Od creatio ex nihilo do Cool Britannia. Ku źródłom dyskursu kreatywności

• Authors: Karol Franczak

Title variants

Od creatio ex nihilo do Cool Britannia. Ku źródłom dyskursu kreatywności

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza „mitu pochodzenia” współczesnego dyskursu kreatywności i ujawnienie jego skonstruowanego charakteru. Sceptyczne spojrzenie na pozornie linearną transformację popularnej idei ujawnia nie tylko nieciągłość i liczne pęknięcia w procesie zmiany sposobów rozumienia pojęcia, ale także niezamierzone funkcje współczesnych objaśnień genezy kreatywności. Analiza sposobów tematyzowania kreatywności w dyskursie religijnym, artystycznym, filozoficznym i naukowym służy odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób kreatywność stała się współcześnie filarem narracji modernizacyjnej wiązanej z kategoriami innowacji, przemysłów kreatywnych, ekonomii kultury czy tworzeniem „kreatywnych miast”.

EN

The aim of the article is to analyse the “myth of origin” of the contemporary discourse of creativity and to reveal its constructed character. A sceptical look at the seemingly linear transformation of a popular idea reveals not only discontinuity and numerous ruptures in the process of changing the ways of understanding the concept, but also the unintended functions of contemporary explanations of the genesis of creativity. Analysis of ways of thematizing creativity in religious, artistic, philosophical and scientific discourse serves to answer the question, how creativity has become a core of the modernization narrative tied with the categories of innovation, creative industries, cultural economics and creative cities.

Keywords

PL

kreatywność; twórczość; przemysły kreatywne; dyskurs; dyspozytyw; historia idei; przemiana pojęć; demokratyzacja kultury; modernizacja; kreatywność; twórczość; przemysły kreatywne; dyskurs; dyspozytyw; historia idei; przemiana pojęć; demokratyzacja kultury; modernizacja

EN

creativity; creation; creative industries; discourse; dispositif; history of ideas; transformation of concepts; democratization of culture; modernization

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2018
• Volume: 14
• Issue: 4
• Pages: 104-125

Dates

published

2019-05-09

Contributors

author

Karol Franczak

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź

• https://orcid.org/0000-0003-0819-6848

References

• Adorno Theodor W., Horkheimer Max (1994) Dialektyka oświecenia. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Bilton Chris (2010) Polityka kreatywności. Przełożyła Sandra Jacobson [w:] Andrzej Gwóźdź, red., Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, s. 64−78.
• Boltanski Luc, Chiapello Ève (2005) The New Spirit of Capitalism. London, New York: Verso.
• Bröckling Ulrich (2004) Kreativität [w:] Ulrich Bröckling, Susanne Krasmann, Thomas Lemke, hrsg., Glossar der Gegenwart. Frankfurt am Main: Suhrkamp, s. 139−144.
• Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, tom 9, nr 4, s. 14−27.
• Drozda Jacek (2016) Rerum Novarum. Innowacyjność jako narzędzie dyskursywnej ofensywy neoliberalizmu [w:] Wojciech Józef Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, s. 77−111.
• Elias Norbert (2006) Mozart. Portret geniusza. Przełożył Bogdan Baran. Warszawa: W.A.B.
• Engell James (1981) The Creative Imagination: Enlihtenment to Romanticism. Cambridge: Harvard University Press.
• Florida Richard (2010) Narodziny klasy kreatywnej. Przełożyli: Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Foucault Michel (2002) Porządek dyskursu. Przełożył Michał Kozłowski. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
• Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Franczak Karol (2015) Kultura jako źródło zysku? Etos kreatywności i współczesny dyskurs modernizacyjny. „Przegląd Socjologiczny”, nr 2, s. 89−112.
• Franczak Karol (2019) The Democratization of Creativity in the Age of Knowledge Economy. „Societas/Communitas” [w druku].
• Kania Marta Matylda (2013) Ludologia z wyobraźnią, czyli Coleridge w bezkresnym lesie [w:] Emilia Januszek, Marcin Jarząbek, Maria Kobielska, red., Twórca – dzieło – badacz. Między dyscyplinami humanistyki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 59−69.
• Kordjak Joanna (2016) Polska – kraj folkloru? [w:] Joanna Kordjak, red., Polska – kraj folkloru?. Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, s. 11−40.
• Koselleck Reinhart (2009) Historia pojęć i pojęcia historii [w:] tegoż, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Leadbeater Charles (1999) Living on Thin Air. The New Economy. Londyn: Viking/Penguin.
• Lorey Isabell (2014) Urządzanie i samoprekaryzacja. O normalizacji wytwórców kultury. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4(14), s. 133−152.
• Mannheim Karl (1964) Das Problem einer Soziologie des Wissens (1925) [w:] Kurt H. Wolff, hrsg., Wissenssoziologie. Berlin: Luchterhand, s. 308−387.
• Nelson Camilla (2010a) The Invention of Creativity. The Emergence of a Discourse. „Cultural Studies Review”, vol. 16, no. 2, s. 49−74.
• Nelson Camilla (2010b) Creativity and Contemporary Value. Paper presented at the Australian Association of Writing Programs’ 15th annual conference: Strange Bedfellows of Perfect Partners – The role of literary studies in creative writing programs, s. 1−20.
• Nelson Camilla (2014) The Creative Child: Constructing Creativity Through Early Childhood Education in Modern America. „Knowlegde Cultures”, no. 2(3), s. 29−50.
• Nelson Camilla (2016) Discourses of creativity [In:] Rodney H. Jones, eds., The Routledge Handbook of Language and Creativity. New York: Routledge, s. 170−187.
• Nowicka Magdalena (2016) O użyteczności kategorii dyspozytywu w badaniach społecznych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 1, s. 170−191.
• Pope Rob (2005) Creativity: History, Theory, Practice. London: Routledge.
• Rațiu Dan Eugen (2011) Artistic Critique and Creativity: How Do Artists Play in the Social Change?. „Studia Ubb. Philosophia”, vol. 3(56), s. 27−49.
• Raunig Gerald (2014) Przemysły kreatywne jako masowe oszustwo. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4(14), s. 153−167.
• Reckwitz Andreas (2017) Odkrycie kreatywności. O procesie społecznej estetyzacji. Przełożyły Katarzyna Kończal, Zofia Sucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Rose Nikolas (1999) Powers of Freedom: Reframing Political Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
• Szacki Jerzy (2002) Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Williams Raymond (2015) Keywords. A Vocabulary of Culture and Society. Oxford: Oxford University Press.
• Thomas William Isaac, Znaniecki Florian (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1−5, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Tatarkiewicz Władysław (2008) Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zawadzka Anna (2011) Przymus kreatywności [w:] Jan Sowa, red., Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, s. 227−237.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.14.4.06