Narracja i tekst literacki jako źródło samowiedzy i samopoznania

• Authors: Katarzyna Filutowska
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The paper concerns the cognitive function of literature. I show that literary stories, because of their narrative and mimetic structure, enable us to identify with fictitious heroes, and thus become able to widen our cognitive as well as moral horizon, and to influence our own life-stories. In such a process, we receive the opportunity to re-tell and re-think our personal narration and in such a way learn who we really are and what it means to be ourselves. In order to demonstrate this, I refer to Martha Nussbaum‘s and Wayne C. Booth‘s ethical criticism on the one hand, and to Paul Ricoeur’s, Alasdair MacIntyre’s, Charles Taylor’s, Marya Schechtman’s and David DeGrazia’s theory of narrative identity on the other. I argue that such a mutual exchange between the reader’s identity and a fictional character is possible as both of them have a narrative structure and are sort of a story.

DE

Der Artikel betrifft die Erkenntnisfunktion der Literatur. Es wird gezeigt, dass uns die literarischen Narrationen aufgrund ihrer erzählerischen mimetischen Funktion ermöglichen, uns mit fiktionalen Helden zu identifizieren. Auf diese Weise erweitern sie unseren Erkenntnishorizont und beeinflussen unsere eigenen biografischen Erzählungen. In diesem Prozess gewinnen wir die Möglichkeit, über unsere Autonarrationen nachzudenken, sie aufs Neue zu erzählen und uns zu erkundigen, wer wir wirklich sind und was unser Selbst ausmacht. Um den Beweis dafür zu erbringen, beziehe ich mich einerseits auf die ethische Kritik von Marta Nussbaum und Wayne C. Booth, andererseits auf den Entwurf der narrativen Identität von Paul Ricoeur, Alasdair MacIntyre, Charles Taylor, Marya Schlechtman und David de Grazia. Ich argumentiere damit, dass ein solcher Austausch zwischen der Identität des Lesers und der Identität der fiktionalen Gestalt möglich ist, weil beide einen narrativen Charakter haben.

PL

Artykuł dotyczy poznawczej funkcji literatury. Pokazuję, że ze względu na swoją narracyjną, mimetyczną strukturę literackie narracje umożliwiają nam utożsamianie się z fikcyjnymi bohaterami, a w ten sposób poszerzają nasz horyzont poznawczy i wpływają na nasze własne opowieści biograficzne. W tym procesie zyskujemy możliwość przemyślenia i opowiedzenia na nowo naszych autonarracji i dowiedzenia się, kim naprawdę jesteśmy i co to znaczy być sobą. Aby to udowodnić, odwołuję się do krytyki etycznej Marty Nussbaum i Wayne`a C. Bootha z jednej strony oraz do koncepcji tożsamości narracyjnej Paula Ricoeura, Alasdair`a MacIntyre`a, Charlesa Taylora, Maryi Schechtman i Davida De Grazii z drugiej. Argumentuję, że taka wzajemna wymiana pomiędzy tożsamością czytelnika i tożsamością fikcyjnej postaci jest możliwa, ponieważ obydwie one mają charakter narracyjny.

Keywords

EN

narrative; narrative identity; subjectivity; self; self-cognition; life-story; cognitive function of literature

DE

Narration; narrative Identität; Subjektivität; Ich; Selbstwissen; life-story; Erkenntnisfunktion der Literatur

PL

narracja; tożsamość narracyjna; podmiotowość; ja; samowiedza; life-story; poznawcza funkcja literatury

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2016
• Issue: 20

Dates

published

2016

online

2017-05-08

Contributors

author

Katarzyna Filutowska

References

• Booth, Wayne C., The Company We Keep. An Ethics of Fiction, University of California Press, Berkeley/ Los Angeles/ London 1988.
• Carr, David, Narrative and the Real World: an Argument for Continuity, “History and Theory”, 1986, Vol. 25, No. 2, pp. 117-131.
• DeGrazia, David, Human Identity and Bioethics, Cambridge University Press, Cambridge/ New York/ Melbourne/ Madrid/ Cape Town/ Singapore/ Sao Paulo 2005.
• Gibson, John, Literature and Knowledge, in: Richard Eldridge (ed.), The Oxford Handbook of Philosophy and Literature, Oxford University Press, New York 2009, pp. 467-485.
• Ingarden, Roman, Das literarische Kunstwerk. Mit einem Anhang von den Funktionen der Sprache im Theaterschauspiel, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1965.
• MacIntyre, Alasdair, After Virtue. A Study in Moral Theory, University of Notre Dame Press, Notre Dame, Indiana 1984.
• McNeely Farren, Katrina, Narrative Identity in Paul Ricoeur and Luce Irigaray: The Circularity Between Self and Other, Michigan Technological University 2010, http://gradworks.umi.com/3403377.pdf (access 1.1.2017).
• Mink, Louis O., Narrative Form as a Cognitive Instrument in: Geoffrey Roberts (ed.), The History and Narrative Reader, Routledge, London/ New York 2001, pp. 211-220.
• Nussbaum, Martha C., Upheavals of Thought. The Intelligence of Emotions, Cambridge University Press, New York 2008.
• Nussbaum, Martha Craven, Love`s Knowledge: Essays on Philosophy and Literature, Oxford University Press, New York/ Oxford 1992.
• Ricoeur, Paul, Oneself as Another, The University of Chicago Press, Chicago/ London 1992.
• Ricoeur, Paul, The Rule of Metaphor. Multi-disciplinary Studies of the Creation of Meaning in Language, Routledge & Kegan Paul, London 1986.
• Ricoeur, Paul, Time and Narrative, Volume 1, The University of Chicago Press, Chicago/ London 1984.
• Ricoeur, Paul, Time and Narrative, Volume 3, The University of Chicago Press, Chicago/ London 1988.
• Riska, Augustin, Language and Logic in the Work of Roman Ingarden in: Anna-Teresa Tymieniecka (ed.), Ingardeniana. A Spectrum of Specialized Studies Establishing the Field of Research, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht/ Boston 1976, pp. 187-218.
• Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, David Herman, Manfred Jahn, Marie-Louise Ryan (eds.), Routledge. Taylor&Francis Group, London and New York 2010.
• Schechtman, Marya, The Constitution of Selves, Cornell University Press, New York/ London 2007.
• Taylor, Charles, Sources of the Self. The Making of the Modern Identity, Harvard University Press, Cambridge/ Oakleigh 1992.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2016.20.15