Racjomorfizm i racjonalność w tak zwanym komunikowaniu politycznym

• Authors: Jan Pleszczyński
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednym z podstawowych problemów tak zwanego komunikowania politycznego jest kwestia następująca: jak zaprojektować mającą cele i funkcje polityczne komunikację, aby przyniosła oczekiwane efekty?Wprawdzie tego typu problemy są już dobrze rozpoznane i uteoretyzowane przez badaczy reprezentujących różne dyscypliny (głównie, choć nie tylko, przez politologów), a rezultaty ich badań z powodzeniem są wykorzystywane w praktycznych działaniach o charakterze politycznym, to wciąż pozostaje miejsce dla innych ujęć, traktowanych dotychczas marginalnie lub w ogóle nieobecnych w naukach społecznych i humanistycznych.Artykuł podzielono na cztery główne części: onto-epistemologiczny status komunikacji, racjo- i technoracjomorfizm: mechanizm i efekty, cele doraźne i perspektywiczne, racjomorficzność w projektowaniu komunikacji politycznej.Problem, o którym mowa, sprowadza się do problemu wyboru: co ludzie myślą, wybierając i dlaczego tak myślą? A może nie myślą, a wybierają? W artykule rozpatruję tę kwestię, odwołując się do ewolucyjnej teorii poznania; „racjomorfizm” – kluczowy termin, który się w nim pojawia, pochodzi ze słownika ewolucyjnych epistemologów. Argumentuję, że współczesne technologie medialne sprzyjają racjomorficzności, a nie racjonalności, to zaś stwarza nowe możliwości preparowania komunikacji, także w obszarze komunikowania politycznego. Współczesny człowiek nie jest w stanie śledzić wydarzeń politycznych, dlatego racjomorficzność staje się kryterium wyborów politycznych, a media przestrzenią sofistyki i populizmu. Racjonalność zostaje zarezerwowana wyłącznie dla elit.

EN

One of the basic problems of the so-called political communication is what follows: How to plan communication, with its political goals and functions, so that it would produce the expected results? Admittedly, these problems are already well recognized and theoreticized by researchers representing various disciplines (mostly, but not solely, by political scientists), and their findings are successfully used in practical actions of a political character. However, there is still space for other approaches that have so far been marginalized or completely absent from social sciences and humanities.The article is divided into four main parts: onto-epistemological status of communication, ratio- and technoratiomorphism: mechanism and effects, immediate and prospective goals, ratiomorphism in the design of political communication.The problem in question boils down to the problem of choice: What do people think while choosing and why do they think that? Or maybe they do not think, but choose? In the article, I consider this issue in connection with the evolutionary theory of cognition; “ratiomorphism” – a key term that appears here – comes from the language of evolutionary epistemologists. I argue that contemporary media technologies foster ratiomorphism rather than rationality, which, in turn, creates new ways of distorting communication, also within political communicating. Contemporary man is unable to keep track of political events, so ratiomorphism becomes the criterion of political choices, while the media fill with sophistry and populism. Rationality is left only to the elites.

Keywords

PL

komunikacja, komunikowanie polityczne, intersubiektywność, media, racjonalność, racjomorfizm, sofistyka, populizm

EN

communication, political communicating, intersubjectivity, media, rationality, ratiomorphism, sophistry, populism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2018
• Volume: 25
• Issue: 1

