Samoaktualizacja jako istotny wymiar kompetencji zawodowych pedagoga specjalnego

• Authors: Zofia Palak , Beata Papuda-Dolińska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednym z ważniejszych elementów kompetencji zawodowych pedagoga jest zdolność do samoaktualizacji. W artykule scharakteryzowano proces samoaktualizacji jako solidny fundament wysokiej jakości pracy pedagoga specjalnego. Samoaktualizacja jest najwyższą potrzebą w hierarchii Maslowa i jako taka może być realizowana w codziennej pracy pedagogicznej. Samoaktualizującą się osobę charakteryzuje kilka cech, takich jak akceptacja siebie i innych, stawianie na rzeczywistość, wewnątrzsterowność, otwartość na kontakt emocjonalny, twórczość i inne wymienione i opisane w artykule. Na podstawie tych cech oraz literatury pedeutologicznej skonstruowano profil samoaktualizującego się pedagoga specjalnego. Empiryczna część artykułu przedstawia porównanie poziomu samoaktualizacji mierzonego przy pomocy Skali Aktualizacji Siebie T. Witkowskiego między grupami nauczycieli szkół specjalnych i szkół masowych. Rezultaty pokazały, że różnice między badanymi grupami w zakresie wyników globalnych nie były istotne statystycznie.

EN

One of the components of a teacher’s professional qualifications is the ability of selfactualization. The objective of the present article was to indicate how self-actualizing process is important in developing special teacher’s competencies. Self-actualization is the highest need in Maslow theory which can be also fulfilled through pedagogical work. Self-actualizing person is characterized by a few traits like spontaneity, comfortable acceptance of self, others, nature, autonomy, fellowship with humanity, non-hostile sense of humor and so on. On the base of these traits the profile of self-actualizing special teachers was created using pedeutological literature. The empirical part of the article is showing the comparison of self-actualization level between special educational needs teachers and regular school teachers. Conclusions showed that there was not any significant difference and the level of self-actualization was above average in both groups of teachers.

Keywords

PL

EN

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2014
• Volume: 27
• Issue: 2

