Ne eat iudex ultra petita partium od prawa rzymskiego do czasów współczesnych. Uwagi na tle polskiego procesu cywilnego

• Authors: Agnieszka Laskowska-Hulisz

Title variants

EN

Ne eat iudex ultra petita partium from Roman law to modern times. Remarks on the background of the Polish civil process

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zasada ne eat iudex ultra petita partium, czyli niech nie wychodzi sędzia ponad żądania stron ujmowana jest współcześnie jako zakaz orzekania przez sąd ponad żądanie. Zasada ta nie znajduje dosłownego potwierdzenia w tekstach prawa rzymskiego. Pochodzi ona z późniejszych opracowań nawiązujących do tego prawa. W prawie współczesnym sentencja ta jest wyrazem jednej z podstawowych i zarazem najważniejszych zasad orzekania oraz gwarancją realizacji w procesie cywilnym zasady dyspozycyjności. Zasada ta bowiem wskazuje na to, że uprawnienie do wszczęcia procesu cywilnego oraz do wyznaczenia granic poszukiwanej ochrony prawnej przysługuje uprawnionemu podmiotowi. Co z kolei wyraża się w tym, że sąd nie może wszcząć procesu bez wniosku (pozwu) strony, nie może orzekać co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem ani zasądzać ponad żądanie. W celu omówienia tytułowego zagadnienia w artykule przybliżono w pierwszej kolejności genezę tej zasady, następnie ewolucję historycznoprawna polskiej regulacji prawnej odnoszącej się do tej zasady, aby w końcu krótko przedstawić kształt, jaki tej zasadzie nadał ustawodawca polski w kodeksie postępowania cywilnego.

EN

The principle ne eat iudex ultra petita partium, that is let the judge does not go beyond the demands of the parties is nowadays recognized as a prohibition of judicial over the demand. This principle is not literally confirmed in the texts of Roman law. It comes from later studies referring to this law. In modern law, this sentence is an expression of one of the basic and at the same time the most important rules of adjudication and the guarantee of the implementation of the principle of availability in the civil process. The rule is the right to initiate a civil trial and to determine the limits of the legal protection sought are vested in the legitimate entity. In turn, it is expressed in the fact that the court is not allowed to initiate the trial without the party’s claim it is not allowed to decide on the object that was not covered by the request or award more than the request. In order to discuss the title issue in the paper, the genesis of that principle and then the historical and legal evolution of the Polish legal regulations related to this principle was briefly presented in the paper, in order to present briefly the form which the Polish legislature gave in the Code of Civil Procedure.

Keywords

PL

postępowanie rozpoznawcze; żądanie; okoliczności faktyczne; zakres orzekania; zasady orzekania

EN

reconnaissance; request; factual circumstances; scope of adjudication; rules of adjudication

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Zeszyty Naukowe KUL
• Year: 2017
• Volume: 60
• Issue: 3
• Pages: 407-426

Dates

published

2020-10-28

Contributors

author

Agnieszka Laskowska-Hulisz

Identifiers

DOI

10.31743/zn.2017.60.3.407-426