Arealogia, stratygrafia i ojkonimiczny krajobraz: punkty przecięcia

• Authors: Zoriana Kupchynska
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of the article is to reveal the interconnection of the three close linguistic concepts: arealogy, stratigraphy and the oikonymic landscape. The tasks, due to the purpose, were as follows: 1) to describe the theoretical background of arealogy, stratigraphy, and the oikonymic landscape; 2) to analyze oikonyms (place names) of the 15th century ending in *-j- to illustrate theoretical points. The reference base for the analysis is the diachronic oikonymic material of Ukraine. In the article, the empirical and descriptive methods have been used, which means referring to the little-known oikonymic reference material - the historical-comparative method of onyms analysis. The stratigraphic method involves quantitative characteristics, space localization of geographical names, determining the chronology of oikonyms. By means of the cartographic method the areal of oikonyms of the 15th century ending in *-j- has been studied. So, arealogy, stratigraphy and the oikonymic landscape are connected by one concept – space, i.e. spreading of some phenomenon (in our research these are names of the 15th century ending in *-j-) visualized on the map-chart, which records spreading of the phenomenon (the areal of oikonyms (place names) of the 15th century ending in *-j-) in diachrony (or at some chronological stage – the 15th century (stratigraphy) on the territory of Ukraine; partial landscape, as names ending in *-j- are only a small part of the general oikonymic landscape). It is the map chart that confirms the areal of oikonyms at one of the chronological stages of stratigraphy within territorial boundaries of the oikonymic landscapes (see the map chart).   

PL

Celem artykułu jest ujawnienie powiązania trzech bliskich pojęć językowych: arealogii, stratygrafii i krajobrazu ojkonimicznego. Zadania, ze względu na ich cel, były następujące: 1) opisać teoretyczne podstawy arealogii, stratygrafii i krajobrazu ojkonimicznego; 2) dokonać analizy ojkonimów (nazw miejscowych) z XV wieku kończących się na *-j- w celu zilustrowania punktów teoretycznych. Podstawą analizy był diachroniczny materiał ojkonimiczny Ukrainy. W artykule wykorzystano metody empiryczne i opisowe, co oznaczało odwołanie się do mało znanego ojkonimicznego materiału odniesienia – zastosowano historyczną metodę porównawczą analizy rzeczowników właściwych. Metoda stratygraficzna objęła charakterystykę ilościową, lokalizację przestrzenną nazw geograficznych oraz określenie chronologii ojkonimów. Za pomocą metody kartograficznej zbadano grupę ojkonimów z XV wieku kończących się na *-j-. Tak więc arealogia, stratygrafia i pejzaż ojkonimiczny połączone są jedną koncepcją – przestrzenią, tj. rozprzestrzenianie się jakiegoś zjawiska (w naszych badaniach są to nazwy z XV w. kończące się na *-j-) jest wizualizowane na mapie topologicznej, która rejestruje rozprzestrzenianie się zjawiska (areał ojkonimów (nazw miejscowych) z XV wieku kończących się na *-j-) w diachronii (lub na pewnym etapie chronologicznym – XV wiek (stratygrafia) na terytorium Ukrainy; krajobraz częściowy, gdyż nazwy kończące się na *-j- to tylko niewielka część ogólnego krajobrazu ojkonimicznego). To właśnie mapa topologiczna potwierdza obszar ojkonimów (nazw miejscowych) na jednym z chronologicznych etapów stratygrafii w granicach terytorialnych krajobrazów ojkonimicznych (patrz mapa topologiczna). 

UK

SUMMARYOycomymic landscape is a complex linguistic-historical multicomponent system which we can analyze via stratigraphic method. It is based on the study of oyconymic phenomenon or process in chronological sequence. Geographical names are specific linguistic units which, in addition to lingual and temporal, have territorial parameters. Areas, identified as a result of mapping, become special onomastic text. Arealogy, stratigraphy and oyconymic landscape are connected by one concept – space, and chart respectively, which provides the visualization of the spreading of phenomenon (area) in diachrony (stratigraphy) on the determined territory (landscape). 

Keywords

EN

arealogy; stratigraphy; oikonymic landscape; onyms; proper nouns

PL

arealogia; stratygrafia; krajobraz ojkonimiczny; onimy; nazwy własne

UK

Key words: arealogy; stratigraphy; oyconymic landscape; place names endingin *-j-; onomastic carthography.

