Socjologia praw pacjenta – wybrane uwagi, analizy i refleksje

• Authors: Błażej Kmieciak

Title variants

Socjologia praw pacjenta – wybrane uwagi, analizy i refleksje

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sytuacja prawna pacjenta stała się jednym z kluczowych elementów debaty na temat ochrony zdrowia. Odnosi się ona do szczególnej sytuacji. Pacjent w trakcie spotkania z ekspertem medycznym zmuszony jest często do przedstawienia intymnych informacji dotyczących swojego życia. Prawa pacjenta najczęściej analizowane są pod kątem legalnym, w aspekcie konkretnych ustaw lub rozporządzeń. Warto jednak zaznaczyć, że wspomniane uprawnienia pacjentów „żyją” przede wszystkim na terenie instytucji, takich jak szpitale czy poradnie. Ponadto, nie są one wyłącznie elementem szeroko rozumianego systemu prawa medycznego. Odwołują się do konkretnego spotkania, do jakiego dochodzi pomiędzy pacjentem a ekspertem medycznym. W jaki sposób, wspomnianą relację można odnieść do pojęcia praw pacjenta? Czy istnieją prawa, które w sposób szczególny dotyczą interakcji, do której dochodzi pomiędzy lekarzem a pacjentem? Czy formalna realizacja przepisów wystarczy, by uznać, iż dane prawa są w pełni respektowane? W prezentowanym artykule podjęta zostanie próba udzielenia odpowiedzi na te pytania.

EN

The legal situation of the patient has become one of the most important elements of the debate on health care. It is related to the specific situation. The patient during a meeting with a medical expert is forced to provide intimate details about his life. Patients’ rights are most often analysed in legal terms relating to specific laws or regulations. It should be noted, however, that these rights of patients “live” primarily in institutions such as hospitals or clinics. Moreover, they are not only a part of the broadly understood system of medical law. They refer to a specific meeting that occurs between the patient and the medical expert. How can the mentioned relationship be applied to the concept of patients’ rights? Are there any laws that specifically relate to the interaction which occurs between the doctor and the patient? Is the formal implementation of the regulations sufficient to conclude that patients’ rights are fully respected? The proposed article is an attempt to answer these questions.

Keywords

PL

prawa pacjenta; prawo medyczne; socjologia prawa; godność człowieka; instytucja ochrony zdrowia; prawa pacjenta; prawo medyczne; socjologia prawa; godność człowieka; instytucja ochrony zdrowia

EN

patients’ rights; medical law; sociology of law; human dignity; health maintenance organization

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2017
• Volume: 79
• Pages: 21-37

