Depresja wieku podeszłego – wyzwania diagnostyczne

• Authors: Łucja Domańska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Depresja wieku podeszłego stanowi poważny i nasilający się w skali społecznej problem, choć w praktyce wydaje się on zbyt rzadko diagnozowany. Podwyższa ona wskaźniki śmiertelności, wiąże się z niepomyślnym przebiegiem schorzeń somatycznych, nasila niepełnosprawność i prowadzi do utraty samodzielności, wpływając na jakość życia pacjentów i ich bliskich. Zaburzenie to stanowi wyzwanie na etapie diagnozowania ze względu na maskowanie objawów depresyjnych przez inne problemy natury psychologicznej i zdrowotnej występujące w tym okresie życia. W artykule zarysowano specyfikę obrazu klinicznego depresji wieku podeszłego i psychospołeczny kontekst jej ujawniania. Wskazano na rodzaj trudności diagnostycznych i ich uwarunkowania. Scharakteryzowane zostały zaburzenia poznawcze występujące w przebiegu depresji, z uwzględnieniem tzw. depresyjnego zespołu dysfunkcji wykonawczych. Sformułowano też zalecenia dotyczące monitorowania stanu funkcji poznawczych starszych pacjentów z rozpoznaniem depresji.

EN

Late-life depression is a serious and increasing problem in contemporary society, although it seems to be underestimated in clinical practice. It leads to high mortality, deteriorates general somatic condition, escalates disability and destroys patients’ and their families’ quality of life. Depressive symptoms may be difficult to identify and interpret in the elderly because other concomitant pathologies mask the signs of depression. In the article, the specific psychosocial background and clinical features of late-life depression were described. The diagnostic challenges and their sources were recognized. Depression-executive dysfunction syndrome and other cognitive deficits manifested by patients with late-life depression were characterized. Monitoring of patients’ cognitive functioning was recommended in the course of late-life depression treatment.

Keywords

PL

depresja; wiek podeszły; zaburzenia poznawcze; depresyjne dysfunkcje wykonawcze; depresja poudarowa

EN

depression; elderly; cognitive impairment; depression-executive dysfunction syndrome; poststroke depression

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2018
• Volume: 31
• Issue: 3

