Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2019 | 103 | 155-171

Article title

Generał armii Iwan Czerniachowski – bohater czy zbrodniarz wojenny?

Content

Title variants

Generał armii Iwan Czerniachowski – bohater czy zbrodniarz wojenny?

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Kariera generała armii Iwana Czerniachowskiego, który był jednym z najmłodszych generałów w historii wojskowości, była dość błyskotliwa. W związku z jego osobą rodzi się wiele pytań. Czy był on bohaterem czy zbrodniarzem wojennym? Dlaczego jego pomnik pod Pieniężnem wywołał aż takie emocje?. W dniu 24 kwietnia 1944 r. Iwan Czerniachowski został mianowany dowódcą 3 Frontu Białoruskiego. Dowodził operacją wileńską i kowieńską. Jednak dla nas nie jest on postacią pozytywną, ponieważ doprowadził do aresztowania dowództwa i żołnierzy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Co prawda operacją kierowała NKWD, jednak rola Czerniachowskiego jest w tej historii jednoznacznie negatywna. W styczniu 1945 r. 3 Front Białoruski brał udział w operacji wschodniopruskiej i przełamał niemiecką obronę w północnej części Prus. Trzeci Front Białoruski, który był dowodzony przez Czerniachowskiego, otrzymał zadanie likwidacji otoczonych armii niemieckich. Dnia 18 lutego Czerniachowski udał się na inspekcję, mimo wielu ostrzeżeń o ostrzale drogi. Nakazał kierowcy jechać w kierunku Pieniężna. Generał zginął raniony odłamkiem artyleryjskim. Po II wojnie światowej na Warmię przybyło wielu mieszkańców Wileńszczyzny. Byli wśród nich żołnierze Armii Krajowej, którzy doskonale pamiętali rolę Czerniachowskiego w rozbrojeniu i aresztowaniu polskich oficerów i żołnierzy w Wilnie. W 1971 r. postawiony został pomnik upamiętniający śmierć generała w Pieniężnie na skrzyżowaniu dróg. Do roku 1990 miejscowe władze partyjne organizowały wiece i składanie kwiatów kilka razy w roku. W styczniu 2014 r. rada miejska w Pieniężnie zdecydowała o rozbiórce obelisku.
EN
Career of the general of the army of Ivan Czerniachowski, who was one of the youngest generals in military history, was quite brilliant. In connection with his person, many questions arise. Was he a hero or a criminal? Why did his monument at Pieniężno evoke such emotions? On April 24, 1944, Ivan Czerniachowski was appointed commander of the Third Belarusian Front. He commanded the Vilnius and Kaunas operation. However, for us, Ivan Czerniachowski is not a positive figure, because he led to the arrest of the command and soldiers of the Home Army in the Vilnius region. Although the operation was managed by the NKVD, the role of Czerniachowski in this story is clearly negative. In January 1945, the Third Belarusian Front took part in the East Prussian operation and broke up the German defense in the northern part of Prussia. The Third Belarussian Front, which was commanded by Czerniachowski, was given the task of liquidating the surrounded German armies. On February 18, Czerniachowski went on an inspection, despite many warnings about the shooting of the road. He ordered the driver to go in the direction of Pieniężno. The General was killed by a wounded artillery. After the Second World War, many residents of Vilnius region arrived in Warmia. Among them were soldiers of the Home Army, who perfectly remembered the role of Czerniachowski in the disarmament and arrest of Polish officers and soldiers in Vilnius. In 1971 a monument was erected commemorating the death of a general in Pieniężno at the intersection of roads. Until 1990, local party authorities organized rallies and folding flowers several times a year. In January 2014, the city council in Pieniężno decided to demolish the monument.

Year

Issue

103

Pages

155-171

Physical description

Dates

published
2019-04-30

Contributors

  • Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych

References

  • Achremczyk S., Orneta dzieje miasta, Olsztyn 2006.
  • Bachmura B., Nasz regionalny most na rzece Kwai, „Debata” 2015, nr 5, s. 2.
  • Balbus T., „Korab” Wilniuk Klasyczny, Wrocław 2012.
  • Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Warszawa 1997.
  • Chwietkiewicz T., Okoliczności śmierci generała Czerniachowskiego w świetle publikacji, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2013, nr 14/3, s. 206–219.
  • Dymczuk S., Pamięci generała Czerniachowskiego, „Gazeta Olsztyńska” 1971, nr 168, s. 3.
  • Encyklopedia II Wojny Światowej, Kraków 1994, s. 162–163.
  • Gajownik T., Maroń J., Utracony bastion (Prusy Wschodnie w latach 1918–1945), [w:] Wielkie wojny w Prusach, działania militarne między Wisłą Niemnem na przestrzeni wieków, red. W. Giesczyński, N. Kasparek, Dąbrówno 2010, s. 253–282.
  • Gliniecki T., Echa pancernego rajdu, Gdańsk 2017.
  • Historia Drugiej Wojny Światowej 1939–1945, t. IV–VII, Moskwa 1975.
  • Kononow W.I., Pamiatnik I.D. Czerniachowskomu, Socyum 2013, Istorija woronieżskogo pamiatnika.
  • Kuzniecow P.G., Genierał Czerniachowskij, Moskwa 1969.
  • Łach W.B., Działania wojsk niemieckich na Żuławach, [w:] „Żuławy w 1945 roku”. Źródła z niedalekiej przeszłości, red. A. Gąsiorowski, J. Hochleitner, Sztutowo 2017, s. 15–30.
  • Łach W.B., System obronny na Warmii i Mazurach w czasie II wojny światowej, Węgorzewo 2002.
  • Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa 1967.
  • Merridale C., Wojna Iwana. Armia Czerwona 1939–1945, Poznań 2007.
  • Miśkiewicz B., Wojsko Polskie w XX wieku, Poznań 2006.
  • Sakson A., Konflikt o pomnik generała Iwana Czerniachowskiego w Pieniężnie na Warmii, czyli spór o domenę symboliczną na pograniczu polsko-kaliningradzkim. Studium przypadku, „Pogranicze. Studium Społeczne” 2016, t. XXVII, cz. 2, s. 131–147.
  • Sobczak K., Operacja mazowiecko-mazurska, Warszawa 1967.
  • Spahr W.J., Żukow, Warszawa 2003.
  • Stańczyk H., Radziecki plan rozbicia sił niemieckich w Prusach Wschodnich, [w:] Działania militarne w Prusach Wschodnich, red. W. Wróblewski, Warszawa 1998, s. 324–331.
  • Teczka Specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944–1946, wybór i oprac. T. Cariewska, A. Chmielarz, A. Paczkowski, S. Rudnicki, Warszawa 1998.
  • Uroczystość odsłonięcia pomnika gen. I.D. Czerniachowskiego w Pieniężnie, „Gazeta Olsztyńska” 1971, nr 173, s. 1–2.
  • Wieczorek M., Śmierć generała, „Mówią Wieki” 1971, nr 3, s. 18–19.
  • Wołos M., Wielka Wojna Ojczyźniana w tożsamości i edukacji historycznej współczesnych Rosjan, [w:] Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej, t. I (Historia i edukacja), red. nauk. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, U. Kicińska, Kraków 2013, s. 47–57.
  • Wróblewski W., Przebieg operacji wschodniopruskiej, [w:] Działania militarne w Prusach Wschodnich, red. W. Wróblewski, Warszawa 1998, s. 331–342.
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Iwan_Czerniachowski.
  • https://www.sakharov-center.ru/asfcd/martirolog/?t=page&id=15967.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.ojs-doi-10_18778_0208-6050_103_11
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.