Znaczenie i funkcje kłamstwa w komunikacji interpersonalnej

• Authors: Mateusz Cichocki
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kłamstwo jest w swej istocie zjawiskiem komunikacyjnym. Z faktu tego wynika szereg istotnych wniosków, ważnych dla lepszego zrozumienia samego zagadnienia kłamstwa, jak i znaczenia, jakie pełnić ono może w procesie wzajemnej komunikacji. W artkule wskazuję, w jaki sposób wzajemne, zwrotne i dynamiczne powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami procesu komunikacji, a więc nadawcą, odbiorcą oraz komunikatem wpływają na ostateczną – utrudniającą bądź ułatwiającą – funkcję kłamstwa w procesie wzajemnej komunikacji.

DE

Die Lüge ist eine kommunikative Erscheinung an sich. Daraus ergeben sich wesentliche Schlussfolgerungen, die für ein besseres Verständnis der Frage der Lüge und für die Bedeutung, die sie im Prozess der gegenseitigen Kommunikation erfüllen kann, wichtig sind. Im Artikel zeige ich, auf welche Weise gegenseitige, dynamische Querverbindungen zwischen einzelnen Elementen des Kommunikationsprozesses, also zwischen dem Absender, Empfänger und der Mitteilung die endgültige - erschwerende oder erleichternde - Funktion der Lüge im Prozess der gegenseitigen Kommunikation beeinflussen.

EN

Lie is a communication phenomenon. This is the reason why there are many  conclusions that are important for a better understanding of the lie itself and the significance it can play in the process of mutual communication. In this work I will try to show how the mutual, feedback and dynamic connections between particular elements of the communication process, and therefore the sender, recipient and message affect the final – hindering or facilitating – function of a lie in the process of mutual communication

Keywords

PL

kłamstwo, komunikacja interpersonalna, odbiorca, nadawca, komunikat, funkcja kłamstwa

DE

Lüge; interpersonale Kommunikation; Absender; Empfänger; Mitteilung; Psychologie der Lüge