Dates

published

2014

online

2015-05-14

Contributors

author

Zofia Palak

author

Beata Papuda-Dolińska

References

• Abd-El-Fattah S. M. (2010), Longitudinal Effects of Pay Increase on Teachers’ Job Satisfaction: A Motivational Perspective, „Journal of International Social Research”, 3 (10).
• Adamczuk E. (2003), Humor, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. II, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Adiele E. E., Abraham N. M. (2013), Achievement of Abraham Maslow’s Needs Hierarchy Theory among Teachers: Implications for Human Resource Management in The Secondary School System in Rivers State, „Journal of Curriculum and Teaching”, 2 (1).
• Bartkowicz Z., Kowaluk M., Samujło M. (2007) (red.), Nauczyciel kompetentny. Teraźniejszość i przyszłość, Lublin: Wyd. UMCS.
• Bilska E. (2004), Jak Feniks z popiołów czyli syndrom wypalenia zawodowego, „Niebieska Linia”, 4.
• Blachnik-Gęsiarz M. (2008), Profil zawodowy współczesnego nauczyciela edukacji przedszkolnej XXI wieku, [w:] U. Ordon, A. Pękala (red.), Tradycja i nowoczesność w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Częstochowa: Wyd. im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza.
• Brzezińska A. I. (2008), Nauczyciel jako organizator społecznego środowiska uczenia się, [w:] E. F ilipiak (red.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Bydgoszcz: Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Cholewa B. (2007), Samoaktualizacja a syndrom wypalenia zawodowego nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych (niepubl. praca magisterska; promotor. Z. Palak), Lublin: UMCS.
• Czykwin E. (1998), Samoświadomość nauczycieli, Białystok: Wyd. E. Czykwin.
• Domański C. (2006), W świecie hierarchii potrzeb, „Charaktery”, 4.
• Doroszewska J. (1981), Pedagogika specjalna, Wrocław: Ossolineum.
• Dykcik W. (1998), Pedagogika specjalna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Fletcher S. J. (1998), Attaining Self-Actualisation Through Mentoring, „European Journal of Teacher Education”, 21 (1).
• Fontana D. (1998), Psychologia dla nauczycieli, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Fraser N., Honneth A. (2005), Redystrybucja czy uznanie? Debata polityczno-filozoficzna, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Gabryś K. (2009), O wartościach terapeutycznych w praktyce wychowawczej pedagoga specjalnego, „Chowanna”, 1 (32).
• Gajdzica A. (2008), Kompetencje nauczyciela we współczesnej szkole, [w:] Z. Gajdzica, J. Rottermund, A. Klinik (red.), Uczeń niepełnosprawny i jego nauczyciel w przestrzeni szkoły, Kraków: Wyd. Impuls.
• Gaś Z. B. (2001), Doskonalący się nauczyciel, Lublin: Wyd. UMCS.
• Gołębniak D. (1998), Zmiany edukacji nauczycieli, wiedza–biegłość–refleksyjność, Toruń–Poznań: Edytor.
• Gurycka A. (1990), Błąd w wychowaniu, Warszawa: PWN.
• Grabowiec P. (2013), Znaczenie inteligencji emocjonalnej w pracy nauczyciela, „Edukacja Humanistyczna”, 1 (28).
• Grochowalska M. (2013), Nauczyciel małego dziecka w przestrzeniach edukacyjnych, [w:] T. Parczewska, B. Bilewicz-Kuźnia (red.), Edukacja przedszkolna w Polsce i na świecie, Lublin: Wyd. UMCS.
• Grzegorzewska M. (1957), Z notatek o nauczycielu wychowawcy, „Szkoła Specjalna”, 3.
• Hall C. S., Lindzey G. (1998), Teorie osobowości, Warszawa: PWN.
• Janowska J. (2000), Samoaktualizacja w teorii i praktyce kształcenia nauczycieli, Lublin: Wyd. UMCS.
• Kirejczyk K. (1981) (red.), Upośledzenie umysłowe – pedagogika, Warszawa: PWN.
• Koć-Seniuch G. (2001), Kompetencje profesjonalne nauczyciela trzeciego tysiąclecia jako podstawa współdziałania z uczniami, [w:] B. Dymara (red.), Dziecko w świecie współdziałania, Kraków: Wyd. Impuls.
• Korzon A. (2008), Kompetencje nauczyciela w świetle potrzeb ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole masowej, [w:] Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin: Wyd. UMCS.
• Kossewska J. (2013), Społeczeństwo wobec osób niepełnosprawnych – postawy i ich determinanty, [w:] http://www.wsp.krakow.pl/biblio/pliki/kossewska_01.html (pobrano 23.10.2013).
• Kwiatkowska H. (1988), Nowa orientacja w kształceniu nauczycieli, Warszawa: PWN.
• Kwiatkowska H. (2005), Tożsamość nauczycieli, Gdańsk: GWP.
• Kwiatkowska H. (2008), Pedeutologia, Warszawa: Wyd. WAiP.
• Kunicka M. (2005), Temporalne orientacje teleologiczne nauczycieli, Kraków: Wyd. Impuls.
