Funkcje wypowiedzi realizowane przez dzieci w spektrum autyzmu – badania własne

• Authors: Łukasz Maj

Title variants

EN

Functions of expression performed by children on the autism spectrum – own research

Abstracts

EN

The dissertation is devoted to the production of expression by children on the autism spectrum with Asperger’s syndrome. The article discusses the function of speech acts depending on the purpose of the statement. The implementation of intentions can be expressed through information, action, emotional and modal functions. This work discusses the issues of contemporary criteria for autism spectrum disorder, including Asperger’s syndrome. Moreover, the theoretical part includes a description of the possible pathomechanism of the autism spectrum and the most frequently described symptoms of Asperger’s syndrome in the area of language and communication skills. In the section devoted to methodology, the sociolinguistic concept of interaction by Stanisław Grabias was mentioned, in which the author distinguishes the functions of an utterance, taking into account its purpose. The purpose of the research as well as research questions and hypotheses were defined. Then, the results of own research were presented, which were conducted among children diagnosed with Asperger’s syndrome. The analysis of the material includes examples of statements along with the function assigned to them, as well as quantitative results that show which function is implemented most often and which is used least often. Based on the results, possible conclusions are drawn and presented.

PL

Rozprawa jest poświęcona realizacji wypowiedzi przez dzieci w spektrum autyzmu z zespołem Aspergera. Artykuł porusza problematykę funkcji, jaką pełnią akty mowy ze względu na cel wypowiedzi. Realizacja intencji może być wyrażona poprzez funkcję informacyjną, działania, emocjonalną oraz modalną. W niniejszej pracy zostały poruszone zagadnienia współczesnych kryteriów spektrum autyzmu w tym zespołu Aspergera. Ponadto w części teoretycznej przywołano opis możliwego patomechanizmu spektrum autyzmu oraz najczęściej opisywane objawy zespołu Aspergera w sferze sprawności językowych i komunikacyjnych. W części poświęconej metodologii przywołana została socjolingwistyczna koncepcja interakcji Stanisława Grabiasa, w której autor wyodrębnia funkcje wypowiedzi przy uwzględnieniu jej celu. Określony został cel badań oraz pytania i hipotezy badawcze. Następnie zaprezentowane zostały wyniki badań własnych, które przeprowadzone były wśród dzieci z diagnozą zespołu Aspergera. Analiza materiału uwzględnia przykłady wypowiedzi wraz z przypisaną im funkcją oraz wyniki ilościowe, pokazujące, która z funkcji jest realizowana najczęściej, a która najrzadziej. Na podstawie wyników wysunięto i zaprezentowano możliwe wnioski.

Keywords

PL

autystyczne spektrum zaburzeń; zespół Aspergera; funkcje języka

EN

autism spectrum disorders; Asperger’s syndrome; language functions

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2024
• Volume: 53
• Pages: 123-140

Dates

published

2024

Contributors

author

Łukasz Maj

• Uniwersytet Marii Curie-skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Attwood T., 2017, Zespół Aspergera: kompletny przewodnik, wyd. 3, przekł. A. Sawicka-Chrapkowicz, Gdańsk.
• Bryńska A., 2012, Zespół Aspergera – kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny, [w:] J. Komender, G. Jagielska, A. Bryńska, Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa, s. 51–60.
• Budzińska A., Wójcik M., 2010, Zespół Aspergera: księga pytań i odpowiedzi, Gdańsk.
• Brzeziński j., 1996, Metodologia badań psychologicznych, Warszawa. Hoffman E.j., 2009, Objawy kliniczne i rozpoznawanie autyzmu i innych całościowych zaburzeń rozwojowych, „Psychiatria po Dyplomie”, t. VI, nr 3, s. 45–55.
• Frith U., 2005, Asperger i zespół Aspergera, [w:] Autyzm i zespół Aspergera, red. U. Frith, tłum. B. Godlewska, Warszawa, s. 7–48.
• Gałecki P., Święcicki Ł. (red.), 2015, Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk reference, przeł. P.S. Krawczyk, Wrocław.
• Grabias S., 2007, Język, poznanie, interakcja. Mowa. Teoria – Praktyka, [w:] Język a interakcja. Zaburzenia mowy. Metodologia badań, t. 2, red. T. Woźniak, A. Domagała, Lublin, s. 355–377.
• Grabias S., 2003, 2019, wyd. 4 uzup., Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
• ICD-10, (2007, reprint), Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10: badawcze kryteria diagnostyczne, przeł. J. Wciórka, Kraków–Warszawa.
• Klimkowski M., 1987, Poglądy na związek psychiki z mózgiem a diagnoza neuropsychologiczna, [w:] Diagnoza neuropsychologiczna. Przegląd zagadnień, red. M. Klimkowski, A. Herzyk, Lublin, s. 9–30.
• Konarzewski K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, Warszawa.
• Korendo M., 2013, Językowa interpretacja świata w wypowiedziach osób z zespołem Aspergera, Kraków.
• Kozdroń A., 2015, Zespół Aspergera: zrozumieć, aby pomóc, Warszawa.
• Maj Ł., 2024, Zachowania komunikacyjne osób z zespołem Aspergera (niepublikowana rozprawa doktorska), Lublin.
• Muzyka-Furtak E., 2015, Metoda eksperymentalna w badaniach logopedycznych. Implikacje teoretyczne, [w:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 248–261.
• Pisula E., Omelańczuk I., 2020, wyd. 1 – 2 dodruk, Zaburzenia ze spektrum autyzmu jako całościowe zaburzenia rozwoju, [w:] Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, red. I. Grzegorzewska, l. Cierpiałowska, A. R. Borkowska, Warszawa.
• Talarowska M., 2022, Rys historyczny pojęcia autyzmu – koncepcje psychologiczne, [w:] Spektrum autyzmu – od diagnozy i terapii do integracji i inkluzji, red. T. Pietras, D. Podgórska-jachnik, K. Sipowicz, A. Witusik, Wrocław, s. 37–59.
• Waclaw W., Aldenrud U., Ilstedt S., 2000, Dzieci a autyzmem i zespołem Aspergera, tłum. M. Aleksandrowicz, Katowice.

Identifiers

DOI

10.24335/mn6w-qm53

Biblioteka Nauki

62440527