Widz - bohater - tragik. Wymiary człowieczeństwa w koncepcji teatru tragicznego Ostapa Ortwina

• Authors: Katarzyna Małgowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Koncepcja teatru tragicznego Ostapa Ortwina ma wymiar głęboko antropologiczny, uniwersalny, ogólnoludzki. Dramaturg wyprowadza nowoczesne pojęcie tragizmu z psychiki człowieka, tam umiejscawia źródło fatalności, a jej realizację widzi w żelaznej logice czynów oraz w rozdźwięku między ideałem a rzeczywistością, między tym, co wyobrażone a tym, co realne. W artykule podejmuję kwestie zasadniczych trzech wymiarów ról, w których Ortwin rozpatruje/obsadza człowieka w swoich esejach i studiach. Analizę teorii teatralnej lwowskiego krytyka przeprowadzam w kontekście Nietzscheańskiej kategorii dionizyjskości, figury Prometeusza i pojęcia tragizmu.

EN

Ostap Ortwin’s concept of tragic theatre has a deeply anthropological, universal and overall human aspect. The author derives the modern concept of tragedy from the human psyche, where he places the source of doom. He sees its implementation in the iron logic of action and the discrepancy between the ideal, the imagined, and reality. In the article I deal with the matter of three fundamental aspects, in which Ortwin puts humanity in his essays and studies. The Lvovian critic’s theory of theatre is analyzed in the context of the Nietzschean concept of the Dionysian, the figure of Prometheus and the notion of tragedy.

Keywords

PL

człowiek; dramat; teatr; tragedia; tragizm; widz

DE

EN

human being; drama; theatre; tragedy; tragism; spectator

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2016
• Volume: 34
• Issue: 1

Dates

published

2016

online

2016-12-13

Contributors

author

Katarzyna Małgowska

References

• Baran B., Metafizyka tragedii, [w:] F. Nietzsche, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, przeł. i przedmową opatrzył B. Baran, Warszawa 2009.
• Filipkowska H., Koncepcje mitu i jego związków z literaturą w krytyce literackiej Młodej Polski, Lublin 1988.
• Głowiński M., Maska Dionizosa, [w:] idem, Mity przebrane, Kraków 1990.
• Głowiński M., Portret krytyka: Ostap Ortwin, [w:] idem, Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej, Kraków 1997.
• Goźliński P., Nietzsche – adwokat teatru, „Dialog” 1995, z. 8.
• Grzymała-Siedlecki A., Ostap Ortwin, [w:] idem, Nie pożegnani, Kraków 1972.
• Kleiner J., Ostap Ortwin, „Pamiętnik Literacki” 1946, z. 3–4.
• Kuderowicz Z., Nietzsche, Warszawa 1976.
• Nietzsche F., Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, przeł. B. Baran, Warszawa 2009.
• Ortwin O., Ibsen w rozwoju dramatu, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Ortwin O., Utopie o dramacie, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Ortwin O., O teatrze tragicznym, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Ortwin O., Zagadnienie tragizmu w twórczości Wyspiańskiego, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Ortwin O., Misterium życia i śmierci u Wyspiańskiego, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Ortwin O., „Święto słońca” – sztuka K. Schönherra, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Ortwin O., Jeszcze jeden komentarz, [w:] idem, O Wyspiańskim i dramacie, opracowała i wstępem biograficznym poprzedziła J. Czachowska, Warszawa 1969.
• Pietrzak W., Rozmowy patetyczne. Ostap Ortwin, [w:] Ostap Ortwin, Żywe fikcje. Studia o prozie, poezji i krytyce, opracowała J. Czachowska, wstępem poprzedził M. Głowiński, Warszawa 1970.
• Sadkowska K., Lwowska krytyka literacka 1894–1914. Tendencje i problemy, Warszawa 2015.
• Terlecki T., Ostap Ortwin, [w:] Straty kultury polskiej 1939–1944, red. T. Terlecki, A. Mordęga, t. 2, Glasgow 1945.
• Truskolaska A., Młodopolska ekspansja pojęcia „misterium”, [w:] Wśród mitów teatralnych Młodej Polski, pod red. I. Sławińskiej i M. B. Stykowej, Kraków–Wrocław 1983.
• Wanat A., „Dogmatyka dramatyczna” Ostapa Ortwina, „Dialog” 1970, nr 12.
• Ziołowicz A., „Misteria Polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Kraków 1996.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2016.34.1.69