Naturalne metody leczenia dzieci i dorosłych w XIX w. w świetle rękopisu Stosława Łaguny (1833–1900)

• Authors: Ewa Barnaś-Baran
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule ukazano wybrane sposoby i środki stosowane przez ludzi w celu leczenia i łagodzenia chorób i dolegliwości w XIX w. Środki pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, z których korzystali mieszkańcy guberni Wiłkomirskiej, Ziemi Łuckiej i Wołyńskiej, jak również Wołoszczyzny, przedstawiono w oparciu o informacje zawarte w rękopisie Stosława Łaguny z XIX w. Leczeniem dorosłych i dzieci zajmowali się zazwyczaj znachorzy, baby wiejskie. Stosowane przez nich środki nie zawsze dawały pozytywne skutki. Najczęściej leczono rany, skaleczenia, choroby skóry, ból gardła, głowy, żołądka, zębów. Pomagano podczas febry, żółtaczki, suchot czy konwulsji. Doświadczenia kolejnych pokoleń weryfikowały metody i środki leczenia, z wielu z nich nadal się korzysta.

EN

The article presents selected ways and means used by people to treat and alleviate illnesses and ailments in the 19th century. Plant and animal products used by the inhabitants of the Wiłkomir Province, Łuck Land, Wolyn Land, and the Wallachian Region were presented on the basis of information contained in the Stosław Łaguna’s manuscript from the 19th century. The treatment of adults and children was usually carried out by quacks, rural women. Their measures have not always had a positive impact. Most often wounds, cuts, skin diseases, sore throats, scalp, stomach, and teeth were treated. They were helped during fever, jaundice, tuberculosis or convulsions. The experiences of subsequent generations have verified the methods and means of treatment, and many of them are still being used.

Keywords

PL

leczenie ludowe; zioła; znachorzy; Litwa; Stosław Łaguna

EN

folk medicine; herbs; quacks; Lithuania; Stosław Łaguna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2018
• Volume: 31
• Issue: 2

Dates

published

2018

online

2018-12-22

Contributors

author

Ewa Barnaś-Baran

References

• Adamowska L., Adamowski J. (1993), Zamawiania, odczynianie, modlitewki, „Twórczość Ludowa. Kwartalnik Stowarzyszenia Twórców Ludowych”, nr 1–2.
• Bardach J. (1973), Łaguna Stosław (1833–1900), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Barnaś-Baran E. (2010), Magiczne dzieciństwo. Tradycja i obrzędowość w opiece nad dzieckiem w Galicji w II połowie XIX i na początku XX wieku, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych”, t. 63.
• Barnaś-Baran E. (2014), Świętowanie w rodzinie galicyjskiej, „Studia i Prace Pedagogiczne”, nr 1.
• Bieliński J. (1915), Pisma Stosława Łaguny poprzedzone zarysem biograficzno-krytycznym, Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Bittel-Dobrzyńska N. (1991), Jak wiedźma Agrypicha znachorstwa mnie uczyła, Gdańsk: Oficyna Wydawnicza Graf.
• Chlebowski B. (1893), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 13, Warszawa: Druk „Wieku” Nowy Świat Nr 61.
• Gajek J. (1948–1958), Fischer Adam Robert (1889–1943), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Górny K., Marczyk M. (1997), Poszeptał i pomogło, czyli rzecz o wiejskich lekarzach, „Zeszyty Muzealne Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego we Włodawie”, t. 80.
• Jaguś I. (2002), Lecznictwo ludowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Kielce: KTN.
• Kujawska M., Łuczaj Ł., Sosnowska J., Klepcaki P. (2016), Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych. Słownik Adama Fischera, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
• Kuźnicka B. (red.) (1999), Historia leków naturalnych, t. 5, Warszawa: Wydawnictwo IHN.
• Libera Z. (2003), Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX–XX wieku, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
• Libera Z., Paluch A. (1996), Ślina – „sok” ciała, „Lud”, t. 80.
• Linde S.B. (1854), Słownik języka polskiego, t. 1, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Łaguna S. (rkps), Obrzędy ludowe, wróżby, XIX w., Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka. Oddział Rękopisów, Fond 5, 4435 II.
• Olechnowicz M. (1988), Polscy badacze folkloru i języka białoruskiego w XIX wieku, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
• Orgelbrand S. (1861), Encyklopedia powszechna, t. 18, Warszawa: S. Orgelbrand i Synowie.
• Piątkowski W. (2008), Lecznictwo niemedyczne w Polsce. Tradycja i współczesność, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Szcześniak K. (2013), Świat roślin światem ludzi na pograniczu wschodniej i zachodniej słowiańszczyzny, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2018.31.2.11-24