Nazwiska pochodzenia niemieckiego w dokumentach parafii reszelskiej z XVI i XVII wieku. Litera G

• Authors: Marzena Guz

Title variants

EN

German Names in the Documents of the Reszel Parish from the 16th and 17th Centuries. The Letter G

Abstracts

EN

This paper aims to analyse the origin of genetically German names and their structure, determine whether they have derivatives and the reason for their occurrence and investigate whether the names under study were still present in Warmia in the 18th century. The majority of the names (63%) are surnames with one motivation, derived from place names, nicknames, first names and names ofprofessions. The other surnames are names with multiple motivations. When it comes to the structure of the names under study, the majority of them are non-derived (63%). The others have undergone paradigmatic or suffixal derivation. Twelve surnames (44.5%) have 2–4 derivatives. Their occurrence is caused by factors including Polonisation, notation errors or the impact of dialects: Low German, Eastern-Middle German or High Prussian. Only 4 out of the 27 surnames (15%) survived to the 18th century in Warmia.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie pochodzenia nazwisk genetycznie niemieckich i ich budowy oraz wskazanie, czy mają one swoje odmianki i co jest przyczyną ich występowania, a także czy badane nazwiska występowały na Warmii jeszcze w XVIII wieku. Większość (63%) to nazwiska jednomotywacyjne, które pochodzą od nazw miejscowych, przezwisk, imion oraz nazw zawodu. Pozostałe nazwiska są wielomotywacyjne. Jeśli chodzi o strukturę badanych antroponimów, to większość z nich jest niederywowana (63%). Pozostałe uległy derywacji paradygmatycznej lub sufiksalnej. Dwanaście nazwisk (około 44,5%) ma od dwóch do czterech odmianek. Ich występowanie uwarunkowane jest m.in. polonizacją onimów, błędnym zapisem lub cechami dialektów: dolnoniemieckiego, wschodnio-środkowo-niemieckiego bądź wysokopruskiego. Z 27 nazwisk do XVIII wieku na Warmii przetrwały tylko cztery (około 15%).

Keywords

PL

nazwiska; etymologia nazwisk; warianty nazwisk; Warmia; Reszel; XVI i XVII wiek

EN

surnames; etymology of surnames; variants of surnames; Warmia; Reszel; 16th and 17th centuries

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2022
• Volume: 70
• Pages: 23-34

Dates

published

2022

Contributors

author

Marzena Guz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Katedra Języka Niemieckiego

• https://orcid.org/0000000346302584

References

• Bach Adolf, 1952, Deutsche Namenkunde. Band I , 1 und 2: Die deutschen Personennamen, Carl Winter, Heidelberg.
• Brechenmacher Josef Karlmann, 1957–1960, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen. A–J, C.A. Starke Verlag, Limburg a.d. Lahn.
• Chłosta Jan, 2002, Słownik Warmii (historyczno-geograficzny), Wydawnictwo Littera, Olsztyn.
• Cieślikowa Aleksandra, 2008, Grafia i fonetyka w nazwiskach Polaków, w: J. Trempała i in., red., Studia linguistica in honorem Edvardi Breza, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 30–36.
• Czopek-Kopciuch Barbara, 1995, Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego, Kraków.
• Dawne tereny wschodnie, b.d., Golau, http://ehemalige-ostgebiete.de/pl/place/68556-golau/1939 (dostęp: 20.02.2022).
• Florczak Teresa Matea, 2005, Księgi metrykalne jako źródło historyczne na przykładzie parafii skalmierzyckiej, „Archiwariusz”, t. I, s. 105–131.
• Gottschald Max, 1954, Deutsche Namenkunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung, de Gruyter, Berlin.
• Götze Alfred, 1918, Familiennamen im badischen Oberland, Carl Winters Universitätsbuchhandlung, Heidelberg.
• Guz Marzena, 2018, Nazwiska niemieckie na Warmii u schyłku XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Guz Marzena, 2021, Nazwiska niemieckie z Reszla z XVI i XVII wieku na litery A i B, „Forum Filologiczne Ateneum”, t. 1(9), s. 71–84.
• Guz Marzena, w druku, Nazwiska niemieckie na literę F w księdze chrztów z Reszla z lat 1579–1653.
• Guz Marzena, w druku, Nazwiska niemieckie z Reszla z XVI i XVII wieku na litery C–E.
• Hartig Joachim, 1996, Morhologie und Wortbildung der Familiennamen: Germanisch, w: E. Eichler i in., red., Namenforschung. Ein internationales Handbuch zur Onomastik, de Gruyter, Berlin–New York, s. 1259–1262.
• Hochleitner Janusz, 2001, Warmińskie nowożytne księgi chrztów jako źródło historyczne, „Echa Przeszłości”, t. II, s. 139–152.
• Höpker H., 1928, Henius Grosses Orts- und Verkehrs-Lexikon für das Deutsche Reich, Neufeld & Henius Verlag, Berlin.
• Karszniewicz Alicja, 1995, Klasyfikacja i adaptacja zapożyczeń niemieckich w języku polskim, „Orbis Linguarum”, t. 2, s. 223–232.
• Kunze Konrad, Nübling Damaris, red., 2011, Deutscher Familiennamenatlas. Tom 2: Graphematik/Phonologie der Familiennamen II : Konsonantismus, de Gruyter, Berlin–New York.
• Lica Zenon, 2009, Sposoby adaptacji nazwisk pomorskich genetycznie niemieckich w polszczyźnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Matusiak-Kempa Iza, 2009, Nazwiska mieszkańców komornictwa jeziorańskiego (XVI–XVIII w.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
• Mossakowska Barbara, 1993, Nazwiska mieszkańców komornictwa olsztyńskiego, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
• Naruszewicz-Duchlińska Alina, 2007, Nazwiska mieszkańców komornictwa lidzbarskiego (1500–1772 r.), Zakład Poligraficzny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
• Różański Mieczysław, 2005, Akta metrykalne w prawodawstwie polskim, „Archiwariusz”, t. I, s. 133–142.
• Schwarz Ernst, 1973, Sudetendeutsche Familiennamen des 15. und 16. Jahrhunderts, Verlag Robert Lerche, Vormals Calve’sche Universitätsbuchhandlung, München–Prag.
• Wrońska Agnieszka, 2001, Nazwiska mieszkańców Barczewa i okolic w XVII wieku, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dra hab. E. Brezy w Zakładzie Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki, Wydział Filologiczno-Historyczny, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
• Zoder Rudolf, 1968, Familiennamen in Ostfalen, t. I–II, Georg Olms Verlagsbuchhandlung, Hildesheim.

Identifiers

DOI

10.26485/RKJ/2022/70/2

Biblioteka Nauki

57482610