Aktywizm przeciw ascetyzmowi: dlaczego leseferyści. Ludwig von Mises i  Frank H. Knight potępiali chrześcijaństwo?

• Authors: Dariusz Grzybek
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article analyses views on Christianity by the two twentieth-century libertarian thinkers: Ludwig von Mises and Frank H. Knight. The first was the renovator and leader of the Austrian tradition in political economy, the second is known as co-founder of Chicago economics, both were more social thinkers than scholars. Both represented different intellectual tradition and had different personal experience, but they had very similar opinion about the Christian tradition. They nearly identically condemned Christianity for its (alleged) quietism and ascetism, they confronted the Christian tradition with the liberal ideal of activism, treated as a source of modern society. They maintained that spontaneus human action leads to racional social order (Mises) or to evolution to higher levels of social life (Knight). Both Mises and Knight perceived the Christian ideal of brethren love meaningless, useless and destroing for practical social ethics. In their opinion Christian quietism was fundamentally contradictory to free market, thus coexistence of Christianity and capitalism is impossible. It seems that such views on Christianity are an inevitable consequence of libertarian social philosophy which preferred instrumental reason upon every system of absolute values. The idea of laissez faire is incompatibile with Christian teaching.

PL

W  artykule zreferowano poglądy na chrześcijaństwo prezentowane przez dwóch intelektualnych przywódców dwudziestowiecznego leseferyzmu: Ludwiga von Misesa i  Franka H. Knighta. Pierwszy był odnowicielem i  przywódcą austriackiej tradycji w  ekonomii, drugi jest uważany za współzałożyciela szkoły z  Chicago, obaj w  większym stopniu niż uczonymi byli ideologami społecznymi. Mimo odmienności tradycji, na które się powoływali, i  środowiska, w  którym działali, mieli oni wysoce zbieżne poglądy na tradycję chrześcijańską. Obaj potępiali ją za preferowanie kwietyzmu i  ascetyzmu, czemu przeciwstawiali liberalny aktywizm, który uznawali za fundament nowoczesnego społeczeństwa. Sądzili, że żywiołowa działalność ludzka prowadzi do powstawania racjonalnego porządku (Mises) lub też stałej ewolucji ku wyższym formom życia społecznego (Knight). Chrześcijański ideał miłości bliźniego postrzegali jako pozbawiony praktycznego znaczenia, przez co niweczący praktyczną etykę społeczną. Domniemany kwietyzm chrześcijaństwa uznawali za fundamentalnie sprzeczny z  systemem wolnorynkowym, co prowadziło do wniosku o  niemożliwości współistnienia chrześcijaństwa i  kapitalizmu. Wydaje się, że taka postawa jest nieuniknioną konsekwencją przyjęcia prymatu instrumentalnego rozumu nad każdym systemem wartości absolutnych – leseferyzmu nie można pogodzić z  tradycją chrześcijańską.

Keywords

EN

liberalism; laissez-faire; Christianity; social ethics; social order

PL

liberalizm; leseferyzm; chrześcijaństwo; etyka społeczna; ustrój społeczny

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2013
• Volume: 20
• Issue: 2

