Podmiotowość i tożsamość a poczucie sensu i jakości życia młodzieży z niepełnosprawnością

• Authors: Krystyna Barłóg
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesna młodzież z niepełnosprawnością mimo świadomości własnych praw i potrzeb nadal zmaga się z wieloma barierami i ograniczeniami. Dylematy wynikające z dorosłości oraz samej niepełnosprawności u młodzieży z niepełnosprawnością rodzą wiele pytań o sens czy bezsens własnej egzystencji, o podmiotowość czy przedmiotowość osobową, ale i o sens zdarzeń, sytuacji, potrzeb. Młodzież z niepełnosprawnością stawia również pytania o własną tożsamość i jakość życia w sytuacji wchodzenia w dorosłość z problemem niepełnosprawności. W interdyscyplinarnym ujęciu tego zagadnienia koncepcja człowieka-podmiotu potwierdza przyjęcie podmiotu jako osoby, która spełnia się w realizacji osobistych zadań, jest pełna indywidualizmu, dąży do samorealizacji, może być podstawą do uzasadnienia paradygmatu zmian u młodych osób z niepełnosprawnością oraz może być próbą formułowania własnej, osobowej tożsamości. Młode osoby z niepełnosprawnością nie różnią się od swoich rówieśników w zakresie aspiracji i celów życiowych, jednak w sytuacji młodych osób z niepełnosprawnością można mówić o trudnym wkraczaniu w dorosłość. Prowadzone badania naukowe potwierdzają, że u młodych osób z niepełnosprawnością nadal występują problemy w zrozumieniu własnej tożsamości. Wyniki badań potwierdzają niskie poczucie przynależności społecznej i integracji młodych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, dość niski poziom poczucia jakości własnego życia, niewielką świadomość własnej niezależności oraz możliwości podejmowania decyzji.

EN

Contemporary youth with disabilities, despite awareness of their own rights and needs, still face many barriers and limitations. Dilemmas arising from adulthood and disability itself in young people with disabilities raise many questions about the sense or nonsense of one’s existence, about subjectivity or personal objectivity, but also about events, situations and needs. Young people with disabilities also put questions about their own identity and quality of life in the situation of entering into adulthood with the problem of disability. In the interdisciplinary approach to this issue, the concept of a human being a subject confirming the justification of the subject as a person who fulfils personal tasks, is full of individualism and striving for self-fulfilment may be the basis form justifying the paradigm of changes in young people with disabilities. It can be attempt to formulate one’s own, personal identity. Young people with disabilities do not differ from their peers in terms of their ambitions and life goals, but in the situation of young people with disabilities it is difficult to enter adulthood. Research already carried out confirms that young people with disabilities still have problems in understanding their own identity. The results of the research confirm a low sense of social belonging and integration of young people with mild intellectual disabilities, a fairly low level of sense of quality of their own, lives, and little awareness of their independence and decision-making possibilities.

Keywords

PL

młodzież z niepełnosprawnością; poczucie sensu i bezsensu życia; poczucie jakości życia; podmiotowość; tożsamość

EN

youth with disabilities; sense of meaning and meaningless of life; sense of quality of life; subjectivity; identity

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-03-27

Contributors

author

Krystyna Barłóg

References

• Barłóg, K. (2016). Kapitał społeczny a problemy, kompetencje i cele życiowe młodzieży z ograniczeniami sprawności. W: M. Marmola, A. Wańczyk-Welc (red.), Kompetencje życiowe młodych dorosłych (s. 131–142). Rzeszów: Wydawnictwo UR.
• Benedyktyńska, S., Rycielski, P. (2010). Kim jestem? Przeciwdziałanie stereotypizacji i stygmatyzacji osób z ograniczeniami sprawności. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Błaszak, M., Przybylski, Ł. (2010). Rzeczy są dla ludzi. Niepełnosprawność i idea uniwersalnego projektowania. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Borawski, D. (2016). Dylematy tożsamościowe wczesnej dorosłości z perspektywy dialogowej. W: M. Marmola, A. Wańczyk-Welc (red.), Kompetencje życiowe młodych dorosłych (s. 93–103). Rzeszów: Wydawnictwo UR.
• Brzezińska, A. (2007). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Brzezińska, I.A., Kaczan, R., Rycielska, L. (2010). Czas, plany, cele. Perspektywa czasowa osób z ograniczeniami sprawności. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Byra, S. (2010). Rola poczucia koherencji w kształtowaniu temporalnej satysfakcji z życia osób z niepełnosprawnością nabytą. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2(12), 73–88.
• Daszykowska, J. (2007). Jakość życia w perspektywie pedagogicznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Dykcik, W. (red.). (2005). Pedagogika specjalna. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Fromm, E. (1994). Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Iwański, J., Owczarek, D. (2010). Potrzeba bycia rozumianymi. Komunikacja społeczna i funkcjonowanie w grupie osób z ograniczeniami sprawności. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Meissner-Łozińska, J. (2011). Poczucie sensu i bezsensu życia u wychowanków domów dziecka. Rzeszów: Wydawnictwo UR.
• Obuchowski, K. (1983). Psychologia dążeń ludzkich. Warszawa: PWN.
• Obuchowski, K. (2000). Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich. Poznań: Zysk i S-ka.
• Obuchowski, K. (2001). Od przedmiotu do podmiotu. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
• Oleś, P.K. (2008). O różnych rodzajach tożsamości oraz ich stałości i zmianie. W: P.K. Oleś, A. Batory (red.), Tożsamość i jej przemiany a kultura (s. 41–80). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Palak, Z., Swędrak, J. (2016). Podmiotowość osób z niepełnosprawnością intelektualną – implikacje rehabilitacyjne. W: A. Pawlak-Kindler (red.), Podmiotowość osób z niepełnosprawnością intelektualną (s. 133–157). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Piotrowski, K. (2010). Wkraczanie w dorosłość. Tożsamość i poczucie dorosłości młodych osób z ograniczeniami sprawności. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Rękosiewicz, M. (2012). Właściwości tożsamości młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Studia Psychologiczne, 50(3), 49–62.
• Rozen, B. (2011). Tożsamość osoby z niepełnosprawnością intelektualną w świetle społeczno-kulturowych uwarunkowań. Studia Elbląskie, 12, 451–467.
• Struck-Peregończyk, M. (2016). Młode osoby niepełnosprawne. Aspiracje zawodowe a rzeczywistość. W: M. Marmola, A. Wańczyk-Welc (red.), Kompetencje życiowe młodych dorosłych (s. 326–338). Rzeszów: Wydawnictwo UR.
• Wolski, P. (2010). Utrata sprawności. Radzenie sobie z niepełnosprawnością nabytą a aktywizacja zawodowa. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Zubrzycka-Maciąg, T. (2006). Cele i dążenia życiowe młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim na tle jej pełnosprawnych rówieśników. W: Z. Palak, A. Lewicka, A. Bujanowska (red.), Jakość życia a niepełnosprawność. Konteksty psychopedagogiczne (s. 215–221). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2020.33.1.197-208