Rodzinne determinanty wyborów edukacyjno-zawodowych w świetle założeń teorii kolejności narodzin

• Authors: Paweł Cieśla
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W środowisku rodzinnym rozpoczyna się faktyczny proces preorientacji i wstępnej orientacji zawodowej. Poprzez wychowanie przez pracę i wprowadzanie dzieci w świat zawodów rodzice starają się przygotować młode osoby do podejmowania właściwych i trafnych wyborów edukacyjno-zawodowych wobec wymagań dynamicznie zmieniającego się rynku pracy. Celem prowadzonych badań była analiza uwarunkowań rodzinnych wyborów edukacyjno-zawodowych dzieci, w tym efektów kolejności narodzin jako czynnika formującego i różnicującego aspiracje oraz preferencje zawodowe przedstawicieli poszczególnych pozycji w rodzeństwie. W badaniach retrospektywnych prowadzonych metodą sondażu diagnostycznego przy użyciu autorskiego kwestionariusza ankiety wzięło udział 100 respondentów w wieku produkcyjnym, wywodzących się z rodzin wielodzietnych. W artykule przedstawiono najważniejsze postulaty odnoszące się do postaw rodzicielskich sprzyjających diagnozie i stymulacji predyspozycji zawodowych dzieci oraz do sposobów oddziaływania zawodowego rodziców względem poszczególnych dzieci. Uwagę zwrócono również na ocenę wsparcia rodzicielskiego w trakcie podejmowanych przez dzieci wyborów edukacyjno-zawodowych oraz na relacje między rodzeństwem, które powodują ujawnianie się pewnych specyficznych dla porządku narodzin cech osobowościowych, postaw i sposobów zachowań różnicujących ścieżki edukacyjno-zawodowe dzieci.

EN

The actual process of pre-orientation and initial profession orientation starts in the family environment. Thought upbringing by work and introduction of the children to the world of professions parents are trying to prepare young people to make right and accurate choices in the area of education and profession according to dynamically changing work market. The aim of the study was to approximate family conditions, including the meaning of birth order effect as a factor forming aspirations and preferences of individual children. In the retrospective research with the use of own diagnostic survey, there were questioned a 100 people in the production age, which come out of large families. The article presents the major postulates referring to parental attitudes, which are friendly to development work predispositions as well as ways parents influence on individual children. Highlighted is also the level of parental attitudes, during undertaking by their children educational and professional choices, as well as the relation between siblings, which shows some specific for the birth order personal values, and actions which differ the educational and work paths of children.

Keywords

PL

preorientacja zawodowa; wybory edukacyjno-zawodowe; postawy rodzicielskie; relacje między rodzeństwem; efekty kolejności narodzin

EN

profession pre-orientation; educational and professional choices; parental attitudes; sibling relationship; birth order effect

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2019
• Volume: 32
• Issue: 4

Dates

published

2019

online

2019-12-31

Contributors

author

Paweł Cieśla

References

• Capodieci, S. (2006). Rodzeństwo – Jaś i Małgosia czy Kain i Abel. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Duda, W., Kukla, D. (2012). Rodzice jako podstawowy determinant wyborów edukacyjno-zawodowych dzieci. Doradca Zawodowy, 1(14), 32–39.
• Gałęska, U. (2013). Rola rodziny w wyborach edukacyjno-zawodowych młodzieży. Wychowanie w Rodzinie, 8, 267–282.
• Grose, M. (2003). Why First Borns Rule the World and Last Borns Want to Change It. North Sydney: Random House Australia.
• Harris, J.R. (1998). Geny czy wychowanie? Co wyrośnie z naszych dzieci i dlaczego. Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co.
• Kamieniecka, M. (2015). Decyzje edukacyjno-zawodowe uczniów szkół gimnazjalnych. Raport podsumowujący. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Kargulowa, A. (2007). O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kosslyn, S.M., Rosenberg, R.S. (2006). Psychologia: mózg, człowiek, świat. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Leman, K. (2009). The Birth Order Book: Why You Are the Way You Are. Grand Rapids: Revell a division of Baker Publishing Group.
• Łukasiewicz-Wieleba, J., Baum, A. (2013). Rodzicielskie sposoby rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i zdolności. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Łukasik, A. (2012). Psychologiczne i społeczne konsekwencje ewolucyjnego konfliktu rodzice–potomstwo. Psychologia Rozwojowa, 17(1), 49–64, DOI: https://doi.org/10.4467/20843879PR.12.004.0379.
• Nowacki, T.W., Korabiowska-Nowacka, K., Baraniak, B. (1999). Nowy słownik pedagogiki pracy. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
• Parker, J., Stimpson, J. (2003). Rodzeństwo – rywalizacja i miłość. Wszystko, co powinni wiedzieć rodzice braci i sióstr. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Pielka, H. (2000). Rodzina – wybór zawodu – szkoła. Roczniki Socjologii Rodziny, 12, 97–105.
• Pisula, D. (2009). Poradnictwo kariery przez całe życie. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
• Richardson, R.W., Richardson, L.A. (2001). Najstarsze, średnie, najmłodsze. Jak kolejność narodzin wpływa na twój charakter. Gdańsk: GWP.
• Salmon, C.A. (2003). Birth order and relationships: family, friends and sexual partners. Human Nature, 14(1), DOI: https://doi.org/10.1007/s12110-003-1017-x.
• Thier, A. (2013). Preorientacja zawodowa dziecka – zaniedbana podstawa sukcesu zawodowego. W: B. Balogová, M. Skyba, D. Šoltésová (red.), Pregraduálna príprava sociálnych pracovníkov, pracovníčok a sociológov, sociologičiek a možnosti ich uplatnenia v prax (s. 140–151). Prešov: Prešovská univerzita v Prešove.
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017, poz. 59).
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017, poz. 60).

Identifiers

DOI

10.17951/j.2019.32.4.269-283