Kreatywność projektantów zabawek zatrudnionych w spółdzielniach pracy w okresie PRL a czynniki ją ograniczające

• Authors: Maria Wieczorek
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

During the communistic time period in Poland (Polish PRL state) people bought toys at the toys shops, the “RUCH” chain retailer and press shops, dedicated equipment stores for the scouts (Skladnica Harcerska) and at the church consecration festivals.Only few people got US dollar or other western currencies to buy imported western toys at special designated foreign currency shops “Pewex”. The majority of the teddy bears, toy cars and plastic blocks have been made domestically. Despite of the material and production technology shortage there have been many different toys in diverse quality on the market. Some of them good made and very popular. This was in major cases thanks to good designers. Those toys have been produced between 1940-1980 and distributed in special retail shops (PDT). In my article I will illustrate their history and daily problems and challenges of the employees working there.

PL

W 1980 roku Janos Kornai opublikował pracę pt. „Gospodarka niedoboru”. Zdefiniował w ten sposób centralnie sterowaną gospodarkę Komunistyczną. Także w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, kraju, w którym po II wojnie światowej władzę przejęła Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, brakowało wielu artykułów. Choć osobom żyjącym w czasach PRL w pamięci zapisał się głównie brak podstawowych artykułów spożywczych czy przemysłowych, także ilość (i jakość) zabawek pozostawiała wiele do życzenia. Brakowało nie tylko tkanin, surowców i innych materiałów potrzebnych do produkcji zabawek, ale także specjalistycznych maszyn i innych urządzeń. Nie było także odpowiedniej ilości wykwalifikowanych pracowników, m.in. z tego powodu w okresie PRL-u nie każde przedsiębiorstwo produkujące zabawki zatrudniało własnych projektantów. Mimo to w spółdzielniach pracy (bo to właśnie stamtąd pochodziła większość lalek czy samochodzików, które można było kupić w sklepach czy kioskach ruchu) powstawało wiele ciekawych wzorów. W artykule opisałam zarówno działalność zakładowych wzorcowni i prototypowni, jak i przywołałam nazwiska projektantów pracujących w przemyśle zabawkarskim.

Keywords

EN

toy, design, cooperatives, toys designers, Polish People`s Republic

PL

zabawki, projektanci, wzornictwo, spółdzielnie, PRL

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2019
• Volume: 38
• Issue: 1

Dates

published

2019

online

2019-11-22

Contributors

author

Maria Wieczorek

References

• 1) (AS), 1966, Medaliści mają głos…, „Spółdzielczość Pracy”, nr 13, s. 1.
• 2) (BK), 1966, Coraz więcej komórek wzorcujących, „Spółdzielczość Pracy”, nr 12, s. 5.
• 3) Boergerowa K., 1960, O zabawkach uwagi nie zabawne, „Nowiny Rzeszowskie”, nr 30, s. 6.
• 4) Borowski P., 1968, W łomżyńskim „Misiu”, „Spółdzielczość Pracy”, nr 50, s. 6.
• 5) Bujak J., 1988, Zabawki w Europie. Zarys dziejów – rozwój zainteresowań. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• 6) Dunin-Wąsowicz M., 1975, O zabawce w ręku dziecka. Warszawa, Wydawnictwo „Watra”.
• 7) Górecka M., 2009, Wzornictwo zabawek polskich w ostatnich latach PRL. Wizje, produkcja, codzienność. „Zabawy i Zabawki”, nr 1-4, 161-172.
• 8) Górski J., 1989, Nowoczesna zabawka dla małego dziecka – jej wartość rozwojowo-dydaktyczna. W: J. Bukowski (red.), Dla kogo zabawka? Warszawa, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, s. 23.
• 9) K.T., 1965, Zamierzenia rozwojowe przemysłu zabawkarskiego, „Przegląd Drobnej Wytwórczości”, nr 20, s. 15.
• 10) Komitet Drobnej Wytwórczości, Informacja prasowa Targi Krajowe „Wiosna – 65”, Poznań 1965, s. 5.
• 11) Materiały sprawozdawcze na IX Zjazd Delegatów, 1989, Krajowy Związek Spółdzielni Zabawkarskich w Kielcach, Kielce, s. 28.
• 12) Perzyna-Przymusińska B., 1989, Dlaczego projektant, producent i dystrybutor nie mogą zrealizować swoich ambicji?. W: J. Bukowski (red.), Dla kogo zabawka? Warszawa, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, s. 21-22.
• 13) Piętowski T., Witaczek W., 1957, Zabawki z tkanin. Warszawa, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego.
• 14) Rozwój produkcji zabawkarskiej, 1987, „Studia i Materiały”. Zeszyt 1, Kielce, s. 9.
• 15) Strzelec J., 1989, Spółdzielnia Zabawkarska Gromada. Trudne początki i wytrwałe tworzenie. „Studia i materiały”. Kielce, s. 51.
• 16) Zachariasiewicz W., 1962, Produkcja eksportowa spółdzielni pracy województwa gdańskiego, „Informacje Coopeximu 6”, s. 29.
• 17) Zatorska U., 1983, Nie podkładać dzieciom świni, Życie Gospodarcze, nr 22, s. 7.
• 18) Zięzio R., 1988, Charakterystyka zmian asortymentowych w produkcji zabawek a zapotrzebowanie rynku. Sprawozdanie z wstępnych badań sondażowych Muzeum Zabawkarstwa w Kielcach w latach 1985-1987. „Studia i Materiały”. Zeszyt 1, Kielce, s. 18-19.
• 19) Z zabawkami już lepiej, 1964, „Przegląd Drobnej Wytwórczości”, nr 20, s. 17-18.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2019.38.1.97-112