Fenomenologia wartości estetycznych w Analysis of Knowledge and Valuation Clarence’a Irvinga Lewisa

• Authors: Robert Rogoziecki
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje teorię wartości estetycznych C. I. Lewisa w jej relacji do estetyki I. Kanta. Wskazuję podstawowe zależności między konceptualnym pragmatyzmem a transcendentalizmem Kanta. Bazową tezą jest stwierdzenie, że teoria wartości estetycznych Lewisa stanowi przystosowanie podstawowych założeń estetyki Kanta do wymogów pragmatyzmu konceptualnego. Artykuł obejmuje: (1) ogólne wprowadzenie do aksjologii Lewisa, z podkreśleniem roli a priori pragmatycznego w myśli Lewisa, (2) charakterystykę i klasyfikację wartości, z zaakcentowaniem specyfiki wartości estetycznych w Lewisowskiej teorii wartości, (3) charakterystykę doświadczenia estetycznego – tu akcent pada na jego szczególnie prezentacjonistyczny charakter, (4) rozważenie kryteriów estetyczności wedle Lewisa, (5) zestawienie teorii wartości estetycznych Lewisa z estetyką Kanta.     

DE

Der Artikel legt die Theorie der ästhetischen Werte von C. I. Lewis in ihrer Beziehung zur Ästhetik von I. Kant dar. Ich zeige grundsätzliche Wechselbeziehungen zwischen dem konzeptuellen Pragmatismus und dem Transzendentalismus von Kant. Die Basisthese ist die Feststellung, dass die Theorie der ästhetischen Werte von Lewis eine Anpassung der grundsätzlichen Voraussetzungen der Kantischen Ästhetik an die Erfordernisse des konzeptuellen Pragmatismus bildet. Der Artikel umfasst: 1) eine allgemeine Einführung in die Axiologie von Lewis mit Hervorhebung der Rolle des pragmatischen A-Priori in seinem Gedanken, 2) die Charakteristik und Klassifizierung der Werte mit der Akzentuierung der Eigenart der ästhetischen Werte in Lewis’ Theorie der Werte, 3) die Charakteristik der ästhetischen Erfahrung - hier wird der Akzent auf ihren besonderen Präsentationscharakter gelegt, 4) die Betrachtung der ästhetischen Kriterien nach Lewis, 5) die Gegenüberstellung der Theorie der ästhetischen Werte von Lewis mit der Ästhetik von Kant.

EN

The text is a presentation of the theory of aesthetic values by Clarence Irving Lewis’ in relation to I. Kant’s aesthetics. Its main contention that the Lewisian theory of the aesthetic is an attempt of adaptation and interpretation of the basic assumptions of Kantian aesthetics in the light of the requirements of conceptual pragmatism. The essay involves: (1) the general introduction to the axiology of C. I. Lewis with accentuation of the role of pragmatic a priori in his thought; (2) characteristics and classification of values, with emphasis on the specificity of aesthetic values in Lewisian theory of values; (3) characteristics of aesthetic values as they are presented in AKV – here the accent is put on its particularly presentational character, (4) consideration of the criteria of aestheticity in Lewisian axiology, (5) juxtaposition of Lewis’ theory of values with Kantian aesthetics. 

Keywords

PL

transcendentalizm; pragmatyzm konceptualny; wartość inherentna; wartość instrumentalna; sąd konkluzywny; sąd niekonkluzywny

DE

Transzendentalismus; konzeptioneller Pragmatismus; inhärenter Wert; instrumenteller Wert; konklusives Urteil; nichtkonklusives Urteil

EN

transcendental; conceptual pragmatism; inherent value; instrumental value; terminating judgment; non-terminating judgement

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2016
• Issue: 20

Dates

published

2016

online

2017-05-08

Contributors

author

Robert Rogoziecki

References

• Buczyńska-Garewicz H., Znak, znaczenie, wartość. Szkice z filozofii amerykańskiej, Książka i wiedza, Warszawa 1975.
• Dewey J., Theory of Valuations, The University of Chicago Press, Chicago 1939.
• Kamins H., Relational Properties as Qualities in Professor Lewis's Theory of Value, „The Journal of Philosophy” 1950, t. 47, nr 6, s. 150–158.
• Kant I. Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2001.
• Kant I., Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, tłum. B. Bornstein, opr. J. Suchorzewska, PWN, Warszawa 1993.
• Kant I., Krytyka władzy sądzenia, tłum. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1986.
• Lewis C. I. Values and Imperatives. Studies in Ethics, Stanford University Press, Stanford California 1969.
• Lewis C. I., The Ground and the Nature of the Right, Columbia University Press, New York 1955.
• Lewis C. I., Analysis of Knowledge and Valuations, The Open Court Publishing Company, La Salle, Illinois 1946.
• Lewis C. I., Mind and the World-Order. Outline of the Theory of Knowledge, Charles Scjub-ner’s Sons, New York–Boston–Chicago 1929.
• Lewis C. I., A Pragmatic Conception of the A Priori, „The Journal of Philosophy” 1923, t. 20, nr 7.
• Mothersill M., C. I. Lewis: Hedonistic Ethics on a Kantian Model, [w:] „Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition” 1954, t. 5, nr 6.
• Paton J. H., The Categorical Imperative. A Study In Kant’s Moral Philosophy, The University of Chicago Press, Chicago 1948.
• Paton J. H., The Good Will. A Study in Coherence of Goodness, George Allen & Unwin LTD, London 1927.
• Rogoziecki R., Wartości i wartościowania w Analysis of Knowledge and Valuations Clarence'a Irvinga Lewisa, „Miscellanea, Anthropologica et Sociologica”, 2016, t. 17 nr 4, Socjologia emocji.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2016.20.95