Dates

published

2013

online

2013-11-18

Contributors

author

Dariusz Grzybek

References

• Bentham, J. 1958. Wprowadzenie do zasad moralnosci i  prawodawstwa, B. Nawroczyński (przeł.), Warszawa [wyd. oryg. 1789].
• Buchanan, J.M. 1982. Foreword [w:] Freedom and Reform. Essays in Economic and Social Philosophy, Indianapolis.
• Cohen, A.J. 2003. The Hayek/Knight Capital Controversy: The Irrelevance of Roundaboutness, or Purging Process in Time?, „History of Political Economy”, vol. 35, no. 3, s. 469–489.
• Condorcet, J.A.N. Caritat de. 1957. Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego przez dzieje, E. Hartleb, J. Strzelecki (przeł.), Warszawa.
• Davis Kasper, S. 1993. Frank Knight’s Case for laissez faire: The Patrimony of the Social Philosophy of the Chicago School, „History of Political Economy”, vol. 25, no. 3, s. 413–433.
• Dolan, E.G. (red.). 1976. The Foundation of Modern Austrian Economics, Kansas City.
• Dzielski, M. 1995. Odrodzenie ducha – budowa wolności: pisma zebrane, Kraków.
• Emmett, R.B. 1994. Frank Knight and the Chicago School in American Economics, London–New York 2009.
• Emmett, R.B. 1994. Maximizers versus Good Sports: Frank Knight’s Curious Understanding of Exchange Behavior [w:] Higgling. Transactors and Their Markets in the History of Economics. Annual Supplement to vol. 26 „History of Political Economy”, N. De Marchi, M.S. Morgan (red.), Durham–London, s. 276–292.
• Emmett, R.B. 1997. “What is Truth” in Capital Theory? Five Stories Relevant to the Evaluation of Frank H. Knight’s Contribution to the Capital Controversy [w:] New Economics and Its History. Annual Supplement to vol. 29 „History of Political Economy”, J.B. Davis (red.), Durham–London s. 231–250.
• Emmett, R.B. 1999. The Economist and the Entrepreneur: Modernist Impulses in Risk, Uncertainty and Profit, „History of Political Economy”, vol. 31, no. 1.
• Emmett, R.B., (red.). 2010. The Elgar Companion to the Chicago School of Economics, Cheltenham.
• Godłów-Legiędź, J. 1992. Doktryna społeczno-ekonomiczna Friedricha von Hayeka, Warszawa.
• Gonce, R.A. 1992. F.H. Knight on Capitalism and Freedom, „Journal of Economic Issues”, vol. 26, no. 3, s. 813–844.
• Gordon, S. 1974. Frank Knight and the Tradition of Liberalism, „Journal of Political Economy”, vol.   82, no. 3, pp. 571–577.
• Huelsmann, J.G. 2007. Mises. The Last Knight of Liberalism, Auburn.
• Knight, F.H. 1967. Laissez faire: Pro and Con, „Journal of Political Economy”, vol. 75, no. 6, s. 782–795.
• Knight, F.H. 1982a. Religion and Ethics in Modern Civilization [w:] tegoż, Freedom and Reform. Essays in Economic and Social Philosophy, Indianapolis.
• Knight, F.H. 1982b. Ethics and Economic Reform. III. Christianity [w:] tegoż, Freedom and Reform. Essays in Economic and Social Philosophy, Indianapolis.
• Knight, F.H. 1999. Selected Essays, R.B. Emmett (red.), t. 1–2, Chicago–London.
• Knight, F.H. 1999a. Ethics and economic interpretation [w:] tegoż, Selected Essays, R.B. Emmett (red.), t. 1 What is „Truth” in Economics, Chicago–London.
• Knight, F.H. 2006. Risk, Uncertainty and Profit, Mineola (NY) [wyd. oryg. 1921].
• Knight, F.H., Merriam T.W. 1945. The Economic Order and Religion, New York.
• Kołakowski, L. 2009. Świadomość religijna i  więź kościelna, Warszawa.
• Kostro, K. 2001. Hayek kontra socjalizm. Debata socjalistyczna a  rozwój teorii społeczno-ekonomicznych Friedricha Augusta von Hayeka, Warszawa.
• Kuniński, M. 1999. Wiedza, etyka i  polityka w  myśli F.A. von Hayeka, Kraków.
• Laidler, D. 1999. Fabrication of Keynesian Revolution. Studies of the Inter-war Literature on Money, the Cycle, and Unemployment, Cambridge University Press, Cambridge.
• Legutko, R. 1994. Spory o  kapitalizm, Kraków.
• Mill, J.S. 1959. O  wolności, A. Kurlandzka (przeł.) [w:] tegoż, Utylitaryzm. O  wolności, Warszawa.
• Mises, L. 1981. Socialism, an Economic and Sociological Analysis, Indianapolis [wyd. oryg. ang. 1932].
• Mises, L. 2007a. Ludzkie działanie. Traktat o  ekonomii, W. Falkowski, (przeł.) Warszawa [wyd. oryg. 1944].
• Mises, L. 2007b. Wspomnienia, S. Sękowski (przeł.), Warszawa.
• O’Driscoll, G.P. 1977. Economics as a  Coordination Problem, Kansas City.
• Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i  Nowego Testamentu w  przekładzie z  języków oryginalnych.
• 1996. Poznań.
• Reekie, W.D. 2004. Interpreting Caritas: Did Frank Knight and Ludwig von Mises get it wrong?, „The Quarterly Journal of Austrian Economics”, vol. 7, no 2, s. 47–69.
• Salerno, J.T. 1990. Ludwig von Mises as Social Rationalist, „Review of Austrian Economics”, vol.   4, pp. 26–54.
• Salerno, J.T. 1993. Mises and Hayek Dehomogenized, „Review of Austrian Economics”, vol. 6, no. 2, pp. 113–146.
• Samuels, J. 1992. The Chicago School of Political Economy, New Brunswick.
• Skousen, M. 2005. Vienna and Chicago – Friends or Foes? A  Tale of Two Schools of Free Market Economics [b.m.w.].
• Spencer, H. 1882. Political Institutions: Being Part V of the Principles of Sociology, London.
• Vaughn, K.I. 1994. Austrian Economics in America. The Migration of a  Tradition, Cambridge.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2013.20.2.151