Dates

published

2018

online

2018-08-29

Contributors

author

Jan Pleszczyński

References

• Awdiejew, A. 2016. Filozoficzne podstawy metodologii gramatyki komunikacyjnej, [w:] Komunikatywizm – przyszłość nauki XXI wieku, G. Habrajska (red.), Wydawnictwo Primum Verbum, Łódź.
• Blackburn, S. 2007. Platon. Państwo. Biografia, A. Dzierzgowska (tłum.), Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Bloom, P. 2017. Nie wchodź w buty drugiego, „Gazeta Wyborcza” nr 53 (8965).
• Brunswik, E. 1955. „Ratiomorphic” Models of Perception and Thinking, „Acta Psychologica”, nr 11, s. 108‒113, DOI: https://doi.org/10.1016/S0001-6918(55)80069-8.
• Castells, M. 2013. Władza komunikacji, J. Jedliński, P. Tomanek (tłum.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Chwin, S. 2016. Samotność mędrka”, „Gazeta Wyborcza”, nr 254 (8861).
• Czyżewski, M. 2013. Teorie dyskursu i dyskursy teorii, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 3‒25.
• Devlin, K. 1999. Żegnaj Kartezjuszu. Rozstanie z logiką w poszukiwaniu nowej kosmologii umysłu, B. Stanosz (tłum.), Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Dewey, J. 2008. Time and Individuality, [w:] John Dewey. The Later Works 1925‒1953, t. 14, J.A. Boydston, Southern Illinois University Press, Carbondale.
• Diggins, J.P. 2010. Iluzje pragmatyzmu. Modernizm oraz kryzys poznania naukowego, M. Filipczuk (tłum.), Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa.
• Dobek-Ostrowska, B. 2006. Komunikowanie polityczne i publiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Eco, U. 1994. Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, J. Gałuszka, L. Eustachiewicz, A. Kreisberg, M. Oleksiuk (tłum.), Czytelnik, Warszawa.
• Fleck, L. 2006. Psychosocjologia poznania naukowego, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Goban-Klas, T. 2018, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Heller, M. 2006. Podróże z filozofią w tle, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Kulczycki, E. 2015. Dwa aspekty komunikacji. Założenia komunikologii historycznej, Wydawnictwo UAM, Poznań.
• Kuźniarz, B. 2016. Człowiek ekonomiczny. Samospełniające się proroctwo, „Kronos”, nr 4.
• Lakoff, G., Johnson, M. 1988. Metafory w naszym życiu, T.P. Krzeszowski (tłum.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Lorenz, K. 1986. Regres człowieczeństwa, A.D. Tauszyńska (tłum.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Luhmann, N. 2007. Systemy społeczne. Zarys teorii ogólnej, M. Kaczmarczyk (tłum.), Wydawnictwo Nomos, Kraków.
• McNair, B. 2011. An Introduction To Political Communication, Routledge, London and New York (w 1998 r. ukazał się polski przekład jednego z wcześniejszych wydań tej książki).
• Merten, K. 2007. Einführung in die Kommunikationswissenschaft, Lit Verlag Dr. W. Hopf, Berlin.
• Michalczyk, S. 2005. Komunikowanie polityczne. Teoretyczne aspekty procesu, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
• Michalczyk, S. 2010. Demokracja medialna. Teoretyczna analiza problemu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Mider, D. 2015. Formy przemocy politycznej w Internecie – próba klasyfikacji, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio K ‒ Politologia”, vol. XXII , nr 2, s. 23‒42, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2015.22.2.23-42.
• Miller, K. 2001. Communication Theories. Perspectives, Processes and Contexts, McGraw Hill, Boston.
• Nowak, E. 2014. Ustanawianie agendy politycznej przez media. Efekt newsa w Polsce. Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Orliński, W. 2017. Postskandal rządzi światem, „Gazeta Wyborcza”, nr 59 (8971).
• Perloff, R. 2008. Political Communication: Politics, Press, and Public in America, Routledge, New York.
• Pleszczyński, J. 2013. Epistemologia komunikacji medialnej. Perspektywa ewolucyjna, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Pleszczyński, J. 2015. Intersubiektywność, rozumienie i porozumienie w epoce nowych mediów i globalizacji, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio K ‒ Politologia”, vol. XXII , nr 2, s. 101‒121, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2015.22.2.101-121.
• Pleszczyński, J. 2015a. Etyka dziennikarska i dziennikarstwa, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• Pleszczyński, J. 2016. Informacja, wiedza i wybór w epoce nowych mediów, [w:] Media informacyjne, t. 2, I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Popper, K.R. 1992. Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, A. Chmielewski (tłum), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Popper, K.R., Eccles, J.C. 1983. The Self and Its Brain. An Argument for Interactionism, Routledge & Kegan Paul, London–New York.
• Probucka, D. (red.). 2010. Dobro wspólne, Wydawnictwo UP, Kraków.
• Riedl, R. 1987. Kultur – Spätzündung der Evolution? Antworten auf Fragen an die Evolutions‒und Erkenntnistheorie, Pipper Verlag, München, Zürich.
• Vollmer, G. 1975. Die Evolutionäre Erkenntnistheorie, Hirzel Verlag, Stuttgart.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2018.25.1.7