EN

lie; interpersonal communication; sender; recipient; message; psychology of lie

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2017
• Issue: 24

Dates

published

2017

online

2018-07-15

Contributors

author

Mateusz Cichocki

References

• Ajdukiewicz Kazimierz. Zagadnienia i kierunki filozofii: teoria poznania, metafizyka. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1983.
• Augustyn św. On Lying (De Mendacio). Tłum. Robert H. Browne. www.newadvent.org/fathers/1312.htm (dostęp: 01.09.2017).
• Antas, Jolanta. O kłamstwie i kłamaniu. Kraków: Instytut Filologii Polskiej UJ, 1999.
• Bargh, Johna. „Automatyzmy dnia powszedniego.” Tłum. Krzysztof Przybyszewski. Czasopismo Psychologiczne 5, nr 3 (1999): 209–256.
• Bickman, Leonard. „The social power of a uniform.” Journal of Applied Social Psychology, 1974, nr 4: 47–61.
• Buller, David B. i Judee K. Burgoon. „Interpersonal deception theory.” Communication Theory, 1996, nr 6: 203–242.
• Bradberry, Travis. „Sixty Percent of Your Colleagues Are Lying to You.” http://www.huffingtonpost.com/dr-travis-bradberry/sixty-percent-of-your-col_b_9044758.html (dostęp 21.01.2017).
• Chudy, Wojciech. Społeczeństwo zakłamane – esej o społeczeństwie i kłamstwie – 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2007.
• Chudy, Wojciech. Filozofia kłamstwa. Kłamstwo jako fenomen zła w świecie osób i społeczeństw. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2003.
• Cantarero, Katarzyna. „Wykrywanie kłamstwa w komunikacji interpersonalnej.” Psychologia Społeczna 4, nr 3 (2009): 167–176.
• Cantarero, Katarzyna. „Podtrzymanie relacji jako funkcja kłamstwa w komunikacji interpersonalnej.” W: Współczesne teorie komunikacji 2. Red. Agnieszka Łaba. Wrocław: Oficyna wydawnicza ATUT, 2010.
• Cantarero, Katarzyna. „Kłamstwo a manipulacja.” W: Przestrzenie manipulacji społecznej, red. Dariusz Doliński i Małgorzata Gamian-Wilk, 60–82. Warszawa: PWN, 2014.
• Chlewiński, Zdzisław. „Ingracjacja jako technika manipulowania obrazem siebie.” Seminare. Poszukiwania naukowe, 1985, nr 7: 29–37.
• Cialdini, Robert. Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Tłum. Bogdan Wojcieszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1999.
• Damasio, Antonio. Błąd Kartezjusza, emocje, rozum i ludzki mózg. Tłum. Maciej Karpiński. Poznań: Wyd. Rebis, 1999.
• DePaulo, Bella M. i Deborah A. Kashy. „Everyday lies in close and casual relationships.” Journal of Personality and Social Psychology, 1998, nr 74: 63–79.
• DePaulo, Bella M., Susan E. Kirkendol, Deborah A. Kashy, Mellisa M. Wyer, Jennifer A. Ep-stein. „Lying in everyday life.” Journal of Personality and Social Psychology 70, nr 5 (1996): 979–995.
• Ekman, Paul. Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie. Tłum. Szymon Emilia Draheim i Marek Kowalczyk. Warszawa: PWN, 2003.
• Ekman, Paul. „Mistakes When Deceiving.” Annals of the New York Academy of Sciences, 1981, nr 364: 269–278.
• Ekman, Paul i Wallace V. Friesen. „Nonverbal leakage and clues to deception.”, Psychiatry, 1969, nr 32: 88–105.
• Ekman, Paul i Wallace V. Friesen. „Hand movements.” Journal of Communication, 1972, nr 22: 352–374.
• Ekman, Paul i Wallace V. Friesen. „Detecing deception from the abody or face.” Journal of Personalitiy and Social Psychology 29, nr 3 (1974): 288–298.
• Ekman, Paul i Maureen O’Sullivan. „Who can catch a liar?.” American Psychologist, 1991, nr 46: 913−920.
• Ehrhardt, Ute i Wilhelm Johnen. Sztuka inteligentnego kłamstwa. Tłum. Barbara Tarnas. Warszawa: Burda książki, 2013.
• Erat, Sanjiv i Uri Gneezy. „White Lies.” Management Science 58, nr 4 (2012): 723–730.
• Filek, Janina. „Kłamstwo w sferze gospodarczej jako jeden z czynników osłabiających mechanizm wolnorynkowy.” W: Kłamstwo w życiu publicznym, red. Władysław Zuziak, Joanna Mysona Byrska, 101–110. Kraków: WN UPJPII, 2009.
• Filipiak, Marian. Homo comunicans, wprowadzenie do teorii masowego komunikowania. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2003.
• Ford, Charles V., Brayan H. King i Marc H. Hollender. „Lies and liars, psychiatric aspects of prevarication.” The American Journal of Psychiatry 145, nr 5 (1988), 554–562.
• Gazzaniga, Michael. I kto tu rządzi – ja czy mój mózg?. Tłum. Agnieszka Nowak. Sopot: Wyd. Smak Słowa, 2013.
• Griffin, Em. Podstawy komunikacji społecznej. Tłum. Olga Kubińska, Magdalena Kacmajor i Wojciech Kubiński. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003.
• Gilbert, Daniel T. „How mental system belive?.” American Psychologists 46, nr 2 (1991): 107–119.
• Garlak, Jacek R. „Wiarygodność informacji w kontekście komunikatów niewerbalnych.” Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1, nr 1 (2009): 100–104.
• Haight, Mary R. A Study of Self-Deception. Brighton: The Harvester Press, 1980.
• Hofling, Charles K., Eveline Brotzman, Sarah Dalrymple, Nancy Graves i Chester M. Pierce. „An Experimental Study of Nurse-Physician Relationships.” Journal of Nervous and Mental Disease, 1966, nr 143: 171–180.
• Hohol, Mateusz. „Zjawisko kłamstwa w perspektywie nauk neurokognitywnych i ewolucyjnych.” Semina Scientarium, 2009, nr 8: 91–109.
• Hohol, Mateusz i Piotr Urbańczyk. „Self-Deception. Between Philosophy and Cognitive Neu-roscience.” W: Philosophy in Neuroscience, red. Jerzy Stelmach, Bartosz Brożek i Łukasz Kurek. Kraków: Copernicus Center Press, 2013.
• O’Sullivan, Maurneen, Paul Ekman, Wallace V. Friesen i Klaus R. Scherer. „Which is more important in judging others: Behavior, channel or situation?”(1988): manuscript in preparation.
• Navaro, Joe, What everybody is saying. New York: Harper Collins, 2008.
• Kahneman, Daniel. Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Tłum. Piotr Szymczak. Poznań: Media Rodzina, 2012.
• Kaplar, Mary E. Lying happily ever after: altruistic white lies, positive illusion, and relationship satisfaction. Rozprawa doktorska. Bowiling Green State University 2006.
• Kagle, Jill Doner. „Are we Lying Ourselves about Deception.” Social Service Review 72, nr 2, (1998): 234–250.
• Kucharski, Jarosław. Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2014.
• Leary, Mark. Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Tłum. Anna Kacmajor i Magdalena Kacmajor. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1999.
• Międzynarodowa grupa badaczy. „A World of Lies.” Journal of Cross-Cultural Psychology 1, nr 37 (2006): 60–74.
• Mitchell, Robert W. „A framework for discussing deception.” W: Deception on human and nonhuman deceit, red. Robert W. Mitchel i Nicolas Thompson, 3–40. Alabany: State University of New York Press, 1986.
• Peas, Barbara i Allan Peas. The Definitive book of body language. Buderim: Pease International, 2004.
• Pratkanis, Anthony i Elliot Aronson. Wiek propagandy. Tłum. Marcin Szuster i Józef Radzicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
• Tokarz, Marek. Argumentacja, perswazja, manipulacja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2006.
• Smith, David Livingstone. „Natural-born liars.” Scientific American Mind, 2005, nr 16: 16–23.
• Suchoń, Wojciech. Teoretyczne problemy logiki praktycznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
• Szymczak, Mieczysław. Słownik języka polskiego. Warszawa: PWN, 1978.
• Wiseman, Richard. Dziwnologia: odkrywanie wielkich prawd w rzeczach małych. Tłum. Jacek Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2010.
• Witkowski, Tomasz. Psychologia kłamstwa. Taszów: Biblioteka Moderatora, 2006.
• Wojciszke, Bogdan. Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Scholar, 2002.
• Wypler, Wojciech. „Aktualne trendy w psychologicznych badaniach nad kłamstwem”. Profilaktyka społeczna i resocjalizacja, 2009, t. 14: 161–181.
• Vrij, Aldert. Wykrywanie kłamstwa i oszukiwania. Psychologia kłamania i konsekwencje dla praktyki zawodowej. Tłum. Tomasz Sieczkowski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
• Yin, Lijun, Yang Hu, Dennis Dynowski, Jian Li i Bernard Weber. „The Good Lies: Altruistic Goals Modulate Processing of Deception in the Anterior Insula.” Human Brain Map-ping IV, nr 22 (2017): 3675–3690.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2017.24.23