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Prawa Medycznego

References

• Bergoglio, Jorge, Abraham Skórka. 2013. W niebie i na ziemi. Kraków: Znak.
• Boratyńska, Maria, Przemysław Konieczniak. 2001. Prawa pacjenta. Warszawa: Difin.
• Bujny, Jędrzej. 2007. Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Warszawa: C.H. Beck.
• Cianciara, Dorota, Maria Miller. 2003. „Postawa lekarzy wobec edukacji pacjenta”. Przegląd Epidemiologiczny 3: 531–540.
• Czabała, Jan Cz. 2000. Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Doroszewska, Antonina. 2011. „Socjologiczne aspekty praw pacjenta – analiza wybranych problemów”. W Uwarunkowania prawne, ekonomiczne i socjologiczne funkcjonowania wybranych systemów ochrony zdrowia. Red. Teresa Mróz. 119–131. Białystok: Wydawnictwo Temida 2.
• Drozdowska, Urszula. 2007. Cywilnoprawna ochrona praw pacjenta. Warszawa: C.H. Beck.
• Frąckowiak, Monika. 2006. „Status społeczny osób chorych psychicznie w perspektywie socjologiczno-historycznej”. Zeszyty Naukowe Instytutu Socjologii UAM 0: 5–30.
• Frieske, Kazimierz. 2001. Socjologia prawa, Warszawa–Poznań: Iuris.
• Gąciarz, Barbara, Antonina Ostrowska, Włodzimierz Pańków. 2008. Integracja społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkałych w małych miastach i na terenach wiejskich – uwarunkowania sukcesów i niepowodzeń. Raport z badań, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Goodman, Norman. 2001. Wstęp do socjologii. Poznań: Zysk i S-ka.
• Gromadecka-Sutkiewicz, Małgorzata. 2004. „Wybrane elementy relacji lekarz – pacjent w opinii pacjentów”. Nowiny Lekarskie 4: 301–303.
• Jezierska, Agnieszka. 2006. Prawa pacjenta. Medyczna encyklopedia prawa. Warszawa: Infor S.A. (wydanie elektroniczne).
• Karkowska, Dorota. 2004. Prawa pacjenta. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Kaźmierczak, Agnieszka. 2010. „Doświadczenie choroby przez pacjentów z perspektywy relacji z personelem medycznym”. W Doświadczanie choroby w perspektywie nauk humanistycznych, społecznych i medycznych. Red. Bożena Płonka-Syroka, Michał Skrzypek. 223–228. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich.
• Kirenko, Janusz. 1998. „Osoby z niesprawnością narządu ruchu z powodu uszkodzenia rdzenia kręgowego”. W Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Red. Barbara Szczepankowska, Antonina Ostrowska. 91–105. Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
• Kmieciak, Błażej. 2014. „Prawa pacjenta z perspektywy funkcjonalnej refleksji”. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 3 (1): 169–191.
• Kmieciak, Błażej. 2015a. „Prawa pacjenta – między relacją a interakcją”. W Opieka zdrowotna – wybrane zagadnienia. Red. Paulina Ucieklak-Jeż. 47–59. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza.
• Kmieciak, Błażej. 2015b. Prawa pacjenta i ich ochrona. Studium socjologiczne. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
• Kmieciak, Błażej. 2016. Prawa pacjenta z rzecznikiem w tle. http://gosc.pl/doc/3589049.Prawa-pacjenta-z-rzecznikiem-w-tle [dostęp 30.12.2016].
• Kojder, Andrzej. 2006. „Z Czerniowców w szeroki świat… Eugen Ehrlich i narodziny idei socjologii prawa”. W Stawanie się społeczeństwa. Szkice ofiarowane Piotrowi Sztompce z okazji 40-lecia pracy naukowej. Red. Andrzej Flis. 19–40. Kraków: Universitas.
• Łasiczka, Cezary. 2013. O prawach pacjenta w kontekście bioetyki – rozmawiają dr Joanna Różyńska i prof. Paweł Łuków. Radio TOK FM, 3 kwietnia 2013 r. [archiwum autora].
• Łaska-Formejster, Alicja. 2015. Pacjent w sieci zależności. Społeczny kontekst praw i autonomii pacjenta. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Merton, Robert. 2006. „Paradygmat analizy funkcjonalnej w socjologii”. W Współczesne teorie socjologiczne. Wybór i oprac. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski. 367–375. Warszawa: Scholar.
• Mielnik-Błaszczak, Maria, Anna Zioło, Ewa Kawiak-Jawor. 2011. „Relacja lekarz – pacjent. Od paternalizmu do partnerstwa”. Zdrowie Publiczne 121 (1): 95–98.
