O splątaniu faktów i wartości w koncepcji Hilarego Putnama

• Authors: Ewa Rosiak-Zięba
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The subject of this paper is the analysis of Hilary Putnam’s thesis on the fact/value entanglement along with some of his arguments meant to corroborate this stance. One of his main objectives of putting forward this thesis is reconciliation of science and values, bringing an end to the picture of the former as a ‘value-free zone’. While Putnam’s polemics with standpoints conflicted with his own one are carried out in quite a comprehensive way, the way he formulates some of his constructive arguments meant to augment his own stance are a bit enigmatic. The goal of this paper is to clarify some of them. The first part of this paper briefly outlines Putnam’s arguments aiming to undermine the fact/value dichotomy, which is contradictory to the thesis title. The second one is focused on the issue of so called ‘thick concepts’, which might be considered as counterexamples for the aforementioned dichotomy, and the thesis, correlated with the title one, that description and evaluation are interdependent.

DE

Der Gegenstand des Artikels ist die Analyse der These von Hilary Putnam, die die  Verflechtung von Fakten und Werten behandelt. Es werden dabei ausgewählte Argumente herangeführt, die der Philosoph zu ihrem Nachweis formuliert. Eines der Hauptziele, denen die These dient, ist die Verbindung von Wissenschaft und Ethik, die ein Ende der Vorstellung setzt, dass die Wissenschaft wertneutral sei. Während Putnams polemische Bemerkungen hinsichtlich der gegensätzlichen Stellungnahmen klar scheinen, sind manche konstruktiven Argumente, die sie unterstützen sollen, eher enigmatisch. Der Artikel setzt sich zum Ziel, diese Argumente zu erklären. Im ersten Teil des Artikels bespreche ich kurz die gegen die Dichotomie Fakten – Werte gerichteten Argumente von Putnam, die gegen die im Titel aufgestellte These sprechen. Im weiteren Teil bespreche ich die Frage der sog. dichten Begriffe, die Gegenbeispiele für die erwähnte Dichotomie bilden können, um anschließend die mit der Hauptthese verbundene These von der Interdependenz der Beschreibung und der Bewertung zu erläutern.

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza tezy Hilarego Putnama o splątaniu faktów i wartości wraz z wybranymi argumentami, jakie filozof ten formułuje gwoli jej wsparcia. Jednym z  głównych celów, jakim ma ona służyć jest pogodzenie nauki z etyką, kładące kres wyobrażeniu, iż ta pierwsza jest neutralna pod względem wartości. Jakkolwiek polemiczne uwagi Putnama pod adresem stanowisk sprzecznych z tytułową tezą wydają się dość jasne, niektóre argumenty konstruktywne na rzecz jej wsparcia są nieco enigmatyczne. Celem tego artykułu jest objaśnienie tych ostatnich. W pierwszej części tekstu krótko omawiam argumenty Putnama wymierzone w dychotomię fakty – wartości, którą przeczy tytułowej tezie. W dalszej części eseju omawiam kwestię tzw. gęstych pojęć, które mogą stanowić kontrprzykłady dla wspomnianej dychotomii, oraz skorelowaną z tytułową tezę o współzależności opisu i oceny.

Keywords

EN

Putnam; fact; value; entanglement; dichotomy

DE

Putnam; Fakt; Wert; Verflechtung; Dichotomie

PL

Putnam; fakt; wartość; splątanie; dychotomia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2018
• Issue: 25

Dates

published

2018

online

2018-07-31

Contributors

author

Ewa Rosiak-Zięba

References

• Feleppa R., Quine, Davidson and the Naturalization of metaethics, “Dialectica” 2001, Vol. 55, No. 2, pp. 145–166.
• Flanagan O.J. Jr., Quinean Ethics, “Ethics” 1982, Vol. 93, No. 1, pp. 56–74.
• Gibson R.F., Flanagan on Quinean Ethics, “Ethics” 1988, Vol. 98, No. 3, pp. 534–-540.
• Harcourt E., Thomas A., Thick Concepts, Analysis, and Reductionism, [in:] S. Kirchin (ed.), Thick Concepts, Oxford University Press, Oxford 2013.
• Hume D., A Treatise of Human Nature, Oxford University Press, Oxford 1978.
• Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego, PWN, Warszawa 2003.
• Kotarbińska J., Ewolucja Koła Wiedeńskiego, [in:] id., Z zagadnień teorii nauki i teorii języka, PWN, Warszawa, 1990, pp. 106–127.
• Putnam H., Reason, Truth and History, 14 ed. unchanged, Cambridge University Press 1998.
• Putnam H., Wiele twarzy realizmu, [in:] id., Wiele twarzy realizmu i inne eseje, transl. by A. Grobler, PWN, Warszawa 1998, pp. 325–430 (The Many Faces of Realism, [in:] id., The Many Faces of Realism, Open Court Publishing Company, La Salle, Illinois, 1987, pp. 1–91).
• Putnam H., Cóż po filozofie?, [in:] id., Wiele twarzy realizmu i inne eseje, transl. by B, Stanosz, PWN, Warszawa 1998, pp. 475–496. (Why is a Philosopher, [in:] id., Realism with a Human Face, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 1990, pp. 105–119, 329).
• Putnam H., Odpowiedź Gary’emu Ebbsowi, [in:] id., Wiele twarzy realizmu i inne eseje, transl. by B. Stanosz, PWN, Warszawa 1998, pp. 497–517 (Reply to Gary Ebbs, “Philosophical Topics” 1992, Vol. 20, No. 1, The Philosophy of Hilary Putnam. Replies, pp. 347–58, 402–403).
• Putnam H., The Collapse of the Fact/Value Dichotomy and Other Essays, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts and London, England 2002.
• Putnam H., Ethics without Ontology, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts and London, England 2004.
• Putnam H., For ethics and economics without the dichotomies, [in:] H. Putnam, V. Walsch (eds.), The End of Value-Free Economics, Routledge 2011, pp. 111–129.
• Quine W. O., O naturze wartości moralnych, [in:] id., Granice wiedzy i inne eseje filozoficzne, transl. by B. Stanosz, PIW, Warszawa 1986, pp. 163–174 (On the Nature of Moral Values, [in:] A. J. Goldman, J. Kim (eds.), Values and Morals, Reidel Publ. Co., Dordrecht, Holland 1978).
• Quine W. O., Dwa dogmaty empiryzmu, [in:] id., Z punktu widzenia logiki, transl. by B, Stanosz, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000, pp. 49–75 (Two Dogmas of Empiricism, “Philosophical Review” 1952, 60, pp. 20–43).
• Roberts D., Shapelessness and the Thick, „Ethics” 2011, Vol. 121, No. 3 (April), s. 489–520; http://www.jstor.org/stable/10.1086/658898 [retrieved: 30.09.2017].
• Rosiak-Zięba E., Quine’a koncepcja etyki znaturalizowanej, [in:] J. Nowotniak (ed.), Konteksty wartości, OW SGH, Warszawa 2016, pp. 77–97.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2018.25.69