Literacko-teologiczno-retoryczny kontekst solowych kompozycji wokalnych w wymiarze edukacyjnym

• Authors: Zbigniew Stępniak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor, jako muzykolog, w swoim badaniach zajmuje się teologiczno-retoryczną analizą barokowych kompozycji wokalnych, pisanych na niski bas, oraz literackim kontekstem pieśni, które wykonuje. Jako wykonawca (bas, basso-profondo) w swoim repertuarze ma pieśni religijne i świeckie, arie operowe oraz dzieła oratoryjno-kantatowe obejmujące okres od wczesnego baroku do współczesności. Jako ksiądz katolicki często sam organizuje swoje recitale wokalne, przygotowuje słowo wprowadzające, nawiązując przy okazji do prowadzonej pracy badawczej. Koncerty te ze względu na ściśle określone grupy odbiorców (dzieci szkolne, młodzież akademicka, osoby dorosłe, w tym słuchacze uniwersytetu Trzeciego Wieku), formę prowadzenia oraz określony repertuar, przybierają formę edukacyjną. Materiał badawczy do niniejszego artykułu stanowią programy wybranych koncertów autora, zapis nutowy wykonywanych utworów wraz z tekstami, wyniki badań własnych (publikacje) nad twórczością wybranych kompozytorów (Nowowiejskiego i Moniuszki), teologiczno-retoryczne rozprawy autora na temat niektórych wykonywanych przez niego kompozycji barokowych na niski bas. Metodę badawczą artykułu określić można jako eksplorację własnej działalności koncertowej, programów koncertów oraz sposobów ich prowadzenia, a także analizę literacką i historyczną wybranych kompozycji w szeroko pojętym wymiarze edukacyjnym uwzględniającym różne grupy wiekowe słuchaczy. Muzyka, w szczególności muzyka wokalna, ma uczyć, wychowywać, uwrażliwiać, zarówno poprzez wartości, które posiada sama w sobie, jak też poprzez kontekst religijny, literacki, historyczny czy patriotyczny. Tego chce dowieść autor, wskazując na formy edukacji w zakresie innych dziedzin (teologia, literatura, historia, wychowanie patriotyczne) poprzez własną działalność koncertową.

EN

In this research, the author as a musicologist performs a theological and rhetorical analysis of baroque vocal compositions written for low bass and studies the literary context of the songs that he performs. The author is a performing artist (bass, basso profondo) and his repertoire includes songs (both religious and secular), opera arias, oratorios and cantatas by composers of the periods ranging from early baroque to contemporary. As a catholic priest he often personally organises his vocal recitals, prepares introductory speeches taking the opportunity to make reference to the conducted research. These concerts, often due to strictly specified target audience (schoolchildren, university students, adults, including students of the university of the Third age), form of presentation and specified repertoire, have a sensu stricto educative form. The research material hereof consists of programs of the selected concerts performed by the author, the musical scores of the performed pieces with their texts, results of the author’s own research (publications) on the oeuvre of the selected composers (nowowiejski and Moniuszko), theological and rhetorical dissertations of the author on baroque compositions for low bass performed by him. The research method of the article may be described as exploration of the author’s own concert activity, concert programs, the way of holding concerts and literary and historical analysis of the selected compositions in broadly understood educational dimension taking into account various age groups of the audience.  Music, including in particular vocal music, is aimed at teaching, educating, raising awareness, by both the values that it holds as such and by its religious, literary, historical and patriotic context. This is what the author tries to prove, indicating the forms of education with other disciplines (theology, literature, history, patriotic education), with his own concert activity.

Keywords

PL

Literatura; poezja; teologia; retoryka; muzyka wokalna; historia muzyki; patriotyzm.

EN

literature, poetry, theology, rhetoric, vocal music, music history, patriotism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2019
• Volume: 38
• Issue: 1

Dates

published

2019

online

2019-11-22

Contributors

author

Zbigniew Stępniak

References

• Arystoteles, 2001, Polityka – Księga VIII. W: Arystoteles, Dzieła wszystkie, tom 6 (Polityka, Ekonomika, Retoryka, Retoryka dla Aleksandra, Poetyka, Zachęta do filozofii, Ustrój polityczny Aten, List do Aleksandra Wielkiego, Testament). przekł. Ludwik Piotrowicz, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 214-225.
• Bartel D., 1985, Handbuch der musikalischen Figurenlehre. Laaber, Laaber-Verlag.
• Gołąb A., Sroka J., Słomiński K., 2017, Różne oblicza wychowania patriotycznego. Tradycja czy alternatywa?. W: K. Henning (red.), Wychowanie patriotyczne. Pedagogika - polityka bezpieczeństwa - polityka historyczna. Łódź, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, 93-107.
• Górniok-Naglik A., 2007, W dialogu sztuki z edukacją. Toruń, Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT”.
• Hennig K., 2017, Słowo wstępu. W: K. Henning (red.), Wychowanie patriotyczne. Pedagogika – polityka bezpieczeństwa – polityka historyczna. Łódź, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, 7-12.
• Jasiński T., 2009, Polska barokowa retoryka muzyczna, Lublin, Wydawnictwo Polihymnia.
• Kowalska E., Kowalski M., 2002, Kształtowanie poczucia tożsamości narodowej na lekcjach muzyki. W: L. Kataryńczuk-Mania, J. Karcz (red.), Wybrane zagadnienia edukacji artystycznej dzieci i młodzieży. Zielona Góra, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 391-395.
• Sacher W.A., 2012, Pedagogika muzyki. Teoretyczne podstawy kształcenia muzycznego. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Stępniak Z., 2015a, The theology of the Old Testament Book of Proverbs (Prov. 8:23-31) in the „Ab aeterno ordinata sum” solo motet for basso profundo by Claudio Monteverdi. W: A. Grabowski, M. Suświłło (red.), Art in the public and sacred spheres. Olsztyn, Wydawnictwo UWM, 137-155.
• Stępniak Z., 2015b, Teologia Psalmu 100 (99) a muzyczna retoryka baroku w koncercie Johanna Valentina Medera (1649-1719) „Jubilate Deo”. W: J. Jemielnik, J. Posłuszna (red.), Muzyka i refleksja pedagogiczna. Perspektywy – interpretacje – pogranicza. Kraków, Wydawnictwo Aureus, 131-148.
• Stępniak Z., 2015c, Teologia starotestamentalnej pieśni pochwalnej Śpiewaj Panu cała ziemio (1 Krn 16, 23-34) a barokowa retoryka muzyczna w kantacie Singet dem Herrn alle Welt na bas solo, dwie trąbki i b.c. Johanna Philippa Kriegera (1649-1725). W: E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Muzyka w dialogu z edukacją. Wybrane konteksty aktywności i edukacji muzycznej. Kraków, Wydawnictwo Libron, 205-221.
• Stępniak Z., 2017, Na kulturowej granicy Polski i Białorusi – inspiracje literackie i wartości artystyczne «Śpiewnika domowego» Stanisława Moniuszki. „Studia Wschodniosłowiańskie”, t. 17, 379-392.
• Wierszyłowski J., 1977, Specyfika pedagogiki muzycznej. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2019.38.1.225-241