Czy możliwy jest nadal notacyjny „fingerprint” Kilka uwag o idiomatyczności notacji dwudziestowiecznej

• Authors: Ewa Kowalska-Zając

Title variants

EN

Is notational “fingerprint” still possible? A few comments on the idiomaticity of the 20th-century notation

Abstracts

EN

The discussion started by the author will be restricted to the Polish compositional output of the second half of the 20th century, with the subject matter covering the idiomaticity of notation as a consequence of modifications arising from the introduction of new compositional techniques and authors’ original formal solutions. The “fingerprint” in the title of the article encompasses not only individual features of notation, in the form of a specific font or shape of particular elements of the notational system, but also solutions of a systemic nature, allowing to copy the texture or form of a composition in a concise manner. The idiomaticity of notation also means visual attractiveness of scores, created under the influence of avant-garde trends in the time when originality in that respect was not limited yet, or even eliminated, by widespread and unifying notation of music notation processors. An additional motivator behind this attempt to characterize the phenomenon was a need for a nostalgic comeback to the decades when the only limitation regarding notation were the limits of a composer’s imagination, and published scores (mainly in the form of facsimiles) bore the composer’s distinctive fingerprint.

PL

Podjęte przez autorkę rozważania ograniczają się do polskiej twórczości kompozytorskiej drugiej połowy XX wieku, a ich przedmiotem jest idiomatyczność notacji, jako konsekwencja modyfikacji wynikających ze stosowania nowych technik kompozytorskich i autorskich rozwiązań formalnych. Na zawarty w tytule referatu „fingerprint” składają się nie tylko indywidualne cechy zapisu w postaci specyficznego kroju pisma oraz kształtu poszczególnych elementów systemu notacyjnego, ale także rozwiązania o charakterze systemowym, pozwalające na skrótowe odwzorowanie faktury lub formy kompozycji. Idiomatyczność notacji to także wizualna atrakcyjność partytur powstających pod wpływem tendencji awangardowych, w czasach, gdy oryginalność w tym zakresie nie została jeszcze ograniczona lub wręcz wyeliminowana przez wszechobecne później i unifikujące zapis muzyki edytory tekstu nutowego. Dodatkową motywacją dla podjęcia próby charakterystyki tego zjawiska jest chęć nostalgicznego powrotu do dekad, w których jedynym ograniczeniem dla twórców w zakresie notacji były granice ich wyobraźni, a wydawane (głównie jako faksymile) partytury zawierały wyraźny fingerprint kompozytora.

Keywords

PL

notacja; idiomatyczność zapisu; notacyjny „fingerprint”

EN

notation; idiomaticity of notation; notational “fingerprint”

• Publisher: Związek Kompozytorów Polskich
• Journal: Polski Rocznik Muzykologiczny
• Year: 2024
• Volume: 22
• Pages: 164-183

Dates

published

2024

Contributors

author

Ewa Kowalska-Zając

• Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi

References

• Umberto Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, przeł. Jadwiga Gałuszka, Lesław Eustachiewicz, Alina Kreisberg, Michał Oleksiuk, Warszawa 1994.
• Elaine Gould, Behind Bars: The Definitive Guide to Music Notation, London 2011.
• Roman Haubenstock-Ramati, Tableau III, w: Książka programowa 20. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, 1976.
• Erhard Karkoschka, Das Schriftbild der Neuen Musik, Celle 1966.
• Ewa Kowalska-Zając, Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej, Łódź 2019.
• Iwona Lindstedt, Sonorystyka w twórczości kompozytorów polskich XX wieku, Warszawa 2010.
• Thomas Meyer, „Ich verneine nicht, daß ich ein Lyriker bin”. Roman Haubenstock-Ramati im Gespräch, „MusikTexte” 1994 nr 54, s. 37-43.
• Trygve Nordwall, Krzysztof Penderecki - studium notacji i instrumentacji, przeł. Zofii Stankiewicz, „Res Facta” 1968 nr 2, s. 79-112.
• Bogusław Schäffer, Wstęp do kompozycji (dodatek), Kraków 1976.
• „Idiom”, w: Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, t. 3, Warszawa 1964.
• „Idiomatyczny”, w: Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/slowniki/idiomatyczny.html
• Krzysztof Szwajgier, Sonoryzm i sonorystyka, „Ruch Muzyczny” 2009 nr 10, s. 6–10.
• Tadeusz Wójcik, Koncepcja pisowni optymalnej, w: Studia semiotyczne, t. V, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, s. 183–201.
• Tadeusz Wójcik, Maciej Zalewski, Zasady izomorficznej notacji muzycznej, Warszawa 1962.
• Joanna Zając, Muzyka, teatr i filozofia Bogusława Schaeffera. Trzy rozmowy, Salzburg 1992.

Identifiers

DOI

10.2478/prm-2024-0005

Biblioteka Nauki

60749249