Wawelski czarny krucyfiks. Krzyż królowej Jadwigi, Leona Wyczółkowskiego i św. Jana Pawła II

• Authors: Marta Dutczak

Title variants

EN

The Black Crucifix of Wawel: the Crucifix of Queen Jadwiga, Leon Wyczółkowski and Saint John Paul II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W królewskiej katedrze na Wawelu w Krakowie od wieków czczony jest niezwykły gotycki krzyż. Krucyfiks powstały ok. 1380 roku w Czechach lub na Węgrzech został przywieziony do Polski przez królową Jadwigę Andegaweńską (1374-1399) najprawdopodobniej w 1384 roku. Monarchini modliła się przed fi urą umęczonego Zbawiciela o mądrość w kierowaniu narodem polskim. Krucyfiks, umieszczony z czasem w ołtarzu w katedrze na Wawelu, przez wieki inspirował kult Chrystusa Ukrzyżowanego. Po przedwczesnej śmierci królowej w 1399 roku ołtarz stał się również miejscem nieprzerwanego kultu, jakim otaczali ją wierni. Krucyfiksowi przypisywano szczególne znaczenie i zaczęto nazywać go „cudownym”, gdyż zanoszone przy nim modlitwy przez wstawiennictwo królowej owocowały cudami w życiu proszących o łaski. Kardynał Karol Wojtyła jako metropolita krakowski dbał o pamięć o Andegawence oraz kontynuował starania o wyniesienie jej do chwały ołtarzy. Postrzegał krucyfi wawelski jako „miejsce szczególnego świadectwa”. Jako Jan Paweł II kanonizował błogosławioną królową Jadwigę 8 czerwca 1997 roku podczas Eucharystii sprawowanej na Błoniach krakowskich. Krucyfiks stał się symbolem polskiej historii, duchowego dziedzictwa i głębokiej wiary narodu polskiego, o czym świadczy żywa obecność tego motywu w sztukach plastycznych. Leon Wyczółkowski (1852-1936), wybitny polski artysta i pedagog, w dobie zaborów wielokrotnie przedstawiał go przy zastosowaniu różnych technik artystycznych. O niesłabnącej sile oddziaływania krucyfi i doniosłej roli, jaką odgrywa w świadomości Polaków współcześnie, świadczy zainteresowanie pastelem Wyczółkowskiego wystawionym na aukcji w Krakowie w 2019 roku, którego cena po ożywionej licytacji poszybowała z 35 000 zł do 54 000 zł.

EN

A unique Gothic crucifix has been worshiped in the Wawel Royal Cathedral throughout centuries. The sculpture created in Bohemia or Hungary around 1380 was brought by Jadwiga of Poland (1374- 1399) from Hungary to Poland, most likely in 1384. At the feet of Christ Crucified the monarch prayed for the gift of wisdom to rule the kingdom. The crucifix was placed in an altar in the Wawel Royal Cathedral and it has inspired a great devotion to the Crucified. After premature death of Jadwiga in 1399 the altar became a place of veneration of the monarch, which ever since has been lasting unceasingly. Due to the fact that prayers of the faithful through intercession of the queen at the crucifix were blessed by wonders it acquired great significance and started being called ‘miraculous’. Cardinal Karol Wojtyła, carrying out the function of the Metropolitan of Kraków, evoked the memory of Jadwiga in a particular way, encouraged her veneration and intensified efforts towards her canonization. He regarded the Crucifix of Jadwiga as ‘a place of the powerful testimony’. As pope John Paul II he canonized the queen during the Eucharist celebrated in Błonia Park in Krakow on the 8th of June 1997. The crucifix became a symbol of Polish history, spiritual heritage and deep faith of the Polish nation, what has been proved by the strong presence of this motif in fine arts. In the time of partitions of Poland Leon Wyczółkowski (1852-1936), an outstanding Polish artist and a teacher depicted it many times using a range of artistic techniques. A lively interest in a pastel ‘Crucifix of Jadwiga of Poland’ by Wyczółkowski auctioned in Kraków in 2019, which price went from 35 000 PLN (starting price) to 54 000 PLN (hammer price) after emotional bidding reveals how profound is its significance to the Polish nation nowadays.

