Przysposobienie wojskowe podległe 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty u schyłku lat trzydziestych XX w. Organizacja i zasady działania

• Authors: Kamil Kołodziej

Title variants

EN

Military training subordinate to the 23rd Upper Silesian Infantry Division at the end of the 1930s. Organization and operating principles

RU

Военная подготовка (PW), подчиняющаяся 23-й Верхнесилезской пехотной дивизии, в конце 1930-х годов. Oрганизация и принципы работы

Abstracts

EN

The matter of military training (PW) during the interwar period has been the subject of many studies. Despite this, there is a noticeable lack of publications concerning the regional activities of the PW, especially regarding multinational and border areas. This article covers the years 1937–1939, which was a period that saw the expansion of PW training structures subordinate to the 23rd Upper Silesian Infantry Division, which coincided with preparations for the expected Polish-German war. The work presents the PW structures in the area where the 23rd Infantry Division were stationed, operational goals and tasks, as well as the cooperation that occurred with civilian organizations regarding assessments of the efficiency of Silesian PW structures as an area with a strong German minority.

RU

Вопрос о военной подготовке в межвоенный период был предметом многих исследований. Несмотря на это, ощущается значительная нехватка публикаций о региональной деятельности организаций военной подготовки, особенно в многонациональных и приграничных регионах. Данная статья охватывает 1937–1939 годы в контексте периода функционирования и расширения структур военной подготовки (PW), подчиняющейся 23-й Верхнесилезской пехотной дивизии, что совпало с подготовкой к предстоящей польско-германской войне. В работе представлены структуры PW на территории дислокации 23-й пехотной дивизии, оперативные цели и задачи, а также взаимодействие с гражданскими организациями, реализующими цели организаций военной подготовки. Важным элементом является оценка возможностей и эффективности силезских структур PW (как территории с сильным немецким меньшинством) перед лицом надвигающейся войны.

PL

Tematyka przysposobienia wojskowego w okresie międzywojennym była przedmiotem wielu badań. Pomimo tego zauważalny jest brak publikacji poświęconych regionalnym działaniom PW, zwłaszcza dla obszarów wielonarodowych i przygranicznych. Artykuł obejmuje lata 1937–1939, odnosząc się do okresu funkcjonowania i rozbudowy struktur PW podległych 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty, który zbiegł się z przygotowaniami do nadchodzącej wojny polsko-niemieckiej. Praca przedstawia struktury PW na obszarze stacjonowania 23 Dywizji Piechoty, cele i zadania operacyjne oraz współpracę z cywilnymi organizacjami realizującymi założenia PW. Istotnym elementem jest ocena możliwości i sprawności śląskich struktur PW, jako obszaru z silną mniejszością niemiecką, w obliczu nadchodzącej wojny.

Keywords

PL

Wojsko Polskie; II Rzeczypospolita; przysposobienie wojskowe; Górny Śląsk; województwo śląskie

EN

Polish Army; Second Republic of Poland; military training; Silesian Voivodeship; Upper Silesia

RU

Войско Польское; Вторая Речь Посполитая; Верхняя Силезия; Силезское воеводство; военная подготовка

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2021
• Volume: XXII (LXXIII)
• Issue: 3 (277)
• Pages: 107-131

