Karaimi w Wilnie do wybuchu I wojny światowej

• Authors: Stefan Gąsiorowski

Title variants

EN

Karaims in Vilnius Through the Outbreak of World War I

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy dziejów społeczności karaimskiej w Wilnie od czasów zamierzchłych do wybuchu I wojny światowej, który to temat nie był dotychczas w kręgu zainteresowania nauki polskiej czy obcej. Nie można mówić o osadnictwie Karaimów w Wilnie w okresie średniowiecza czy czasach nowożytnych, ponieważ nastąpiło ono dopiero w XIX wieku, kiedy miasto to znalazło się pod zaborem rosyjskim. Do prężnie rozwijającej się stolicy Litwy przyciągała ich potrzeba lepszej edukacji i możliwości uzyskania dobrze płatnej pracy, a czasem wojskowy przydział. Docierali tam Karaimi głównie z pobliskich Trok i okolicznych wsi oraz z całego rosyjskiego imperium. Społeczność ta rozwijała się stopniowo i była coraz bardziej widoczna nie tylko w miejscowym wojskowym garnizonie, ale w także w szkołach, urzędach, na ulicach i targach miasta. Szybko pojawiła się również potrzeba wzniesienia własnego domu modlitwy i cmentarza, co udało się zrealizować dzięki przychylności władz miasta i wsparciu finansowym wszystkich gmin karaimskich w Rosji. Jednak własną niezależną gminę wileńscy Karaimi utworzyli dopiero w latach 20. XX wieku.

EN

This article explores the history of the Karaim community in Vilnius, from its beginnings up to the outbreak of World War I. A Karaim community was present in Vilnius in the 19th century, when the city came under Russian rule. They were attracted by the opportunities the city offered in terms of a better education and well-paid jobs. Some of them settled in Vilnius because of military service. They originated mainly from Trakai and nearby villages, but others came from all over the Russian Empire. The Karaim community developedgradually, and over the course of time Karaims established a presence not only in the local military garrison, but also in schools, government offices, and markets. Soon, it was necessary to erect a Karaim temple and cemetery, which was done thanks to the backing of the city authorities and the financial support of all Karaim communities in Russia. However, an independent Karaim community was only established later in the 20th century.

Keywords

PL

Wilno; osadnictwo; zabór rosyjski; wojsko; cmentarz; dom modlitwy; Karaimi; Wilno; osadnictwo; zabór rosyjski; wojsko; cmentarz; dom modlitwy; Karaimi

EN

Vilnius; immigration; military; cementary; house of prayer; Russian partitions of Poland; Karaims

• Publisher: Bitik. Oficyna Wydawnicza Związku Karaimów Polskich
• Journal: Almanach Karaimski
• Year: 2018
• Volume: 7
• Pages: 67-82

Dates

published

2018-12-20

Contributors

author

Stefan Gąsiorowski

References

• Abkowicz Refaeł [Rafał], Sany hazzanłarynyn Trok dzymatnyn [Wykaz hazzanów gminy trockiej], „Karaj Awazy”, Z. 10: 1936.
• E. K., Kienesa Karaimska w Wilnie. (Z powodu rocznicy poświęcenia), „Myśl Karaimska”, R. 1: 1924 z. 1.
• O żydach Karaimach, „Bibliotek Warszawska”, 1844 t. 2.
• B. K. Hronika tekuŝej žizni. Vil’na, „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 5., s.22.
• Blagočestivye brat’â Karaimy! „Karaimskaâ Žizn’” t. 7:1911, s. 91.
• Zet’ A., Hronika tekuŝej žizni. Toržestvo zakladki kenesa v’ Vilnie, „Karaimskaâ Žizn” T. 5/6: 1911, 121-125.
• Karaimskaâ deputaciâ v’ S.-Peterburg” Караимская депутація въ С.-Петербургъ, „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 1, s. 7.
• Material dlâ geografii i statistiki Posii, sobrannye oficerami generalnogo štaba. Vilenskaâ guberniâ, sostavil’ generalnogo štaba kapitan A. Koreva, Sankt Peterburg 1861.
• O. P. F. A. Maleckij Ф. А. Малецкій, „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 5, 9-12.
• Raeckij Finiees, Раецкій Финеесь, Hronika tekuŝej žizni. Vybory trokskago gahama. „Karaimskaâ Žizn’” T. 3/4: 1911, s. 114-118.
• S. Е., Hronika tekuŝej žizni. Vilna, „Karaimskoe Slovo”, 1914 t. 7/8, 23.
• Serebrâkov M. V. Istoričeskij očerk stoletnego suŝestvovaniâ Vilenskoj 1-j gimnazii. 1830-1903. Č. 1. Vilna, 1903. (http://vilnius.penki.lt/1_gim.html (dostęp: 31 X 2018).
• Sinani V. I. Hronika tekuŝej žizni. Vilno, „Karaimskaâ Žizn” T. 2: 1911, 96.
• Sinani Veniamin, K” statistike karaimov (Po perepisi 1897 g.), „Karaimskaâ Žizn” T. 1: 1911, s. 31.
• Hronika tekuŝej žizni. Vil’na, „Karaimskoe Slovo” 1914 T. 1; nr 6, 14.
• Špakovskij A. I., Hronika tekuŝej žizni. Vil’na, „Karaimskoe Slovo”, 1913 no 1.
• Encyklopedia Ziemi Wileńskiej. T. 2: Literatura Ziemi Wileńskiej od XVI w. do 1945 r., oprac. Mieczysław Jackiewicz, Bydgoszcz 2004.
• Gąsiorowski Stefan, Karaimi w Koronie i na Litwie w XV-XVIII wieku, Kraków-Budapeszt 2008.
• Kizilov Mikhail, The Sons of Scripture. The Karaites in Poland and Lithuania in the Twentieth Century, Berlin-Munich-Boston 2015.
• Kobeckaitė Halina Karaimi w Wilnie i Trokach, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, R. 47: 1993 nr 3/4.
• Narbutt Teodor, Dawniejsza topografja Wilna, [w:] tegoż, Pomniejsze pisma historyczne szczegolnie do historyi Litwy odnoszące się, Wilno 1856.
• Spector Shmuel, Karaites, [w:] Encyclopedia of the Holocaust, vol. 2, ed. in Chief Israel Gutman, New York-London 1990.
• Walfish Barry Dov, Kizilov Mikhail, Bibliographia Karaitica. An Annotated Bibliography of Karaites and Karaism, Leiden-Boston 2011.
• Zajączkowski Włodzimierz, Firkowicz Bogusław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948.
• Zajončkovskis Michailas, Karaimai kariuomenėje. Karajlar javanlychta. Karaims on military service. Karaimi na żołnierce. Караимы в армии, Vilnius 2000.
• Éncyklopedičeskij slovar’ F. A. Brokhauza i I. A. Efrona, Sankt Petersburg 1890-1907; http://www.vehi.net/brokgauz/ (dostęp: 19 XII 2018)
• Glagolev V. S. Religiâ Karaimov. (Teoretiko-istoričeskij analiz), Moskva 1994.
• Širâev E., Belarys’, Rus’ Belaâ, Černaâ i Litva v kartah,, Minsk 1991.
• Špakovskij A. I., Hronika tekuŝej žizni. Pamâti S. S. Dubinskago, „Karaimskoe Slovo”, 1913 no 3/4, s. 17-18.
• [Reklama], „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 5; nr 6.
• [Reklama], „Karaimskoe Slovo”, 1914 nr 9/10.

Identifiers

DOI

10.33229/ak.2018.7.03