• Osiatyński, Wiktor. 2012. Wprowadzenie do praw człowieka. Warszawa: Helsińska Fundacja Praw Człowieka. http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/WOsiatynski_HistIFilo.pdf [dostęp 15.06.2012].
• Ostrowska, Antonina. 1975. Problemy zdrowia i opieki lekarskiej w opiniach społeczeństwa polskie-go. Warszawa–Wrocław–Kraków–Gdańsk: PAN.
• Ostrowska, Antonina. 1998. „Nierówności w sferze zdrowia”. Kultura i Społeczeństwo 42 (2): 151–163.
• Ostrowska, Antonina. 1999. Styl życia a zdrowie. Z zagadnień promocji zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Ostrowska, Antonina. 2002. Poverty as a Factor Influencing Doctor – Patient Partnerships: Case Poland (wyniki badań dra B. Moskalewicza przeprowadzanych w Instytucie Reumatologii, Warszawa 2002 r.). http://www.brown.edu/Departments/Sociology/faculty/hsilver/sirs/papers/ostrowska.pdf [dostęp 31.10.2016].
• Ostrowska, Antonina. 2006. „Kobiety i mężczyźni. Jak styl i warunki życia różnicują zdrowie?”. Rocznik Lubuski 32 (2): 113–129.
• Ostrowska, Antonina. 2008. „Rozprawa z czasem w chorobie przewlekłej”. W Socjologia i antropologia medycyny w działaniu. Red. Włodzimierz Piątkowski, Bożena Płonka-Syroka. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
• Ostrowska, Antonina. 2010a. „Innowacje w opiece zdrowotnej”. Innowacyjna Medycyna 1 (12): 2.
• Ostrowska, Antonina. 2010b. Profilaktyka ginekologiczna dla kobiet zagrożonych wykluczeniem społecznym (na podstawie badania wykonanego na zlecenie Fundacji MSD dla Zdrowia Kobiet w 2010 roku). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Ostrowska, Antonina. 2011. „Socjologiczne i etyczne uwarunkowania relacji lekarzy z pacjentami”. W Etyczne aspekty decyzji medycznych. Red. Jan Hartman, Marcin Waligóra. 11–23. Warszawa: Lex a Wolters Kluwer business.
• PAP. 2014. Wyziębiony dwulatek wybudzony ze śpiączki. http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=infopakiet&dz=kraj&idNewsComp=187302&filename=&idnews=190613&data=&status=biezace&_CheckSum=774081925 [dostęp 20.12.2016].
• Paszkowska, Małgorzata. 2002. Prawa pacjenta jako swoista kategoria praw człowieka (rozprawa doktorska obroniona w 2002 r. w Instytucie Socjologii UKSW). http://nauka-polska.pl/dhtml/raporty/praceBadawcze?rtype=opis&lang=pl&objectId=22389 [dostęp 20.12.2016].
• Perehubka Igor, Mariola Rębisz, Krzysztof Marczewski. 2012. „Wybrane czynniki ryzyka instytucjonalizacji poszpitalnej”. Zamojskie Studia i Materiały 1 (35): 85–89.
• Petrażycki, Leon. 1985. „O ideale społecznym i odrodzeniu prawa naturalnego”. W O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane. Warszawa: PWN.
• Pieniążek, Antoni, Magdalena Stefaniuk. 2010. Socjologia prawa – zarys wykładu. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.
• Przemówienie papieża Franciszka do brazylijskich elit, piątek, 27 lipca. 2013. http://papiez.wiara.pl/doc/1643435 [dostęp 19.11.2016].
• Skalski, Janusz. 2015. Mam odwagę mówić o cudzie – rozmawia Joanna Bątkiewicz Brożek, Kraków: Znak.
• Skrzypek, Michał. 2011. Perspektywa chorego w socjologii choroby przewlekłej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Skrzypek, Michał. 2012. „Geneza i ewolucja podstawowych kategorii analitycznych socjologii medycyny”. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 18 (4): 371–378.
• Sokołowska, Magdalena. 1986. Socjologia medycyny. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Śliwka, Marcin. 2010. Prawa pacjenta w prawie polskim na tle prawnoporównawczym. Wyd. II. Toruń: Wydawnictwo TNOiK – Dom Organizatora.
• Tatur, Grażyna, Janina Książek, Piotr Tyszko. 2005. „Pacjent jako podmiot udzielanych świadczeń”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 60 (16): 500–504.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. 2005, Nr 226, poz. 1943 ze zm.)
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2009, Nr 52, poz. 417).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.79.03