Memoria gratum facit. Labirynty pamięci i zaułki wdzięczności. Szkice socjologiczne

• Authors: Wojciech Świątkiewicz

Title variants

EN

Memoria Gratum Facit. The Labyrinths of Memory and the Alleys of Gratitude. Sociological Sketches

Abstracts

EN

Memory belongs to the order of the world of culture and controls the rules of social life, both group and individual. Memory is the tissue of collective life, the center of concentration and the guarantor of cultural and social identity, and its loss, misappropriation or neglect lead to the breakdown of social bonds, and ultimately to the disintegration and disappearance of the community. By its very nature, memory includes the events of the past, which is ontologically closed, but remains epistemologically open. Gratitude is the realm of memory. The transfusion of memory and gratitude is necessary to preserve and nurture cultural identity both in the perspective of the dynamics of the individual’s biography and in relation to various micro- and macro-social figures of collective life.

PL

Pamięć należy do porządku świata kultury i steruje regułami życia społecznego zarówno grupowego, jak i jednostkowego. Pamięć jest tkanką życia zbiorowego, ośrodkiem skupienia i gwarantem kulturowej i społecznej tożsamości, a jej utrata, sprzeniewierzenia lub lekceważenia prowadzą do rozpadu więzi społecznych, a w ostateczności do rozkładu i zaniku społeczności. Pamięć z istoty swej obejmuje wydarzenia przeszłości, która jest ontologicznie zamknięta, ale pozostaje epistemologicznie otwarta. Wdzięczność jest dziedziną pamięci. Transfuzja pamięci i wdzięczności jest konieczna dla zachowania i pielęgnowania tożsamości kulturowej zarówno w perspektywie dynamiki biografii jednostki, jak i w odniesieniu do różnych mikro- i makrospołecznych postaci życia zbiorowego.

Keywords

EN

culture; memory; gratitude; memory in culture; culture of memory; transfusion of memory and gratitude

PL

kultura; pamięć; wdzięczność; pamięci w kulturze; kultura pamięci; transfuzja pamięci i wdzięczności

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2023
• Volume: 51
• Issue: 1
• Pages: 55-67

