Imponderabilia perswazyjne. (Poza)kognitywne uwarunkowania skuteczności argumentacji

• Authors: Krzysztof Korżyk

Title variants

Imponderabilia perswazyjne. (Poza)kognitywne uwarunkowania skuteczności argumentacji

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W przedstawianym tekście omawiam kognitywne i pozakognitywne uwarunkowania skuteczności perswazji i argumentacji, które nazywam imponderabiliami perswazyjnymi, ze względu na dobrze znane trudności z operacjonalizacją ich oddziaływania w konkretnych sytuacjach problemowych. W związku z tym zajmuję się również konstytutywnymi elementami perswazji i omawiam ich własności z funkcjonalno-pragmatycznego punktu widzenia. W szczególności, zwracam uwagę na: 1) nieprzystawalność formalno-logicznych modeli argumentacji do realiów komunikacji perswazyjnej; 2) konieczność uwzględnienia w badaniach nad argumentacją i perswazją podmiotowej, zaksjologizowanej wizji rzeczywistości jako ważnego układu odniesienia dla funkcjonowania „środków dowodowych”; 3) niejednorodność strategii uzasadniania przekonań odwołujących się do różnych źródeł poznania; 4) wagę pytań filozoficznych związanych z tym, co nieuwarunkowane w ludzkim myśleniu i egzystencji. Całości dopełniają konstatacje dotyczące nie-dowodowej i nie-koniecznościowej natury argumentacji oraz roli krytycznej dyskusji w harmonizowaniu niewspółmiernych, podmiotowych wizji rzeczywistości partnerów interakcji.

EN

In this text I discuss the cognitive and non-cognitive factors that determine the effectiveness of persuasion and argumentation which I dub “persuasive imponderabilia” due to the obvious difficulties with the operationalization of their impact in concrete, problem-solving situations. Concurrently, I also deal with the constitutive elements of persuasion examining their inherent qualities from a functional-pragmatic viewpoint. Specific attention is paid to: 1) The incompatibility of formal-logical models of argumentation with the reality of persuasive communication; 2) The need to include in the study of argumentation and persuasion, a subjective, axiologized vision of reality, as an important reference point in the functioning of “evidence”; 3) The heterogeneity of strategies for justifying convictions and beliefs which refer to various sources of cognition; and 4) The importance of philosophical queries concerning what is undetermined in human thinking and existence. These considerations are complemented by pointing to the logical improvability and unnecessariness of the very nature of the argumentation as well as to the role of a critical discussion in minimizing belief divergence in discursive interactions.

Keywords

PL

aksjologia; argumentacja; dyskusja; komunikacja; kontekst; logika; perswazja; postawa; przekonanie; reprezentacja; rzeczywistość; schemat; umysł; wartość; wizja; zachowanie; aksjologia; argumentacja; dyskusja; komunikacja; kontekst; logika; perswazja; postawa; przekonanie; reprezentacja; rzeczywistość; schemat; umysł; wartość; wizja; zachowanie

EN

attitude; axiology; argument; behavior; belief; communication; context; discussion; logic; mind; persuasion; representation; reality; schema; value; vision

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2018
• Volume: 48
• Issue: 2
• Pages: 183-196