• Langier C., Langier J. (2010), Kreatywność w działalności pedagogicznej nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej, [w:] J. Szempruch. M. Blachnik-Gęsiarz (red.), Profesjonalne funkcjonowanie nauczyciela, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej.
• Łobocki M. (2003), Teoria wychowania w zarysie, Kraków: Wyd. Impuls.
• Marciniak Ł. T. (2008), Stawanie się nauczycielem akademickim. Analiza symboliczno-interakcjonistyczna, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 4 (2).
• Maslow A. (2006), Motywacja i osobowość, Warszawa: PWN.
• Minczakiewicz E. M. (2008), Aksjologiczny i społeczny wymiar służby nauczycielskiej w autopercepcji pedagogów specjalnych zatrudnionych w tradycyjnym i integracyjnym systemie kształcenia, [w:] Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin: Wyd. UMCS.
• Murray E. (1972), Students’ perceptions of self-actualizing and non-self- actualizing teachers, „Journal of Teacher Education”, 23 (3).
• Nerwińska E. (2012), Psychospołeczne uwarunkowania bezpieczeństwa w szkole, Warszawa: ORE.
• Okoń W. (1995), Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Olszak A. (2001), Psychopedagogiczne kompetencje nauczycieli szkół specjalnych, Lublin: Wyd. UMCS.
• Palak Z., Lubiarz-Oleksiewicz D. (2008), Kondycja pedagoga specjalnego w kontekście zespołu wypalenia zawodowego, [w:] Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin: Wyd. UMCS.
• Pańczyk J. (1991), Pedagogika specjalna. Psychopedagogiczne i medyczne studium terminologiczne, Warszawa: IWZZ.
• Papuda B. (2013), Być nauczycielem w Europie – zawód w ocenie nauczycieli wybranych krajów europejskich, [w:] E. Jakubiak-Zapalska, K. Kruszko (red.), Rodzina, przedszkole i szkoła – środowiska wychowawcze dziecka, Radom: Kolegium Nauczycielskie.
• Pietrasiński Z. (1977), Kierowanie własnym rozwojem, Warszawa: PWN.
• Prokopiuk W. (1998), Samokształcenie nauczycieli w kontekście humanistycznego paradygmatu rozwoju człowieka, Warszawa: Wydawnictwo’69.
• Rogers C. R. (1991), Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, Wrocław: „Thesaurus – Press”.
• Rutkowiak J. (2007), Jednostka w projekcie nowoczesnej formuły duchowości a neoliberalne upolitycznianie edukacji, [w:] J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Edukacja–Moralność– Sfera Publiczna, Lublin: Verba.
• Sekułowicz M. (2008), Wypalenie zawodowe nauczycieli–pedagogów specjalnych a ich zawodowe kompetencje i pełnione role, [w:] Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin: Wyd. UMCS.
• Skorny Z. (1987), Proces socjalizacji dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Strykowski W. (2005), Kompetencje współczesnego nauczyciela, „NEODIDAGMATA”, 27/28.
• Szczepaniak P., Strelau J., Wrześniewski K. (1996), Diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem za pomocą polskiej wersji kwestionariusza CISS Endlera i Markera, „Przegląd Psychologiczny”, 39.
• Szostak J. (2012), Podmiotowość uczniów z zespołem Downa w polskim systemie szkolnictwa, [w:] N. Majchrzak, N. Starik, A. Zduniak (red.), Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kulturowych oraz społecznych zróżnicowań, t. 2, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
• Szorc K. (2012), Kształtowanie i doskonalenie kompetencji emocjonalnych nauczycieli szansą dla rozwoju podmiotowości w edukacji XXI wieku, [w:] N. Starik, A. Zduniak (red.), Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kulturowych oraz społecznych zróżnicowań, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
• Szumna D. (2010), Skuteczna komunikacja nauczyciel–uczeń, [w:] J. Szempruch. M. Blachnik-Gęsiarz (red.), Profesjonalne funkcjonowanie nauczyciela, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej.
• Wojciechowski A. (2004), Terapia spotkania w Pracowni Rozwijania Twórczości Osób Niepełnosprawnych Zakładu Pedagogiki Specjalnej Instytutu Pedagogiki UMK, Toruń: Wyd. UMK.
• Wyczesany J. (1998), Oligofrenopedagogika, Kraków: Wyd. Impuls.
• Wysocka M. S. (2010), Profesjonalny nauczyciel – fakty czy mity? [w:] J. Szempruch, M. Blachnik- Gęsiarz (red.), Profesjonalne funkcjonowanie nauczyciela, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej.
• Zaorska M. (2008), Kompromis i ustępstwo w pracy pedagoga specjalnego, [w:] Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin: Wyd. UMCS.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2014.27.2.9