Pracującego na Wsi”, Kraków, rok I, nr 10, 1 lipca.
• Parlament, 1901, „Prawo Ludu. Organ Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej”, Kraków, rok VI, nr 7, 31 marca.
• Pol W., 1843, Pieśń o ziemi naszej, Poznań.
• Pragert P., 2005, Herbarz szlachty Kaszubskiej, t. 1, Gdańsk.
• Robotnicy rolni i leśni a Związek Zawodowy, 1927, „Głos Robotnika. Organ Narodowej Partii Robotniczej”, Toruń-Bydgoszcz-Grudziądz, rok VIII, nr 263, 16 listopada.
• Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiecki W. (red.), 1908, Słownik języka polskiego, t. IV, Warszawa.
• Linde S., 1811, Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, t. II, cz. II, Warszawa.
• Rymut K. (wyd.), 1993, Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. VII, Kraków.
• Mayenowa M. R. (red.), 1995, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. XXIII, Warszawa.
• Spis miejscowości i rodów ziemiańskich województwa pomorskiego, 1924, opr. J. K., Kraków.
• Szujski J. (pseud. Nie-Van-Dyka), 1861, Portrety, Lwów.
• Tichoniuk B., 2000, Imiona i ich formy na pograniczu polsko-białoruskim od XVI wieku do roku 1839, Zielona Góra.
• Warchoł S., 1996, W sprawie terminów: 1. przezwisko, 2. przydomek (Rozważania terminologiczne), „Terminovedenije”, Moskwa, 1 (3), s. 135–142.
• Zawadzki J. M., 2002, 1000 najpopularniejszych nazwisk w Polsce, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2015.33.1.95