MBSR jako metoda wspierająca proces radzenia sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym u pielęgniarek

• Authors: Anna Błaszczak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy kwestii zagrożeń zawodowych w pracy pielęgniarek. Skupiono się przede wszystkim na problematyce stresu i wypalenia oraz możliwościach przeciwdziałania tym zjawiskom. W opracowaniu zostały omówione przyczyny obciążenia psychicznego personelu pielęgniarskiego. Ponadto zaprezentowano trening redukcji stresu oparty na uważności (MBSR) jako metodę wparcia pielęgniarek w radzeniu sobie z wymaganiami dotyczącymi podejmowanych zadań. Przedstawiono również wyniki badań wskazujące na skuteczność treningu MBSR w redukcji doświadczanego stresu i objawów wypalenia w tej grupie zawodowej.

EN

The paper refers to the problem of stress and burnout experienced by nurses and discusses possibilities of preventing those main causes of decreased job satisfactions. In the elaboration, the sources of stress in the nurse work were presented, as well as Mindfulness-Based Stress Reduction training as a response to those psychosocial difficulties. Studies that demonstrate effectiveness of MBSR in decreasing experienced stress and symptoms of burnout were presented and discussed.

Keywords

PL

wypalenie zawodowe; stres; pielęgniarstwo; mindfulness; MBSR; uważność

EN

burnout; stress; nursing; mindfulness; MBSR

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2017
• Volume: 30
• Issue: 4