Dates

published

2018

online

2019-02-26

Contributors

author

Łucja Domańska

References

• Alexopoulos G.S., Kiosses D.N., Heo M., Murphy C.F., Shanmugham B., Gunning-Dixon F. (2005), Executive dysfunction and the course of geriatric depression, „Biol. Psychiatry”, Vol. 58(3), DOI: https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2005.04.024.
• Andersen G., Vestergaard K., Ingemann-Nielsen M., Lauritzen L. (1995), Risk factors for post-stroke depression, “Acta Psychiatrica Scandinavica”, Vol. 92(3), DOI: https://doi.org/10.1111/j.1600-0447.1995.tb09567.x.
• Barnes D.E., Yaffe K., Byers A.L., McCormick M., Schaefer C., Whitmer R.A. (2012), Midlife vs late-life depressive symptoms and risk of dementia: differential effects for Alzheimer disease and vascular dementia, “Archives of General Psychiatry”, Vol. 69(5).
• Bhalla R.K., Butters M.A., Mulsant B.H., Begley A.E., Zmuda M.D., Schoderbek B., Pollock B.G., Reynolds C.F., Becker J.T. (2006), Persistence of neuropsychological deficits in the remitted state of late-life depression, “American Journal of Geriatric Psychiatry”, Vol. 14(5), DOI: https://doi.org/10.1097/01.JGP.0000203130.45421.69.
• Bujnowska-Fedak M., Grata-Borkowska U., Sapilak B. (2012), Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym wieku w Praktyce Lekarza Rodzinnego, “Fam. Med. Primary Care Rev.”, Vol. 3.
• Carson A.J., MacHale S., Allen K., Lawrie S.M., Dennis M., House A., Sharpe M. (2000), Depression after stroke and lesion location: A systematic review, “Lancet”, Vol. 356, DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(00)02448-X.
• Colasanti V., Marianetti M., Micacchi F., Amabile G.M., Mina C. (2010), Tests for the evaluation of depression in the elderly: A systematic review, “Archives of Gerontology and Geriatrics”, Vol. 50(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.archger.2009.04.001.
• Diniz B.S., Butters M.A., Albert S.M., Dew M.A., Reynolds C.F. (2013), Late-life depression and risk of vascular dementia and Alzheimer’s disease: Systematic review and meta-analysis of community-based cohort studies, “British Journal of Psychiatry”, Vol. 202(5), DOI: https://doi.org/10.1192/bjp.bp.112.118307.
• Dobrzyńska E., Rymaszewska J., Kiejna A. (2007), Depresje u osób w wieku podeszłym, „Psychogeriatria Polska”, nr 4(1).
• DSM-5 (2013), Desk Reference to the Diagnostic Criteria from DSM-5, Washington–London: American Psychiatric Publishing.
• Filipska K., Pietrzykowski Ł., Ciesielska N., Dembowski Ł., Kędziora-Kornatowska K. (2015), Zaburzenia depresyjne w podeszłym wieku, „Gerontologia Polska”, nr 4.
• Hackett M.L., Yapa C., Parag V., Anderson C.S. (2005), Frequency of depression after stroke. A systematic review of observational studies, “Stroke”, Vol. 36(5), DOI: https://doi.org/10.1161/01.STR.0000162391.27991.9d.
• Hegeman J.M., Kok R.M., Mast R.C. van der, Giltay E.J. (2012), Phenomenology of depression in older compared with younger adults: Meta-analysis, “British Journal of Psychiatry”, Vol. 200(4), DOI: https://doi.org/10.1192/bjp.bp.111.095950.
• Herrmann L.L., Goodwin G.M., Ebmeier K.P. (2007), The cognitive neuropsychology of depression in the elderly, “Psychological Medicine”, Vol. 37(12), DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291707001134.
• Heszen I., Sęk H. (2000), Psychologia zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• ICD-10 (1998), Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne, Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Irzyniec T., Nowak-Kapusta Z., Franek G., Drzazga B. (2016), Osoby starsze objęte pielęgniarską domową opieką długoterminową, „Gerontologia Polska”, nr 24.
• Janssen J., Hulshoff Pol H.E., Leeuw F.E. de, Schnack H.G., Lampe I.K., Kok R.M., Kahn R.S., (2007), Hippocampal volume and subcortical white matter lesions in late life depression: Comparison of early and late onset depression, “Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry”, Vol. 78(6), DOI: https://doi.org/10.1136/jnnp.2006.098087.
• Jodzio K., Wieczorek D., Radziwiłłowicz W. (1997), Psychologiczna ocena procesów uczenia się w diagnozie różnicowej między depresją typu endogennego a rozlanym i rozsianym uszkodzeniem mózgu, „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, nr 6.
• Koenig A.M., Bhalla R.K., Butters M.A. (2014), Cognitive functioning and late-life depression, “Journal of the International Neuropsychological Society”, Vol. 20(5), DOI: https://doi.org/10.1017/S1355617714000198.
• Kujawska-Danecka H., Nowicka-Sauer K., Hajduk A., Wierzba K., Krzemiński W., Zdrojewski Z. (2016), The prevalence of depression symptoms and other mental disorders among patients aged 65 years and older – screening in the rural community, “Family Medicine & Primary Care Review”, Vol. 3.
• Kumar A., Bilker W., Lavretsky H., Gottlieb G. (2010), Volumetric asymmetries in late-onset mood disorders: An attenuation of frontal asymmetry with depression severity, “Psychiatry Res.”, Vol. 100(1).
• Manthorpe J., Iliffe S. (2010), Depresja wieku podeszłego, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Nowak-Kapusta Z., Franek G., Leszczyńska K., Ćmiel-Giergielewicz M. (2017), Charakterystyka wybranych elementów sytuacji społeczno-zdrowotnej mieszkańców domów pomocy społecznej z uwzględnieniem występowania u nich objawów depresji, „Gerontologia Polska”, nr 25.
• Nys G.M.S., Zandvoort M.J.E. van, Worp H.B. van der, Haan E.H.F. de, Kort P.L.M. de, Jansen B.P.W., Kappelle L.J. (2006), Early cognitive impairment predicts long-term depressive symptoms and quality of life after stroke, “Journal of Neurological Sciences”, Vol. 247(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.jns.2006.04.005.
• Osińska M., Kazberuk A., Celińska-Janowicz K., Zadykowicz R., Rysiak E. (2017), Depresja – choroba cywilizacyjna XXI wieku, „Geriatria”, nr 11.
• Parnowski T. (2011), Zespoły depresyjne w wieku podeszłym – archetyp zaburzeń afektywnych?, „Postępy Nauk Medycznych”, nr 8.
• Rajtar-Zembaty A., Sałakowski A., Rajtar-Zembaty J., Starowicz-Filip A. (2017), Dysfunkcje wykonawcze w depresji wieku podeszłego, „Psychiatria Polska”, nr 51(4).
• Richard B., Satahta P. (2004), Depression in later life: A diagnostic and therapeutic challenge, “Am. Fam. Physician”, Vol. 69(10).
• Steffens D.C., Fisher GG., Langa K.M., Potter G.G., Plassman B.L. (2009), Prevalence of depression among older Americans: The aging, demographics and memory study, “International Psychogeriatrics”, Vol. 21(5), DOI: https://doi.org/10.1017/S1041610209990044.
• Steuden S. (2011), Psychologia starzenia się i starości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zarb J. (1996), Correlates of depression in cognitively impaired hospitalized elderly referred for neuropsychological assessment, “Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology”, Vol. 18(5), DOI: https://doi.org/10.1080/01688639608408294.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2018.31.3.327-338