Widmokręgi Lupy

• Authors: Katarzyna Fazan

Title variants

EN

Lupa's Widmokręgi

Abstracts

EN

Lupa’s Widmokręgi is an essay exploring the relationship with literature as the dramaturgical basis for Krystian Lupa’s two 2024 productions of Balconies. Love Songs (Balkony – pieśni miłosne; from the Polish Underground Theatre in Wroclaw) and Les Émigrants (The Emigrants), ultimately staged at the Odeon in Paris. The essay starts by framing the director’s assumptions as complex biographical narratives using writings by Federico García Lorca and John Maxwell Coetzee in the first case and the staging of W. G. Sebald’s short stories from the volume The Emigrants in the latter one. An important role in these dramaturgies is played by the montage of non-obvious narrative structures rooted in the sought-after biographies of the characters: real and fictional characters. The author assumes that the plays can be written about together because they show a significant turn in the director’s substantive and aesthetic interests; they prove the historical and political engagement and the expansion of staging with cinematic parameters. The essay introduces concepts relevant for both stage performances, such as ‘prosthetic biography’ and ‘empathetic archaeology’ regarding the way of using literary sources and working with actors as co-creators of the staging.

Keywords

EN

Krystian Lupa; theatre; dramaturgy; biography; Lorca; Coetzee; Sebald; editing; film; empathy

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2024
• Issue: 183
• Pages: 85-122

Dates

published

2024

Contributors

author

Katarzyna Fazan

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

• https://orcid.org/0000000289487745

References

• Angier, Carole, Speak Silence. In search of W.G. Sebald, Bloomsbury Circus, London 2021.
• Aszyk, Urszula, Federico García Lorca, artysta i reformator teatru, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW, Warszawa 2023.
• Attwell, David; Coetzee, John Maxwell, Beckett. Wywiad, [w:] Punkty nawigacyjne. Eseje i wywiady, red. D. Attwell, przeł. M. Król, A. Skucińska, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011.
• Bojarska, Katarzyna, Auto-foto-biografia W.G. Sebalda, [w:] Znaki katastrofy, spacje ocalenia. O twórczości W.G. Sebalda, red. P. Czapliński, K. Kończal, Instytut Badań Literackich, Warszawa 2020.
• Cieślak, Jacek, Kim ty właściwie teraz jesteś, [w:] Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner, red. P. Orzeł, Teatr Powszechny w Łodzi, Łódź 2023.
• Coetzee, John Maxwell, Lato. Sceny z prowincjonalnego życia III, przeł. D. Żukowski, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010.
• Coetzee, John Maxwell, Nabokov’s Pale Fire and the Premacy of Art, „University of Cape Town Studies in English” 1974, t. 6, s. 1-7.
• Duniec, Krystyna, Paradoks egocentryzmu, „Dwutygodnik” 2022, nr 338 https://www.dwutygodnik.com/artykul/10190-paradoks-egocentryzmu.html [dostęp: 10.09.2023].
• Dziewulska, Małgorzata; Soszyński, Paweł, Piękna porażka. Odbijanie się od dna, „Dwutygodnik” 2013, nr 107, https://www.dwutygodnik.com/artykul/4513-piekna-porazka-odbijanie-sie-od-dna.html [dostęp: 10.09.2023].
• Głowacka, Malwina, Bernhardt według Lupy – próba reinterpretacji. Między wizualizacją słowa a werbalizacją obrazu, [w:] Teatr jako miejsce spotkania. Dramaty niemieckojęzyczne i polsko-niemiecki transfer kulturowy, red. A. Damięcka-Wójcik, J. Górny, A. Jezierska, Instytut Germanistyki UW, Warszawa 2017.
• Kończal, Katarzyna, Sygnatury Sebalda. Zwierzęta – Widma – Ruiny, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2022.
• Kwaśniewska, Monika, Między wolnością a manipulacją – sytuacja aktorów i aktorek w „Factory 2” [w:] Krystian Lupa. Artysta i pedagog, red. B. Guczalska, Akademia Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie, Kraków 2021.
• Kyzioł, Aneta, Wypadki genewskie. Miał być wielki spektakl, pozostanie wielki niesmak, „Polityka” 8.06.2023,https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/2215378,1,wypadki-genewskie-krystiana-lupy-mial-byc-wielki-spektakl-pozostanie-wielki-niesmak.read. [dostęp. 20.05.2024].
• Lipka, Krzysztof, Los syna marnotrawnego, [w:] Rainer Maria Rilke, Historia opowiedziana ciemności, przekład i rysunki K. Lupa, wstęp K. Lipka, TIKKUN, Warszawa 2000.
• Lupa, Krystian, Persona, red. J. Baranowska, M. Leszczyński, D. Sajewska, Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka, Warszawa 2010.
• Lupa, Krystian; Maciejewski Łukasz, Koniec świata wartości. The end of word value, Wydawnictwo PWSFTviT, Łódź 2017.
• Lorca, Federico García, Wiersze i wykłady, wstęp i oprac. J. Ziarkowska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2019.
• Maciejewski, Łukasz, Zabójstwo narcyza. Filmowe inspiracje Krystiana Lupy, [w:] Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner, red. P. Orzeł, Teatr Powszechny w Łodzi, Łódź 2023.
• Momro, Jakub, Pamięć protetyczna, „Konteksty” 2014, nr 3-4.
• Mościcki, Paweł, Ocalone w montażu. Obraz, empatia i przeciw-historia w „Austerlitzu”, „Konteksty” 2014, nr 3-4.
• Niziołek, Grzegorz, Antyfaszystowski manifest Krystiana Lupy, [w:] Krystian Lupa. Artysta i pedagog, red. B. Guczalska, Akademia Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie, Kraków 2021.
• Niziołek, Grzegorz, Krystian Lupa i etyka realnego, [w:] Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner, red. P. Orzeł, Teatr Powszechny w Łodzi, Łódź 2023.
• Niziołek, Grzegorz, Sobowtór i utopia. Teatr Krystiana Lupy, Universitas, Kraków 1997.
• Poza wspólna wiarą. Z Krystianem Lupą rozmawia Marcin Kościelniak, [w:] 1968/PRL/Teatr, pod red. A. Adamiecka-Sitek, M. Kościelniak, G. Niziołek, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2016.
• Sebald, W.G., Wyjechali, przeł. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2022.
• Szturc, Włodzimierz, Krystian Lupa: scenografia – filozofia przestrzeni, [w:] Odsłony współczesnej scenografii. Problemy – sylwetki – rozmowy, pod red. K. Fazan, A. Marszałek, J. Rożek-Sieraczyńskiej, WUJ, Kraków 2016.
• Szturc, Włodzimierz, Österreichische Literatur als Raum für „neue Erfahrungen”im zeitgenössischen polnischen Theater, [w:] Österreich und die slawischen Länder. Fragen des Kulturtransfers im Lichte von Literatur – und Kulturgeschichte, red. J. Doschek, K. Korotkich, J. Ławski, Peter Lang, Frankfurt 2022.
• Watchel, Eleanor, Łowca duchów – rozmowa z W.G. Sebaldem, przeł. M. Sadowska, „Konteksty” 2014, nr 3-4.
• Zielińska, Maryla, „Zła reżyseria” Krystiana Lupy w: Krystian Lupa. Artysta i pedagog, red. B. Guczalska, Akademia Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie, Kraków 2021.

Identifiers

DOI

10.34762/cs61-zg59

Biblioteka Nauki

55995578