Dates

published

2017

online

2018-03-14

Contributors

author

Anna Błaszczak

References

• Aiken L.H., Clarke S.P., Sloane D.M., Sochalski J., Silber J.H. (2002), Hospital nurse staffing and patient mortality, nurse burnout, and job dissatisfaction, “Journal of the American Medical Association”, No. 288, DOI: https://doi.org/10.1001/jama.288.16.1987.
• Ando M., Natsume T., Kukihara H., Shibata H., Ito S. (2011), Efficacy of mindfulness-based meditation therapy on the sense of coherence and mental health of nurses, “Health”, No. 3, DOI: https://doi.org/10.4236/health.2011.32022.
• Bazanko D., Cate R., Azocar F., Kreitzer M. (2013), The Impact of an Innovative Mindfulness-Based Stress Reduction Program on the Health and Well-Being of Nurses Employed in a Corporate Setting, “Journal of Workplace Behavioral Health”, No. 28, DOI: https://doi.org/10.1080/15555240.2013.779518.
• Bishop S.R., Lau M., Shapiro S., Carlson L., Anderson N.C., Carmody J. (2004), Mindfulness: An operational definition, “Clinical Psychology: Science and Practice”, No. 11, DOI: https://doi.org/10.1093/clipsy.bph077.
• Brown K.W., Weinstein N., Creswell J.D. (2012), Trait mindfulness modulates neuroendocrine and affective responses to social evaluative threat, “Psychoneuroendocrinology”, No. 37, DOI: https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2012.04.003.
• Carlson L.E. (2012), Mindfulness-Based Interventions for Physical Conditions: A Narrative Review Evaluating Levels of Evidence, “ISRN Psychiatry”, Article ID 651583, DOI: https://doi.org/10.5402/2012/651583.
• Carlson L.E (2014), Mindfulness-Based Interventions for Physical Conditions: A Selective Review, [w:] K.W. Brown, J.D. Creswell, R.M. Ryan (eds.), Handbook on Mindfulness. Theory, Research and Practice, New York: The Guilford Press.
• Chiesa A., Serretti A. (2009), Mindfulness-Based Stress Reduction for Stress Management in Healthy People: A Review and Meta-Analysis, “Journal of Alternative and Complementary Medicine”, No. 15, DOI: https://doi.org/10.1089/acm.2008.0495.
• Choi J., Koh M. (2015), Relations of job stress, burnout, mindfulness and job satisfaction of clinical nurses, “International Journal of Bio-Science and Bio-Technology”, No. 7, DOI: https://doi.org/10.14257/ijbsbt.2015.7.3.12.
• Cisowska B. (2013), Czynniki ryzyka zawodowego – wpływ na pielęgniarki i pacjentów, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej”, nr 11.
• Cohen-Katz J., Wiley S., Capuano T., Baker D., Shapiro S. (2004), The effects of mindfulness-based stress reduction on nurse stress and burnout: A quantitative and qualitative study, “Holistic Nursing Practice”, No. 18, DOI: https://doi.org/10.1097/00004650-200411000-00006.
• Cohen-Katz J., Wiley S., Capuano T., Baker D., Deitrick L., Shapiro S. (2005a), The effects of mindfulness-based stress reduction on nurse stress and burnout: A qualitative and quantitative study, part III, “Holistic Nursing Practice”, No. 19, DOI: https://doi.org/10.1097/00004650-200503000-00009.
• Cohen-Katz J., Wiley S., Capuano T., Baker D., Kimmel S., Shapiro S. (2005b), The effects of mindfulness-based stress reduction on nurse stress and burnout. Part II: A qualitative and quantitative study, “Holistic Nursing Practice”, No. 19, DOI: https://doi.org/10.1097/00004650-200501000-00008.
• Creswell J.D., Lindsay E.K. (2014), How does mindfulness training affect health? A mindfulness stress buffering account, “Current Directions in Psychological Science”, Vol. 23(6), DOI: https://doi.org/10.1177/0963721414547415.
• Garus-Pakowska A., Szatko F. (2011), Ekspozycje przezskórne personelu medycznego, „Medycyna Pracy”, nr 62.
• Główny Inspektorat Sanitarny (2013), Zranienia ostrymi narzędziami. Przewodnik po rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, https://gis.gov.pl/images/ep/podmioty_lecznicze/raport_zon_final.pdf (dostęp: 31.10.2017).
• Gugała B. (2003a), Stres w pracy pielęgniarek, „Pielęgniarka i Położna”, nr 1.
• Gugała B. (2003b), Obciążenie stresem a umiejętność radzenia sobie z nim, „Pielęgniarka i Położna”, nr 7.
• Harnett P.H., Reid N., Loxton N.J., Lee N. (2016), The relationship between trait mindfulness, personality and psychological distress: A revised reinforcement sensitivity theory perspective, “Personality and Individual Differences”, No. 99, DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.04.085.
• Hozel B.K., Carmody J., Vangel M., Congleton Ch., Yerramsetti S.M., Gard T., Lazar S.W. (2011), Mindfulness practice leads to increases in regional brain gray matter density, “Psychiatry Research”, No. 191, DOI: https://doi.org/10.1016/j.pscychresns.2010.08.006.
• Kabat-Zinn J. (2009), Życie – piękna katastrofa, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
