Fundamentalne zasady instytucjonalnych relacji państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi w świetle art. 25 Konstytucji RP z 1997 r.

• Authors: Adrian Tabak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawowe zasady relacji między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi zostały wpisane do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. w art. 25. Obejmują one: 1) zasadę równouprawnienia związków wyznaniowych, 2) zasadę bezstronności organów władzy publicznej wobec przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych przy jednoczesnym zapewnieniu swobody ich uzewnętrzniania w życiu publicznym, 3) zasadę poszanowania autonomii i niezależności państwa i związków wyznaniowych, każdego w swoim zakresie, oraz ich współdziałania dla dobra wspólnego i dobra człowieka, 4) zasadę regulacji stosunków między państwem a Kościołem katolickim w formie umowy międzynarodowej ze Stolicą Apostolską (konkordat), natomiast między państwem a innymi związkami wyznaniowymi w formie ustaw uchwalonych na podstawie umów wynegocjowanych przez rząd z przedstawicielami tych związków. Analiza przepisów regulujących materię wyznaniową – zarówno tych zawartych w ustawie zasadniczej, jak i w aktach rangi ustawowej – prowadzi do wniosku, iż w Polsce mamy do czynienia z rozdziałem państwa od kościoła w formie tzw. separacji przyjaznej (skoordynowanej), zgodnie z którą kościoły i inne związki wyznaniowe są niezależnymi podmiotami uczestniczącymi w życiu społeczeństwa obywatelskiego.

EN

The Article 25 of the Constitution of the Republic of Poland from 1997 includes the most essential principles which regulate institutional relations between state and churches and other denominations. The first paragraph of this Article includes the rule of equal rights of churches and other religious organizations. The second paragraph introduces impartiality of public authorities in relation to religious, philosophical and ideological beliefs, but also ensures freedom of expression of them in public life. The third paragraph determines the rule of autonomy and mutual independence, but the Constitution indicates that state and religious organizations should cooperate with each other for common good and individual good. Furthermore, the relations between the Republic of Poland and the Roman Catholic Church are determined by international treaty (the concordat) concluded with the Holy See, and by statute. Whereas the relations between the Republic of Poland and other churches and religious organizations are determined by statutes adopted pursuant to agreements concluded between their appropriate representatives and the Council of Ministers. To summarize, the Republic of Poland is secular state. Polish model of separation of church and state is named friendly (coordinated) separation in which religious organizations take part in public life as impartial participants of the civil society.

Keywords

PL

konstytucja; kościół; związek wyznaniowy; państwo; rozdział państwa od kościoła

EN

Constitution; church; denomination; state; separation of church and state

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
• Year: 2018
• Volume: 65
• Issue: 2

Dates

published

2018

online

2018-12-17

Contributors

author

Adrian Tabak

References

• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2012.
• Borecki P., Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 15.
• Borecki P., Państwo neutralne światopoglądowo – ujęcie komparatystyczne, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2006, t. 9.
• Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
• Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2011.
• Dudek D., Prawo konstytucyjne. Konstytucja RP, Lublin 2012.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2012.
• Januchowski A., Zagadnienia związane z interpretacją art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t. 10.
• Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r., nr 51, poz. 318).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Krukowski J., Konstytucyjny model stosunków między Państwem a Kościołem w III Rzeczypospolitej, [w:] Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego, red. A. Mezglewski, Lublin 2014.
• Krukowski J., Refleksje po ratyfikacji konkordatu, „Rejent” 1998, nr 9.
• Krukowski J., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 2004.
• Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
• Orzeczenie TK z dnia 28 listopada 1995 r., K 17/95, OTK ZU 1995, nr 3, poz. 18.
• Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, red. P. Sarnecki, Warszawa 2011.
• Sitarz M., Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, „Kościół i Prawo” 2015, nr 1.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
• Sobczyk P., Dobro wspólne jako cel współdziałania państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi, „Kościół i Prawo” 2015, nr 1.
• Sobczyk P., Kilka uwag o bezstronności władz publicznych na kanwie wniosku o usunięcie krzyża z sali posiedzeń Sejmu RP, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 15.
• Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, red. J. Groblicki, E. Florkowski, Poznań 1986.
• Steczkowski P., Konstytucyjna zasada współdziałania państwa i Kościoła w kontekście interpretacji zasad poszanowania godności osoby ludzkiej i dobra wspólnego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008, t. 11.
• Szymanek J., Regulacja stosunków Państwo – Kościół w polskich aktach konstytucyjnych XX wieku, „Przegląd Sejmowy” 2002, nr 3.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t.j. Dz.U. z 2005 r., nr 271, poz. 1965 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1989 r., nr 29, poz. 154 ze zm.).
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz.U. z 1989 r., nr 29, poz. 156 ze zm.).
• Witkowski Z., Prawo konstytucyjne, Toruń 2013.
• Wyrok NSA w Warszawie z dnia 9 lutego 2016 r., I OSK 2691/15, LEX nr 2036057.
• Wyrok SA w Łodzi z dnia 28 października 1998 r., I ACa 612/98.
• Wyrok SA w Warszawie z dnia 13 sierpnia 2003 r., VI ACa 81/03.
• Wyrok SA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2013 r., I ACa 608/13.
• Wyrok SO w Szczecinie z dnia 26 marca 2010 r., I C 28/10.
• Wyrok TK z dnia 14 grudnia 2009 r., K 55/07, OTK-A 2009, nr 11, poz. 167.

Identifiers

DOI

10.17951/g.2018.65.2.265-281