Dates

published

2023

Contributors

author

Wojciech Świątkiewicz

• University of Silesia in Katowice

• https://orcid.org/0000000284595114

References

• Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. R. Traba, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Barska A. (2016), Odkrywanie pamięci w fotografiach rodzinnych. Zarys problemu, [w:] A. Barska, K. Biskupska i I. Sobieraj (red.), Przestrzenie pamięci. Świat wartości w przekazie kulturowym, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 123-133.
• Bauman Z. (2011), Ponowoczesne wzory osobowe, Studia Socjologiczne, t. 1 (200), s. 435-458.
• Bonhoffer D. (1970), Wybór pism, przeł. A. Morawska, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
• Berger P. (1988), Zaproszenie do socjologii, tłum. J. Stawiński, Warszawa: PWN.
• Braudel F. (1971), Historia i trwanie, przeł. B. Geremek,Warszawa: Czytelnik.
• Ciołkiewicz P. (2005), Polskie emocje, niemiecka arogancja i pruska buta. Uwagi na marginesie debaty publicznej o wypędzeniach, [w:] A. Szpociński (red.), Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, Warszawa: Instytut Adama Mickiewicza.
• Coelho P. (2007), Piąta Góra, tłum. G. Misiorowska i B. Stępień, Warszawa: Wydawnictwo Drzewo Babel.
• Dyczewski L. (2011), Kultura w całościowym planie rozwoju, Warszawa: IW PAX.
• Franciszek Papież, Co się z tobą stało, Europo? Przemówienie podczas uroczystości wręczenia Franciszkowi Nagrody Karola Wielkiego, 6 V 2016, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/ franciszek_i/przemowienia/karolw_06052016.html [dostęp: 9.03.2020].
• Frossard A. (1983), „Nie lękajcie się”, Rozmowy z Janem Pawłem II, przeł. A. Turowiczowa, Kraków: Znak.
• Gadacz T. (2015), O wdzięczności, [w:] K. Pietrych (red.), „Horyzont dialogu i rozumienia”. W kręgu myśli Józefa Tischnera, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 37-42.
• Golka M. (2010), Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Jan Paweł II, „Przebacz, a zaznasz pokoju”, Orędzie Papieża na XXX Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1997 roku, https://www.ekai.pl/czy-zadanie-reparacji-wojennych-od-niemiec-jest-zgodne-z-nauczaniem-kosciola/ [dostęp: 2.09.2022].
• Le Goff J. (2007), Historia i pamięć, tłum. A. Gronowska i J. Stryjczyk, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Halbwachs M. (1969), Społeczne ramy pamięci, przeł. i wstępem opatrzył M. Król, Warszawa: PWN.
• Herbert Z. (2002), Pamięć, [w:] S. Abramowicz i T. Balbus (red.), Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny, Warszawa: IPN.
• Jabłoński A. (2013), Świadomość zakłamana, [w:] K. Szpalt i M. Zemło (red.), Formy świadomości społecznej, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kowalska Święta s. M. Faustyna (2014), Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej, Warszawa: PROMIC, p. 254, s. 139.
• Kwiatek P. (2012), Przeszkody i strategie rozwoju wdzięczności w świetle współczesnych badań psychologicznych, Seminare, t. 32, s. 151-163.
• Mariański J. (2021), Indywidualizacja religijna i moralna jako megatrend społeczno-kulturowy, Studium socjologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mariański J. (2020), Aforyzmy, myśli, sentencje i refleksje socjologiczne, Lublin: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Lublinie.
• Milewski M., bp, Katolicka Polsko, co robisz ze swoim papieżem?, https://www.fronda.pl/a/Katolicka-Polsko-co-robisz-ze-swoim-papiezem,207743.html [dostęp: 26.11.2022].
• Morawiecki M., https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1434427,morawiecki-transformacja-systemu-energetycznego.html [dostęp: 17.02.2020].
• Nowak J. (2011), Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków: Nomos.
• Norwid C.K. (2020), Przeszłość, [w:] Poezje, Toruń: C&t.
• Olbrycht K. (2014), Jana Pawła II myślenie o związkach wiary i kultury – wyzwaniem dla wychowania chrześcijańskiego, Pedagogia Christiana, t. 2/34, s. 11-28.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 3, Poznań–Warszawa: Pallottinum.
• Ricoeur P. (1993), Jaki ma być nowy etos Europy ?, tłum. M. Frankiewicz, Znak, nr 461 (10), s. 97-106.
• Saryusz-Wolska M. (2014), Pamięć funkcjonalna, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Saryusz-Wolska M. (2014), Pamięć komunikacyjna, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Saryusz-Wolska M. (2014), Pamięć kulturowa, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Simmel G. (2008), Wdzięczność. Próba ujęcia socjologicznego, [w:] Georg Simmel, Pisma socjologiczne, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Seneka (2004), De beneficis III, 4.2, [w:] Cz. Michalunio SJ (red.), Dicta. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów, Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Sławek T. (1997), Nasze powinności, Gazeta Uniwersytecka. Miesięcznik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 9.
• Szacka B. (2006), Czas przeszły: pamięć–mit, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Tokarska-Bakir J. (2020), Zbiorowe traumy, prywatne obowiązki, https://www.miesiecznik.znak. com.pl/7202015joanna-tokarska-bakir-zbiorowe-traumy-prywatne-obowiazki/ [dostęp: 22.08.2020].
• Traba R. (2008), Wstęp do wydania polskiego. Pamięć kulturowa – pamięć komunikatywna. Teoria i praktyka badawcza Jana Assmanna, [w:] J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. R. Traba, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wróblewski P. (2005), Prawosławno-białoruski i katolicko-polski kanon pamięci społecznej w zbiorowościach lokalnych Podlasia, [w:] A. Szpociński (red.), Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, Warszawa: Instytut Adama Mickiewicza.

Identifiers

DOI

10.18290/rns2023.0007

Biblioteka Nauki

30147030