Keywords

PL

wawelski czarny krucyfiks; królowa Jadwiga; Jan Paweł II; Leon Wyczółkowski; rynek sztuki; wawelski czarny krucyfiks; królowa Jadwiga; Jan Paweł II; Leon Wyczółkowski; rynek sztuki

EN

The Black Crucifix of Wawel; Saint Jadwiga of Poland; John Paul II; Leon Wyczółkowski; art market

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 4
• Pages: 81-95

Dates

published

2020-12-22

Contributors

author

Marta Dutczak

• The Pontifical University of John Paul II in Krakow, Poland

References

• Bednarski, Tadeusz Z. Krakowskim szlakiem Leona Wyczółkowskiego. Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, 2003.
• Jurkowlaniec, Grażyna. Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
• Leon Wyczółkowski. 1852-1936. W 150. rocznicę urodzin artysty, red. Krystyna Kulig-Janarek i Wacława Milewska, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2003.
• Oppman, Artur, Wybór poezyi. Gebethner i Wolff, 1908.
• Sieradzon, Juliusz. Dynastia Jagiellonów na lekcjach historii i języka polskiego. „Korepetytor”, 1998. Twarowska, Maria. Leon Wyczółkowski. Listy i wspomnienia. Ossolineum, 1960.
• Twarowska, Maria. Leon Wyczółkowski. Wydawnictwo Auriga, 1973.
• Urban, Jacek, ks. Grób – relikwiarz Świętej Królowej Jadwigi. Wydawnictwo Świętego Stanisława Biskupa Męczennika Archidiecezji Krakowskiej, 1999.
• Sterling, Mieczysław. „Leon Wyczółkowski. Twórczość malarska”, Sztuki Piękne. Miesięcznik poświęcony architekturze, rzeźbie, malarstwu, grafice i zdobnictwu, organ Polskiego Instytutu Sztuk Pięknych, t. 8, nr 6, 1932, ss. 169-188.
• Sztuki Piękne. Miesięcznik poświęcony architekturze, rzeźbie, malarstwu, grafice i zdobnictwu, organ Polskiego Instytutu Sztuk Pięknych, t. 6, 1930.
• XV Aukcja Sztuki Dawnej i Współczesnej. 30 maja 2019. Sheraton Grand Kraków, ul. Powiśle, Polski Dom Aukcyjny Wojciech Śladowski, katalog aukcji, noty katalogowe Dagmara Tomczyk.
• ARTINFO.PL, Dostępny w Internecie: artinfo.pl/wyszukiwarka?main_query=Wycz%C3%B3%C5%82kowski%20Leon&categories=graphics_and_drawing&sort=date_desc&scope=artworks&page=10. Dostęp 18.12.2019.
• ARTINFO.PL, Dostępny w Internecie: artinfo.pl/wyszukiwarka?main_query=Wycz%C3%B3% C5%82owski%20Leon&categories=painting&sort=date_desc&scope=artworks&page=1. Dostęp 19.12.2019.
• ARTPRICE.COM, Dostępny w Internecie: www.artprice.com/artist/476765/leon-(attrib)-wyczolkowski/painting/7643929/christus-am-kreuz-vor-einem-erleuchteten-fenster. Dostęp 30.12.2019.
• Jan Paweł II. Homilia podczas kanonizacji bł. Jadwigi Królowej, opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/homilie/krakow_08071997.html. Dostęp 2.05.2020.
• Jan Paweł II. Homilia w czasie Mszy św. odprawionej w katedrze wawelskiej, nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/743. Dostęp 13.04.2020.
• Sachetnik Adam, ks. „Ołtarz z krucyfi królowej Jadwigi w katedrze wawelskiej”. Analecta Cracoviensia, t. 20, 1988, ss. 333-380, czasopisma.upjp2.edu.pl/analectacracoviensia/article/view/3075/2940. Dostęp 10.11.2019.
• Wyniki XV Aukcji Sztuki Dawnej i Współczesnej Polskiego Domu Aukcyjnego [online], Dostępne w Internecie: cdn.shopify.com/s/files/1/0730/2625/fiyniki_XV_Aukcja_Sztuki_Dawnej_i_Wspolczesnej_Polski_Dom_Aukcyjny_-_30.05.2019_pdf.pdf?86. Dostęp 14.02.2020.

Identifiers

DOI

10.18290/rh20684-6s