Wychowanie we wspomaganiu rozwoju człowieka sprawczego. Przesłanki teoretyczne

• Authors: Beata Bednarczuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W świetle analiz psychologów człowiek nie jest jedynie produktem przekazu genetycznego i kulturowego. Staje się aktywnym sprawcą, który podlega wprawdzie oddziaływaniu świata, ale również ów świat tworzy (Kozielecki 1999). Oznacza to, że człowiekowi przysługuje prawo do samodzielnego kształtowania własnej osobowości, do swobodnego rozwoju. We współczesnej globalnej rzeczywistości następuje koncentracja na indywidualności człowieka. W związku z tym powszechną praktyką stało się ześrodkowanie na indywidualizmie i psychologizmie jednostki, rozpowszechniła się „moda na myślenie i opisywanie rzeczywistości ludzkiej za pomocą kategorii «upodmiotawiania się», samorealizacji, indywidualizacji i autosterowności” (Błachnio 2011, s. 75). W poszukiwaniach optymalnego modelu wychowania, rozwijającego wspomniane właściwości, ważny wydaje się Model Obywatelskiej Współpracy, opracowany przez A. Brzezińską (2000, 2004). Jego charakterystyką jest trening upodmiotowienia, pozwalający zarówno na kształtowanie gotowości do rozwoju jednostki i jej otoczenia, jak też na samorealizację.

EN

In the light of recent studies by psychologists, a human is not only a product of genetic and cultural transmission. S/he becomes an active person, an author, who is a subject of the influence of the world, but who also creates this world (Kozielecki 1999). This means that a human has the right to form his/her own personality, as well as the right to develop freely. A common practice in contemporary global reality has become to center upon individuality and upon characteristics of the inner self of man. Consequently, the approach to thinking and describing human life by categories: becoming a subject of one’s own life, self-realization, individualization has spread recently. Thus, the educational process should be focused on a human being, understood as an autonomous entity, which gradually discovers itself (Błachnio 2011, s. 75). In the search for the optimal model of education, the model of Civic Cooperation developed by A. Brzezińska (2000, 2004), appears to be significant. An important element of the abovementioned model is training of subjectivity, which makes possible both: the formation of readiness for the personal and environmental development, and self-realization.

Keywords

PL

człowiek sprawczy; człowiek autorski; transgresje; model wychowania

EN

autonomous men; the self-authoring men; transgressions; model of education

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2015
• Volume: 34
• Issue: 2

Dates

published

2015

online

2015-09-25

Contributors

author

Beata Bednarczuk

References

• Bazel M. (1999). Dominacja funkcji socjalizacyjnej, „Edukacja i Dialog” 1 (dostęp: 25.11.2013).
• Błachnio A. (2011). Człowiek autorski w erze globalizacji. Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Brzezińska A. (2000). Psychologia wychowania. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. GWP, Gdańsk.
• Brzezińska A. (2004). Społeczna psychologia rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa,
• Dylak S. (2009). Przekazywanie wiedzy – szkolnym rytuałem. W: K. Kusiak, I. Nowakowska-Buryła, R. Stawinoga (red.). Edukacyjne konteksty rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Jarymowicz M. (2008). Psychologiczne podstawy podmiotowości. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kielar-Turska M. (1992). Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata. WSiP, Warszawa.
• Kozielecki J. (1998). Człowiek wielowymiarowy. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
• Kozielecki J. (1999). Transgresje jako źródło kultury. W: J. Kozielecki (red.). Humanistyka przełomu wieków. Wydawnictwo Akademickie „ Żak”, Warszawa.
• Kozielecki J. (2000). Koncepcje psychologiczne człowieka. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Kozielecki J. (2001). Psychotransgresjonizm, Nowy kierunek psychologii. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Kozielecki J. (2009). Psychotransgresjonizm – zarys nowego paradygmatu. W: J. Kozielecki (red.). Nowe idee w psychologii. Psychologia XXI wieku. GWP, Gdańsk.
• Kozielecki J. (1999). Koncepcja transgresyjna człowieka: analiza psychologiczna. PWN, Warszawa.
• Kwieciński Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Ledzińska M. (2005). Zadania psychologa w dobie techno polu. W: M. Ledzińska, G. Rutkowska, L. Wrona (red.). Psychologia współczesna: oczekiwania i rzeczywistość. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• Obuchowski K. (1985). Adaptacja twórcza. Książka i Wiedza, Warszawa.
• Obuchowski K. (1993). Człowiek intencjonalny. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Obuchowski K. (2000). Od przedmiotu do podmiotu. Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Obuchowski K. (2001). W poszukiwaniu właściwości człowieka. OW Garmond, Poznań.
• Obuchowski K. (2009). Refleksje autobiograficzne psychologa. Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Łódź.
• Obuchowski K., Błachnio A. (2011). Teoria osobowości autorskiej i kwestionariusz POA. W: W. Zeidler (red.). Kwestionariusze w psychologii. Postępy, zastosowania, problemy. Vizja Press&It, Warszawa.
• Ożarowski W. (2011). Ustalenie przydatności Popperowskiej zasady falsyfikacji do oceny koncepcji osobowości autorskiej. „Horyzonty Psychologii” t. I, nr 1, s. 101–126.
• Zeidler W. (2006). Osobowość autorska jako Autopoiesis. „Polskie Forum Psychologiczne” t. 11, nr 1, s. 58–78.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2015.34.2.41