Realistyczna interpretacja domniemanego idealizmu G. Berkeleya

• Authors: Cezary Mordka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiam próbę wskazania na to, iż dokonania Berkeleya, mimo rzekomego konsensusu, nie dają się umiejscowić w obszarze idealizmu subiektywnego. Niezależnie od sformułowań samego Berkeleya, który nie pozostawał klarowny semantycznie, daje się utrzymać tezę, iż świat nie utracił dla niego pozycji bytu realnego, tyle że realność tego świata całkowicie była uzależniona od aktywności bytu boskiego. Filozof słusznie zwrócił uwagę na nieodzowność podmiotowych ujęć w kwestii dostępu do świata. Nie mając odpowiedniej ontologii dla idei, Berkeley nie był w stanie „oderwać” idei od umysłu, lecz znaczyło to u niego „bycie dla umysłu”.  

EN

The article presents an attempt to point out that Berkeley’s achievements, despite the alleged consensus, cannot be located in the area of subjective idealism. Regardless of the formulations of Berkeley himself, who was not semantically clear, one can maintain the thesis that the world did not lose its position of real being for him, only that the reality of this world was totally dependent on the activity of the divine being. The philosopher rightly pointed out the indispensability of subjective approaches to access to the world. Without a proper ontology for the idea, Berkeley was unable to “tear” the idea from the mind, but it meant “being for the mind”.

Keywords

PL

idea; ontologia; idealizm; Bóg; realizm; umysł

EN

idea; ontology; idealism; God; realism; mind

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
• Year: 2018
• Volume: 43
• Issue: 2

Dates

published

2018

online

2019-06-10

Contributors

author

Cezary Mordka

References

• Ajdukiewicz K., Epistemologia i semiotyka, [w:] Język i poznanie, t. 2, Warszawa 1985.
• Ayer A.J., Language, Truth and Logic, New York 1936.
• Berkeley G., Traktat o zasadach poznania ludzkiego, Warszawa 1956.
• Berkeley G., Trzy dialogi między Hylasem i Filonusem, Warszawa 1956.
• Elzenberg H., Domniemany immanentyzm Berkeleya, [w:] I. Dąmbska (red.), Szkice filozoficzne. Romanowi Ingardenowi w darze, Warszawa 1964.
• Guzzo A., Berkeley and “Things”, [w:] W.E. Steinkraus (ed.), New Studies in Berkeley’s Philosophy, New York 1966.
• Hempoliński M., U źródeł filozofii zdrowego rozsądku, Warszawa 1966.
• Hochfeldowa A., Kryzys teologii naturalnej: George Berkeley, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 1971, t. 17.
• Ingarden R., Niektóre założenia idealizmu Berkeleya, [w:] Księga Pamiątkowa Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Lwów 1931.
• Jadacki J.J., Spór o granice poznania, Warszawa 1985.
• Kijaczko S., Miejsce i rola empirystycznej teorii poznania w systemie filozofii immaterialistycznej Berkeleya, Lublin 1991 (niepublikowany doktorat, UMCS).
• Kołakowski L., Husserl i poszukiwanie pewności, Warszawa 1991.
• Luce A.A., Berkeley’s Immaterialism, London 1950.
• Luce A.A., Berkeley’s New Principle Completed, [w:] E. Steinkraus (ed.), New Studies in Berkeley’s Philosophy, New York 1967.
• Luce A.A., The Dialectic of Immaterialism, London 1963.
• Luce A.A., Jessop T.E. (eds.), The Works of George Berkeley, Bishop of Cloyne, Vol. 2, Lodon 1949.
• Moore G.E., The Refutation of Idealism, [w:] Philosophical Studies, London 1951.
• Mundle C.W.K., Perception: Facts and Theories, Lodon 1971.
• Rorty R., Identyczność ciała i umysłu, [w:] Filozofia umysłu, wyb. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1995.
• Sillem E.A., George Berkeley and the Proofs for the Existence of Good, London 1957.
• Tipton I.C., Berkeley’s View of Spirit, [w:] W.E. Steinkraus (ed.), New Studies in Berkeley’s Philosophy, New York 1962.
• Whiton Calkins M. (ed.), Berkeley, Essays, Principles, Dialogues With Selections from Other Writings, New York 1929.
• Woodbridge F.J.E., Berkeley’s Realism, [w:] Studies in the History of Ideas, Vol. 1, Cambridge 1918.

Identifiers

DOI

10.17951/i.2018.43.2.93-105