Dates

published

2021

Contributors

author

Kamil Kołodziej

• Uniwersytet Śląski

• https://orcid.org/0000000258204845

References

• Deklaracja między Polską a Niemcami o niestosowaniu przemocy, podpisana w Berlinie dnia 26 stycznia 1934 r. (Dz. U. 1934, nr 16, poz. 124).
• Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. 1938, nr 25, poz. 220).
• Zarządzenie Ministra W. R. i O. P. oraz Ministra Spraw Wojskowych z dnia 10 września 1937 r. w sprawie organizacji przysposobienia młodzieży szkolnej do obrony kraju (Dz. Urz. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, nr 12, poz. 369, 439).
• Falęcki, Tomasz. Powstańcy śląscy 1921–1939. Wrocław–Warszawa: Wyd. Volumen, 1990.
• Fularski, Mieczysław. Przysposobienie wojskowe w Polsce. Warszawa: Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1929.
• Giza, Józef i Tomasz Podgórski. Generał Józef Giza 1887–1965 Virtute et armis. Nowy Sącz–Kraków: Wyd. Flexergis, 2015.
• Giza-Podgórska, Maria. Z Sącza rodem wspomnienia córki generała Józefa Gizy. Nowy Sącz: Wyd. Sądecka Ofic. Wyd., 1993.
• Hildebrandt, Józef. „Zinstytucjonalizowane przysposobienie wojskowe w Polsce w latach 1918–1939.” Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy Studia z Nauk Społecznych 11, (1994): 77–89.
• Kęsik, Jan. Naród pod bronią, Społeczeństwo w programie polskiej polityki wojskowej 1918–1939. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998.
• Minczykowska, Katarzyna. Cichociemna Generał Elżbieta Zawacka „Zo” 1909–2009. Toruń: Ofic. Wyd. Rytm, 2014.
• Niederliński, Wojciech. „W wolnej Polsce. Harcerstwo męskie w latach 1922–1939.” W Z dziejów harcerstwo śląskiego Rozwój i działalność harcerstwa na Górnym Śląsku w latach 1920–1945. Red. Wojciech Janota, 24–78. Katowice: Wyd. „Śląsk”, 1985.
• Odziemkowski, Janusz. Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 1996.
• Pindel, Kazimierz. Obrona terytorialna w II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 1995.
• Pindel, Kazimierz. Śląsk w systemie obronnym II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 1998.
• Saja, Piotr. Komitety wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w województwie pomorskim w okresie drugiej Rzeczypospolitej. Toruń: Piotr Saja, 2021.
• Saja, Piotr. „Przygotowanie wojskowe młodzieży szkolnej i obozy letnie przysposobienia wojskowego ogólnego męskiego na Pomorzu pod koniec lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX wieku.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 20 (71), nr 2 (268) (2019): 28–54. http://dx.doi.org/10.32089/WBH.phw.2019.2(268).0002.
• Szefer, Andrzej. „Prowokacje hitlerowskie na Górnym Śląsku w przededniu agresji niemieckiej na Polskę w 1939 r.” W Śląsk wobec wojny polsko-niemieckiej 1939. Red. Wojciech Wrzesiński, 129–138. Wrocław–Warszawa: Wyd. Volumen, 1990.
• Wittek, Michalina. „Służba wojskowa kobiet w Polsce od I wojny światowej do okupacji we wrześniu 1939 r.” W Służba Polek na frontach II wojny światowej. Cz. 8, Z dziejów Przysposobienia Wojskowego Kobiet i Wojskowej Służby Kobiet (materiały). Red. Elżbieta Zawacka, 193–234. Toruń: Fund. Armii Krajowej, 1999.
• Wojtycza, Janusz. „Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego jako element koordynacji systemu bezpieczeństwa w II RP w latach 1927–1939.” Bezpieczeństwo Teoria i Praktyka 5, nr 2 (2012): 79–86.
• Wojtycza, Janusz. Przysposobienie Wojskowe w odrodzonej Polsce do roku 1926. Kraków: Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001.
• Zaczyński-Zaczek, Krzysztof. „Programy przysposobienia wojskowego w II Rzeczypospolitej.” Przysposobienie Obronne i Obrona Cywilna w Szkole, nr 4 (1992).
• Zawacka, Elżbieta. Szkice z dziejów wojskowej służby kobiet. T. 2. Toruń: Wyd. Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 2001.
• Zieliński, Zbigniew. „Przysposobienie Wojskowe Leśników w latach 1933–1939.” Niepodległość i Pamięć 12, nr 1 (2005): 197–214.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2021.3(277).0004

Biblioteka Nauki

1887044