Czy kochasz Europę? „Filozoficzny sen” o nowym społeczeństwie, czyli szkic krytyczny o „nieznanej dotąd” Europie, totalitaryzmie, „bajdurzeniu”, ojkofobii i whataboutyzmie

• Authors: Lech Zdybel
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wielu analityków europejskiej polityki wyraża opinię, że Unia Europejska jest utopijnym projektem społeczno-politycznym. Są też tacy, którzy twierdzą wprost, że Unia jest nową utopią marksistowsko-komunistyczną, a więc jest systemem totalitarnym. Świadczyć mają o tym niektóre polityczne praktyki uprawiane w jej ramach oraz promowane w niej wartości. Artykuł jest próbą krytycznego zweryfikowania tego twierdzenia. Chodzi w nim o ustalenie czy wśród zjawisk kulturowych (zachodzących w Unii) są takie, które mają cechy utopijno-totalitarnego myślenia i działania. Przede wszystkim jednak chodzi o wyjaśnienie czy unijna polityka i utopia komunistyczna mają wspólne, ideowo-filozoficzne korzenie. W artykule znajdujemy też odpowiedź na pytanie czy polityka Unii została podporządkowana totalitarnej ideologii.

DE

Der Artikel greift die Frage auf, ob Europäische Union wirklich eine Utopie ist. Die Quelle einer so formulierten Frage sind Meinungen von vielen Analytikern der politischen Europa-Bühne. Sie behaupten, dass die EU der nächste Versuch sei, ein utopisches sozialpolitisches Projekt zu verwirklichen. Manche meinen, dass die EU eine neue Form der marxistisch-kommunistischen Utopie sei, ergo ein totalitäres System. Im Artikel stelle ich die These auf, dass diese Kritiker recht haben können. Ich suche nach Argumenten, die für eine solche Meinung sprechen würden und analysiere bestimmte Praktiken und Werte, die in der EU gefördert werden. Ich bestimme, ob sie Merkmale eines utopisch-totalitären Denkens und Wirkens aufweisen und deute auf ihre ideellen philosophischen Wurzeln hin. Im Endergebnis drücke ich die Überzeugung aus, dass die EU-Politik ˗ in der Wertesphäre ˗ der Oikophobie als einer eigentümlichen Ideologie mit totalitären Eigenschaften untergeordnet ist.

EN

This article concerns the following problem: is European Union actually a utopian concept? A good deal of critics on the European political scene support such view. There are even those who claim that the European Union is simply a new face of the utopian communistic Marxism, therefore a totalitarian system. This article is an attempt to verify these statements. Moreover, it contains the arguments that may support such views. Additionally, its purpose is to check whether within the cultural phenomena (inside the EU) are those that would exemplify the qualities of the way of thinking and acting as characteristics of a totalitarian utopia. The paper shows the ideological and philosophical roots of such utopia. In the conclusion, therefore, I claim that EU is subordinate (especially in the realm of values) to a certain, in a way also totalitarian ideology – namely to oikophobia.

Keywords

PL

Unia Europejska; utopia; totalitaryzm; ojkofobia; whataboutyzm; Marielouise Janssen-Jurreit; Anna Kołakowska; Roger Scruton; Thomas More; Irena Wóycicka

DE

Europäische Union; Utopie; Totalitarismus; Oikophobie; Whataboutism; Anna Kołakowska; Roger Scruton; Thomas More; Irena Wóycicka

EN

European Union; utopia; totalitarianism; oikophobia; whataboutism; Marielouise Janssen-Jurreit; Anna Kołakowska; Roger Scruton; Thomas More; Irena Wóycicka