• Kędra E., Sanak K. (2013), Stres i wypalenie zawodowe w pracy pielęgniarek, „Pielęgniarstwo. Zdrowie Publiczne”, nr 3.
• Kędra E., Nowocień M. (2015), Czynniki stresogenne a ryzyko wypalenia zawodowego w pracy pielęgniarek, „Pielęgniarstwo Polskie”, nr 3.
• Kowalczuk K., Krajewska-Kułak E., Ostapowicz-Vandame K., Kułak W. (2010), Narażenie na czynniki niebezpieczne i szkodliwe w pracy pielęgniarek i położnych, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 18.
• Lan H., Subramanian P., Rahmat N., Kar P. (2014), The effects of mindfulness training program on reducing stress and promoting well‑being among nurses in critical care unit, “Australian Journal of Advanced Nursing: A Quarterly Publication of the Royal Australian Nursing Federation”, No. 31.
• Lomas T., Medina J., Ivtzan I., Rupprecht S., Eiroa-Orosa F. (2017), A Systematic Review of the Impact of Mindfulness on the Well-Being of Healthcare Professionals, “Journal of Clinical Psychology”, No. 1, DOI: https://doi.org/10.1002/jclp.22515.
• Mackenzie C., Poulin P., Seidman-Carlson R. (2006), A brief mindfulness-based stress reduction intervention for nurses and nurse aides, “Applied Nursing Research”, No. 19, DOI: https://doi.org/10.1016/j.apnr.2005.08.002.
• Majchrowska G., Tomkiewicz K. (2015), Stres i wypalenie zawodowe w zawodzie pielęgniarki – wyniki badań pielęgniarek z SOR ZZOZ Cieszyn, „Pielęgniarstwo Polskie”, nr 3.
• Marcinkowska-Wróbel L. (2016), Mindfulness, http://lucynamarcinkowska.wixsite.com/mindfulness-lublin/mindfulness (dostęp: 14.09.2017).
• Marcysiak M., Dąbrowska O., Marcysiak M. (2014), Wypalenie zawodowe a radzenie sobie ze stresem pielęgniarek, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 22.
• Maslach Ch. (2000), Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny. Mechanizmy. Zapobieganie, Warszawa: PWN.
• Mealer M., Conrad D., Evans J., Jooste K., Solyntjes J., Rothbaum B., Moss M. (2014), Feasibility and acceptability of a resilience training program for intensive care unit nurses, “American Journal of Critical Care”, No. 23, DOI: https://doi.org/10.4037/ajcc2014747.
• Modzelewska T., Kulik T. (2003), Stres zawodowy jako nieodłączny element zawodów profesjonalnego pomagania – sposoby radzenia sobie ze stresem w opinii pielęgniarek, „Annales UMCS. Sectio D”, nr 161.
• Ogińska J., Żuralska R. (2010), Wypalenie zawodowe wśród pielęgniarek pracujących na oddziałach neurologicznych, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 18.
• Parszuto J. (2010), Narażenia zawodowe pielęgniarek i położnych. Choroby zawodowe pielęgniarek można ograniczyć, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej”, nr 3.
• Pipe T., Bortz J., Dueck A., Pendergast D., Buchda V., Summers J. (2009), Nurse leader mindfulness meditation program for stress management: A randomized controlled trial, “Journal of Nursing Administration”, No. 39, DOI: https://doi.org/10.1097/NNA.0b013e31819894a0.
• Santos T., Kozasa E., Carmagnani I., Tanaka L., Lacerda S., Nogueira-Martins L. (2015), Positive Effects of a Stress Reduction Program Based on Mindfulness Meditation in Brazilian Nursing Professionals: Qualitative and Quantitative Evaluation, “The Journal of Science and Healing”, No. 12, DOI: https://doi.org/10.1016/j.explore.2015.12.005.
• Sęk H. (1996), Zespół wypalenia zawodowego. Podmiotowe uwarunkowania skuteczności radzenia sobie ze stresem, Poznań: Domke.
• Smith S. (2014), Mindfulness-Based Stress Reduction: An Intervention to Enhance the Effectiveness of Nurses’ Coping With Work-Related Stress, “International Journal of Nursing Knowledge”, No. 25, DOI: https://doi.org/10.1111/2047-3095.12025.
• Vahey D., Aiken L., Sloane D., Clarke S., Vargas D. (2004), Nurse burnout and patient satisfaction, “Medical Care”, No. 42.
• Vetulani J. (2011), Duch i materia. Jak medytacja zmienia mózg, https://vetulani.wordpress.com/2011/02/10/duch-i-materia-medytacja-zmienia-mozg (dostęp: 20.09.2017).
• Widerszal-Bazyl M., Radkiewicz P. (2005), Stres w pracy pielęgniarek – Projekt badawczy NEXT, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej”, nr 7–8.
• Williams H, Simmons L.A., Tanabe P. (2015), Mindfulness-Based Stress Reduction in Advanced Nursing Practice. A Nonpharmacologic Approach to Health Promotion, Chronic Disease Managament and Symptom Control, “Journal of Holistic Nursing”, No. 33, DOI: https://doi.org/10.1177/0898010115569349.
• Wzorek A. (2008), Porównanie przyczyn stresu wśród pielęgniarek pracujących na oddziałach o różnej specyfice, „Studia Medyczne”, nr 11.
• Young L., Bruce A., Turner L., Linden W. (2001), Evaluation of mindfulness-based stress reduction intervention, “Canadian Nurse”, No. 97.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2017.30.4.245