PL
Literatura o charakterze autobiograficznym nabiera szczególnego znaczenia w świecie krwawych i tragicznych wydarzeń XX wieku, Holokaustu, drugiej wojny światowej, rzeczywistości totalitaryzmów hitlerowskiego i sowieckiego, obozów śmierci i przymusowej pracy. To pamięć doznanej traumy, dezintegrującej tożsamość, doświadczeń egzystencjalnych o charakterze granicznym, o których autor – świadek epoki – czuje przymus mówienia. Antropologiczna analiza opowiadania Warłama Szałamowa Protezy pozwala na uchwycenie roli pamięci oraz świadectwa autobiograficznego jako swoistego kulturowego i literackiego antidotum na milczenie oraz pamięć zafałszowaną przez totalitaryzm sowiecki. Autor Opowiadań kołymskich wiernie przedstawia świat będący poza nawiasem świata „ludzkiego”, prawie niemożliwy do opowiedzenia, ze względu na obecną w nim moralną nicość, przemoc i strach przed władzą. Władzą, która nakazuje zapomnieć o zbrodni, ofiarach i katach.
EN
Literature of an autobiographical character acquires a special significance in the world of the bloody tragic events of the 20th century, i.e. the Holocaust, the Second World War, the realities of the Nazi and Soviet totalitarianisms, death camps, and forced labour. Those are the recollections of experienced trauma which shatters identity, and of existential experiences of a borderline nature, of which Shalamov, a witness to the epoch, felt an obligation to talk. An anthropological analysis of Varlam Shalamov’s short story titled Artificial Limbs, Etc. enables one to grasp the role of memory and autobiographical testimony as a kind of cultural and literary antidote to silence and memory distorted by the Soviet totalitarianism. The author of Kolyma Tales offered a faithful description of a world outside the‘human’ world, one which was almost impossible to describe due to its inherent moral void, level of violence, and fear of the authorities who made people forget about the crimes, victims, and oppressors.