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2018
• Issue: 26

Dates

published

2018

online

2019-01-22

Contributors

author

Lech Zdybel

References

• Baader, Roland. Śmiercionośne myśli. Dlaczego intelektualiści niszczą nasz świat. Tłum. Tomasz Gabiś. Wrocław: WYDAWNICTWO „WEKTORY”, 2009.
• Bachryj-Krzywaźnia, Maciej, „Tożsamość Europy – tożsamość europejska.” W: Procesy integracyjne i dezintegracyjne w Europie. Podręcznik akademicki, red. nauk. Anna Pacześniak, Monika Klimowicz, 297–317. Wrocław: OTO-Wrocław, 2014.
• Baczko, Bronisław. Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
• Berman, Paul. Opowieść o dwóch utopiach. Ewolucja polityczna pokolenia ’68. Tłum. Piotr Nowakowski. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS, 2008.
• Bondanella, Peter. Umberto Eco. Semiotyka, literatura, kultura masowa. Tłum. Michał P. Markowski. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1997.
• Boratyński, Jakub. „Uchodźcy w Polsce.” Uchodźcy, 1996, nr 1: 4–12.
• Carrѐre d’Encausse, Hélѐne. „Pytania o architekturę Europy.” Arka, 1995, nr 55: 3–13.
• Człowiek europejski – korzenie i droga, red. Irena Wojnar, Mikołaj Ł. Lipowski. Warszawa: Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, 2010.
• Chmielewski, Adam. Filozofia Poppera. Analiza krytyczna. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
• Chomsky, Noam A. „Zbrodniczy wolny świat. N. Chomsky w internetowej wymianie zdań z Andrzejem Łodyńskim.” Gazeta Wyborcza, 1995, nr 302: 11–13.
• Delanty, Gerard. Odkrywanie Europy. Idea, tożsamość, rzeczywistość. Tłum. Renata Włodek. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
• Derrida, Jacques., Habermas, Juergen. „Europa, jaka śni się filozofom.” Tłum. Andrzej Ko-packi. Gazeta Wyborcza, 2003, nr 134: 16–17.
• Eco, Umberto. „Korzenie Europy.” W: Tenże, Rakiem. Gorąca wojna i populizm mediów, Tłum. Joanna Ugniewska, Krzysztof Żaboklicki, Anna Wasilewska, 291–293. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2007.
• Eco, Umberto. Rakiem. Gorąca wojna i populizm mediów. Tłum. Joanna Ugniewska, Krzysztof Żaboklicki, Anna Wasilewska. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2007.
• Europa jutra. Europejski rynek wewnętrzny jako zadanie kulturalne i gospodarcze, red. nauk. Peter Koslowski. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskie-go, 1994.
• „Europę ogarnia pośmiertny bezwład ostrzega Jürgen Habermas, wybitny niemiecki filozof.” Europa. Magazyn Idei „Dziennika”, 2008, nr 224: 2–4.
• Gobin, Corinne. „Fałszerze Europy socjalnej.” Tłum. Zbigniew M. Kowalewski. W: Koniec Europy jaką znamy, red. Przemysław Wielgosz, 33–42. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2013.
• Karska, Anna [właśc. Wóycicka, Irena]. „Choroba niemieckiej tożsamości.” Aneks. Kwartalnik Polityczny, 1986, nr 44: 134–140.
• Koniec Europy jaką znamy. Tłum. Agata Czarnacka, Grzegorz Konat, Zbigniew Marcin Kowalewski, Magdalena Madej, Marta Makleson, Krystian Szadkowski, Jerzy Szygiel, Da-riusz Zalega, red. Przemysław Wielgosz. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2013.
• Kumin, Judith. „Ochrona uchodźców czy ochrona przed uchodźcami?” Uchodźcy, 1996, nr 1: 23–25.
• Lieben Sie Deutschland? Gefühle zur Lage der Nation. hrsg. von Marielouise Janssen-Jurreit. München; Zürich: Piper, 1985.
• Markiewicz, Barbara. „Komu potrzebna jest dzisiaj filozofia polityki?” W: Filozofia polityki współcześnie, red. Jolanta Zdybel, Lech Zdybel, 51–65. Kraków: TAiWPN UNIVERSI-TAS, 2013.
• Pietrzyk-Reeves, Dorota. „Wstęp.” W: Tożsamość Starego Kontynentu i przyszłość projektu europejskiego, red. Dorota Pietrzyk-Reeves, 9–14. Warszawa: Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, 2007.
• Rand, Ayn. Powrót człowieka pierwotnego. Rewolucja antyprzemysłowa. Tłum. Zygmunt M. Czarnecki. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2003.
• Rzegocki, Arkady. „Czy demokracja może być totalitarna?.” W: Totalitaryzm a zachodnia tradycja, red. Miłowit Kuniński, 206–221. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej i Księgarnia Akademicka, 2006.
• Scruton, Roger, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie. Tłum. Justyna Grzegorczyk, Rafał Paweł Wierzchosławski. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2017.
• Seidler, Grzegorz Leopold. Notatki o terrorze jakobińskim. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1996.
• Szahaj, Andrzej. Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”. Warszawa: Aletheia, 2000.
• Szahaj, Andrzej, Marek N. Jakubowski. Filozofia polityki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
• Tatarkiewicz, Władysław. Historia estetyki, t. III, Estetyka nowożytna. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1967.
• Tożsamość Starego Kontynentu i przyszłość projektu europejskiego, red. Dorota Pietrzyk-Reeves. Warszawa: Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, 2007.
• Walicki, Andrzej. Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
• Voegelin, Eric. Nowa nauka polityki. Tłum. Paweł Śpiewak. Warszawa: Aletheia, 1992.
• Wielgus, Stanisław. „Eklektyzm.” W: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 3, 65–67. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2002.
• Wildstein, Bronisław. „To, co nie zostało zdekonstruowane, czyli Europa jako spełnienie lewicowej utopii.” W: Totalitaryzm a zachodnia tradycja, red. Miłowit Kuniński, 235–246. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej i Księgarnia Akademicka, 2006.
• Grzegorz Żuk, Twierdza czy wspólnota? Europa w polskim dyskursie publicznym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010.
• https://europa.eu/european-union/about-eu/history/2010-today/2012/eu-nobel_pl (dostęp 29. 12.2018).
• https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2003/05/31/europa-incerta-tra-rinascita-decadenza.html (dostęp 29.12.2018).
• https://www.newsweek.pl/swiat/francja-zamachy-w-paryzu-seria-atakow-terrorystycznych/xls6sch (dostęp 29.12.2018).

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2018.26.261-286