Stanowisko G.W.F. Hegla wobec teoriopoznawczego dualizmu w Pewności zmysłowej

• Authors: Michał Bochen
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi interpretację rozdziału Pewność zmysłowa, czyli To Oto i Mniemanie z Fenomenologii ducha G.W.F. Hegla. Celem jest wykazanie, że według Hegla, nawet na poziomie wiedzy o zmysłowych indywiduach, dualizm w relacji podmiotu i przedmiotu jest problematyczny i nieuzasadniony. Takie odczytanie jest, w moim przekonaniu, zgodne z metafilozoficznymi intencjami stojącymi za całością Fenomenologii ducha. Nie ogranicza się ono do demonstracji niemożliwości niepojęciowej wiedzy empirycznej, lecz odnosi się przede wszystkim do natury relacji poznawczej na najbardziej podstawowym poziomie poznania. Hegel pokazuje, że każdy problem, który napotyka pewność zmysłowa, może być rozwiązany poprzez właściwe przeformułowanie relacji podmiotu i przedmiotu. We wnioskach stwierdza, że jakościowa różnica między podmiotem i przedmiotem jest bezpodstawna, i co za tym idzie, nie ma powodu, aby akceptować mniemania o realnych i całkowicie zewnętrznych zmysłowych przedmiotach. W rezultacie, odrzuca naiwny realizm oraz ograniczenia kantowskiego fenomenalizmu.

DE

Der Artikel widmet sich der Auslegung des Kapitels Die sinnliche Gewißheit oder das Diese und das Meinen aus Phänomenologie des Geistes von G. W. F. Hegel. Das Ziel ist der Nachweis, das der Dualismus im Subjekt-Objekt-Verhältnis laut Hegel selbst auf dem Niveau des Wissens über sinnliche Individuen problematisch und unberechtigt ist. Eine solche Lesart stimmt meiner Ansicht nach mit den metaphilosophischen Absichten der gesamten Phänomenologie des Geistes überein. Sie beschränkt sich nicht allein darauf, die Unmöglichkeit des unbegrifflichen empirischen Wissens vorzuführen, sondern bezieht sich vor allem auf die Natur der Erkenntnisrelation auf dem elementarsten Erkenntnisniveau. Hegel zeigt, dass jedes Problem, dem die sinnliche Gewissheit begegnet, durch eine richtige Umformung des Subjekt-Objekt-Verhältnisses gelöst werden kann. In den Schlussfolgerungen stellt er fest, dass ein qualitativer Unterschied zwischen Subjekt und Objekt unbegründet ist, und dass es folglich keinen Grund dafür gibt, die Meinungen über die realen und völlig äusseren sinnlichen Objekte zu akzeptieren. Im Endergebnis lehnt er naiven Realismus und die Beschränkungen des Kantischen Phänomenalismus ab.

EN

Interpreted in this paper is Sense-Certainty: Or the ‘This’ and ‘Meaning’, a chapter from G.W.F. Hegel’s Phenomenology of Spirit. The author seeks to prove that according to Hegel, the dualistic nature of the subject-object relation is problematic and implausible even with knowledge about sensual beings. The author argues that such interpretation is consistent with the metaphilosophical intentions of the whole Phenomenology of Spirit. It is not confined solely to demonstrating the impossibility of non-conceptual empirical knowledge as it relates above all to the nature of epistemic relation on its most fundamental level. Hegel indicated that every problem encountered by sense certainty, can be solved by proper reformulation of the subject-object relation. The author concludes that the qualitative distinction between subject and object is unjustified, and hence there is no reason to accept the notion of real and entirely external sensual objects. Consequently, he rejects naïve realism and constraints of kantian phenomenalism.

Keywords

PL

Fenomenologia ducha; Hegel; relacja podmiot-przedmiot; naiwny realizm; fenomenalizm

DE

Phänomenologie des Geistes; Subjekt-Objekt-Verhältnis; naiver Realismus; Phänomenalismus

EN

Phenomenology of Spirit; Hegel; subject-object relation; naïve realism; phenomenalism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2018
• Issue: 26

Dates

published

2018

online

2019-01-22

Contributors

author

Michał Bochen

References

• Bernstein, Richard J. Praxis and Action. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1999.
• deVries, Willem A. „Sense-certainty and the „this-such”.” W: Hegel’s Phenomenology of Spirit. A Critical Guide, red. Dean Moyar i Michael Quante. Cambridge: Cambridge University Press, 2008: 63–75.
• Dorrien, Gary J. „In the Spirit of Hegel: Post-Kantian Subjectivity, the Phenomenology Of Spirit, and Absolute Idealism.” American Journal of Theology & Philosophy 33, nr 3 (2012): 200–223.
• Harris, Henry S. Hegel’s Ladder. I: The Pilgrimage of Reason. Indianapolis: Hackett Publishing Company, Inc., 1997.
• Hegel, Georg W. F. Fenomenologia ducha, T. 1.Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN, 1963.
• Hegel, Georg W. F. Fenomenologia ducha. Tłum. Światosław F. Nowicki. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2010.
• Hegel, Georg W. F. „O różnicy między systemami filozoficznymi Fichtego i Schellinga.” W: Między Kantem a Goethem: eseje o wczesnej filozofii Hegla, red. Jerzy Krakowski, 97–131. Wrocław: Wydawnictwo UW, 1994.
• McDowell, John. „Hegel and the Myth of the Given.” W: Das Interesse des Denkens. Hegel aus heutiger Sicht, red. Wolfgang Welsh i Klaus Vieweg, 75–88. München: Wilhelm Fink Verlag, 2007.
• Rockmore, Tom. Hegel, Idealism and Analytic Philosophy. New Haven, London: Yale University Press, 2005.
• Rorty, Richard. „Some American Uses of Hegel.” W: Das Interesse des Denkens. Hegel aus heutiger Sicht, red. Wolfgang Welsh i Klaus Vieweg, 33–46. München: Wilhelm Fink Verlag, 2007.
• Selivanov, Yury. „The «Myth of the Given»: The Hegelian Meditations of Wilfrid Sellars.” The Journal of Speculative Philosophy 26, no 4 (2012): 677–692.
• Sellars, Wilfrid. „Empiricism and the Philosophy of Mind.” W: Knowledge, Mind and the Given, red. Willem A. deVries i Timm Triplett. Indianapolis: Hackett Publishing Company, Inc., 2000: 205–276.
• Stovall, Preston. „Hegel’s Realism: The Implicit Metaphysics of Self-Knowledge.” The Review of Metaphysics 61, nr 1 (2007): 81–117.
• Westphal, Kenneth R. „Hegel’s Internal Critique of Naïve Realism.” Journal of Philosophical Research 25 (2000): 173–229.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2018.26.95-117