Dates

published

2019-01-07

Contributors

author

Krzysztof Korżyk

• Katedra Filozofii Umysłu i Kognitywistyki, Instytut Filozofii, Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, przekł. H. Podbielski, Warszawa 1988.
• Blair J.A., Johnson R.H., The Recent Development of Informal Logic, [w:] Informal Logic: The First International Symposium, red. J.A. Blair, R.H. Johnson, Inverness, CA 1980, s. 3–28.
• Blakemore D., Relevance and Linguistic Meaning: The Semantics and Pragmatics of Discourse Markers, Oxford 2002.
• Carston R., Thoughts and Utterances: The Pragmatics of Explicit Communication, Oxford 2002.
• Dębowska K., Model pragma-dialektyczny a rozumowanie abdukcyjne, „Studia Semiotyczne” 2010, nr 27, s. 217–236.
• Eemeren F.H. van, Grootendorst R., A Systematic Theory of Argumentation: The Pragma-Dialectical Approach, Cambridge 2004.
• Eemeren F.H. van, Grootendorst R., Argumentation, Communication, and Fallacies: A Pragma-Dialectical Perspective, Hillsdale, NJ 1992.
• Gawroński A., Wizja i argumentacja w filozofii. Od lektury Homera do teorii metatekstu, Kraków 2011.
• Givón T., Context as Other Minds: The Pragmatics of Sociality, Cognition and Communication, Amsterdam–Philadelphia 2005.
• Grice P., Studies in the Way of Words, Cambridge, MA 1989.
• Hołówka T., Błędy, spory, argumenty. Szkice z logiki stosowanej, Warszawa 1998.
• Hołówka T., Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku, Warszawa 1996.
• Johnson R.H., Blair J.A., Informal Logic: Past and Present, [w:] New Essays in Informal Logic, red. R. Johnson, Newport News 1994, s. 32–51.
• Johnson R.H., Blair J.A., Informal Logic: The Past Five Years 1978–1983, „American Philosophical Quarterly” 1985, no. 22, s. 181–196.
• Johnson R.H., Blair J.A., The Current State of Informal Logic, „Informal Logic” 1987, no. 9, s. 147–151.
• Johnson R.H., Manifest Rationality: A Pragmatic Theory of Argument, Mahwah, NJ 2000.
• Lewiński P.H., Dialektyka – retoryka – komunikacja, [w:] Komunikatywizm w Polsce –wybrane zagadnienia z teorii i praktyki [seria: Poznawać. Tworzyć. Komunikować], red. G. Habrajska, Łódź 2011, s. 36–45.
• Lewiński P.H., Neosofistyka: argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej, Wrocław 2012.
• Lewiński P.H., Od Arystotelesa do van Eemerena i Tindale’a. W poszukiwaniu źródeł współczesnej retoryki i dialektyki, [w:] Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, red. P. Stalmaszczyk, P. Cap, Kraków 2014, s. 43–61.
• Lewiński P.H., Retoryka a nauka, „Forum Artis Rhetoricae” 2015, nr 4, s. 27–47.
• Lichański J.Z., Badania nad retoryką w Polsce: wprowadzenie do bibliografii, „Forum Artis Rhetoricae” 2012, nr 1(28), s. 27–67.
• Lichański J.Z., Polska bibliografia retoryczna 2001–2014: uzupełnienia, część I, „Forum Artis Rhetoricae” 2014, nr 4(39), s. 68–78.
• Lichański J.Z., Research in Rhetoric in Poland (2001–2013): Introduction to Bibliography, „Forum Artis Rhetoricae” 2014, nr 1(36), s. 7–68.
• Lichański J.Z., Retoryka – argumentacja. Prolegomena do logiki rozumowań o przesłankach niepewnych, [w:] Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, red. P. Stalmaszczyk, P. Cap, Kraków 2014, s. 19–41.
• Modrzejewska E., Lógos, éthos, pathos w praktyce medialno-politycznej. Środki przekonywania w cytowanych wypowiedziach opozycji, „Forum Artis Rhetoricae” 2012, nr 2, s. 55–78.
• Pinto R.C., Argument, Inference and Dialectic: Collected Papers on Informal Logic, with an introduction by H.V. Hansen, Dordrecht–Boston 2001.
• Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, red. P. Stalmaszczyk, P. Cap, Kraków 2014.
• Sperber D., Wilson D., Relewancja. Komunikacja i poznanie, red. nauk. M. Jodłowiec, A. Piskorska, Kraków 2011.
• Szymanek K., „Onus probandi”, jego funkcje i uwarunkowania, „Folia Philosophica” 2006, nr 24, s. 242–255.
• Szymanek K., O teoriach spiskowych, „Folia Philosophica” 2012, nr 30, s. 259–281.
• Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2001.
• Tokarz M., Argumentacja i perswazja, „Filozofia Nauki” 2003, nr 1(41), s. 7–41.
• Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja, Gdańsk 2006.
• Walton D.N., Informal Logic: A Pragmatic Approach, Cambridge 2008.
• Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław 1990.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.48.13