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2019
• Volume: 37
• Issue: 2

Dates

published

2019

online

2019-12-31

Contributors

author

Zoriana Kupchynska

References

• Bezlaj, France. (1967). Nazvotvorčij proces u slovensʹkìj movì. In: Povìdomlennâ ukraïnsʹkoï onomastičnoï komìsìï (pp. 11–14). Kiïv: Naukova dumka. [Безлай, Франце. (1967). Назвотворчий процес у словенській мові. У: Повідомлення української ономастичної комісії (c. 11–14). Київ: Наукова думка.]
• Demčuk, Marìâ Oleksìïvna. (1988). Slov’ânsʹkì avtohtonnì osobovì vlasnì ìmena v pobutì ukraïncìv HIV–HVII st. Kyiv: Naukova dumka. [Демчук, Марія Олексіївна. (1988). Слов’янські автохтонні особові власні імена в побуті українців ХIV–ХVII ст. Київ: Наукова думка.]
• Hudaš, Mihajlo Lukič, Demčuk, Marìâ Oleksìïvna. (1991). Pohodžennâ ukraïnsʹkih karpatsʹkih ì prikarpatsʹkih nazv naselenih punktìv (vìdantroponìmnì utvorennâ). Kiïv: Naukova dumka. [Худаш, Михайло Лукич, Демчук, Марія Олексіївна. (1991). Походження українських карпатських і прикарпатських назв населених пунктів (відантропонімні утворення). Київ: Наукова думка.]
• Kupčinsʹka, Zorâna Olegìvna. (2016). Stratigrafìâ arhaïčnoï ojkonìmìï Ukraïni. Lʹvìv: NTŠ. [Купчинська, Зоряна Олегівна. (2016). Стратиграфія архаїчної ойконімії України. Львів: НТШ.]
• Kupčinsʹkij, Oleg Antonovič. (2011). Statistika ta geografìâ dvočlennih vìdprisvìjnih geografìčnih nazv Ukraïni *-jь. In: Oleg Antonovič Kupčinsʹkij, Studìï z ìstorìï ukraïnsʹkoï movi ta ojkonìmìï. Vibranì stattì ta materìali (pp. 178–191). Lʹvìv: NTŠ. [Купчинський, Олег Антонович. (2011). Статистика та географія двочленних відприсвійних географічних назв України *-jь. У: Олег Антонович Купчинський, Студії з історії української мови та ойконімії. Вибрані статті та матеріали (c. 178–191). Львів: НТШ.]
• Malec, Maria. (1971). Budowa morfologiczna staropolskich złożоnych imion osobowych. Wrocław: Ossolineum.
• Meje, Antuan. (2001). Obŝeslavânskij âzyk. Moskva: Izd. gruppa „Progress”. [Мейе, Антуан. (2001). Общеславянский язык. Москва: Изд. группа „Прогресс”.]
• Milewski, Tadeusz. (1961). O pochodzeniu słowiańskich imion złożonych. Prace Onomastyczne, 5, pp. 233–247.
• Nieckula, Franciszek. (1965). Polskie nazwy miejscowe z sufiksem –jь. Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 5, pp. 65–147.
• Palacký, František. (1832). Popis staročeských osobních a křestních jmen. Časopis Českého Museum, 6, pp. 60–69.
• Radʹo, Lûdmila Nestorìvna. (2004). Ojkonìmi Ukraïni na *-jъ, (*-ja, *-je) u Х–ХХ st. Ìvano-Frankìvsʹk. [Радьо, Людмила Несторівна. (2004). Ойконіми України на *-jъ, (*-jа, *-jе) у Х–ХХ ст. Івано-Франківськ.]
• Rospond, Stanisław. (1983). Słowiańskie nazwy miejscowe z sufiksem -jь. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Seliŝeva, Afanasiâ Matveeviča. (1948). Proishoždenie russkih familij, ličnyh imen i prozviŝ. Učenye zapiski Moskovskogo universiteta, 128, pp. 128–152. [Селищевa, Афанасия Матвеевича. (1948). Происхождение русских фамилий, личных имен и прозвищ. Ученые записки Московского университета, 128, с. 128–152.]
• Svoboda, Jan. (1964). Staročeská osobní jména a naše příjmení. Praha: Československá akademie věd.
• Taszycki, Witold (ed.). (1965–1980). Słownik staropolskich nazw osobowych. Vol. I–V. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Toporova, Tatʹâna Vladimirovna. (1996). Kulʹtura v zerkale âzyka: drevnegermanskie dvučlennye imena sobstvennye. Moskva: Škola „Âzyki russkoj kulʹtury”. [Топорова, Татьяна Владимировна. (1996). Культура в зеркале языка: древнегерманские двучленные имена собственные. Москва: Школа „Языки русской культуры”.]
• Zaimov, Jordan. (1973). Bʺlgarski geografski іmena s -jʹ. Sofiâ: Izd-vo BAN. [Заимов, Йордан. (1973). Български географски імена с -jь. София: Изд-во БАН.]
• Zaliznâk, Andrej Anatolʹevič. (2004). Drevnenovgorodskij dialekt. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury. [Зализняк, Андрей Анатольевич. (2004). Древненовгородский диалект. Москва: Языки славянской культуры.]
• Železnâk, Іrina Mihajlіvna. (1969). Očerk serbohorvatsʹkogo antroponimičeskogo slovoobrazovaniâ. Suffiksalʹnaâ sistema serbohorvatskoj antroponimii ХІІ–XV vv. Kyiv: Naukova dumka. [Железняк, Ірина Михайлівна. (1969). Очерк сербохорватського антропонимического словообразования. Суффиксальная система сербохорватской антропонимии ХІІ–XV вв. Київ: Наукова думка.]

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2019.37.2.13-25