Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2021 | 16 | 1(59) | 127-136

Article title

"Literakcja" w edukacji współczesnego przedszkolaka

Authors

Content

Title variants

EN
‘Literaction’ in the Education of a Contemporary Preschooler

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Rodzic, opiekun bądź nauczyciel, jako pośrednik lektury, odpowiada za kontakt dziecka z literaturą. Dorosły to kluczowa postać podczas inicjacji literackiej. Każdy, w szczególności pedagog, powinien zwracać uwagę, aby nie tylko zapoznawać dziecko z treścią i czytać bajkę, lecz także mobilizować do działania. Chodzi głównie o dawanie możliwości do przeżywania, tworzenia, odczuwania, wyrażania oraz rozwijania pozytywnego nastawienia do książki. Literakcja łączy w sobie dwa, istotne w życiu najmłodszego człowieka elementy, jakimi są: literatura oraz interakcja. Pierwszy z nich rozumiemy jako jedną z dziedzin sztuki. Literatura to słowne dzieła artystyczne, których celem jest pobudzenie przeżyć odbiorcy, nawet najbardziej skrajnych. Dzisiejsze wydania książek dla najmłodszych łączą w sobie te dwa aspekty, a przede wszystkim są literaturą dostosowaną do możliwości rozwojowych i aktualnych problemów młodych czytelników (Adamczykowa 2004: 26). Interakcja świadczy o obustronnym oddziaływaniu określonych zachowań, osób oraz przedmiotów. W poniższym artykule zaprezentowana została literakcja, jako interakcja pomiędzy literaturą a emocjami, zabawą, oraz kreatywnością. Przedstawione przykłady wskazują jak pozytywnie oraz wielkoobszarowo literatura oddziałuje na rozwój dziecka w wieku przedszkolnym. Zaznaczono również, że literatura dziecięca ściśle wiąże się z innymi dziedzinami sztuki, do których należy między innymi muzyka, malarstwo czy teatr.
EN
A parent / guardian / teacher, as the mediator of reading, is responsible for the child's contact with literature. An adult is the key figure during literary initiation. Everyone, especially educators, should not only try to make the child familiar with the content and read the story, but they should also motivate the child to act. Such motivation should include giving the child the opportunity to experience, create, feel, express, and develop a positive attitude towards books. Literaction combines two important elements in the life of a child: literature and interaction. The former is understood as one of the arts. Literature includes verbal artistic works the objective of which is to stimulate the recipient’s experiences, even the most extreme ones. Today's editions of books for the youngest readers combine these two aspects and, above all, are adjusted to the developmental capabilities and current problems of children (Adamczykowa 2004: 26). Interaction confirms the reciprocal interaction of certain behaviors, persons, and objects. The following article presents literaction as an interaction between literature and emotions, play and creativity. The examples included in the text show good and multifaceted influence of literature on the development of a preschool child. It was also emphasized that children's literature is closely connected with other fields of art, which include music, painting and theater.

Year

Volume

16

Issue

Pages

127-136

Physical description

Dates

published
2021-03-31

Contributors

References

  • Adamczykowa Z. (2004). Literatura dziecięca. Funkcje-kategorie-gatunki, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.
  • Antczak M. (2015). Czy młodzież lubi czytać? Wybrane refleksje z badań uczniów i ich rodziców, „Trendy”, nr 2-3, s. 7-11.
  • Bilewicz-Kuźnia B. (2015). Zabawa i nauczanie przez zabawę w podstawie programowej i wybranych programach wychowania przedszkolnego, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, vol. 38, nr 4, s. 13-32. DOI:10.14632/eetp_38.1
  • Brooks F., Allen F. (2019). Wszystko o emocjach, tłum. P. Kielan, Poznań:Papilon.
  • Brzostowska A. (2018). Rola książki w rozwoju przedszkolaka, „Guliwer”, nr 1, s. 22-28.
  • Cieślikowski J. (1977). Słowo – obraz –gest czyli o intersemiotycznej naturze tekstów dziecięcych, [w:] M. Tyszkowa (red.), Sztuka dla najmłodszych. Teoria – recepcja – oddziaływanie, Warszawa: PWN.
  • Cieślikowski J. (1985). Literatura osobna, Warszawa: Nasza Księgarnia.
  • Dusza B. (2017). Bajka animowana i literacka w codzienności dziecka przedszkolnego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika", nr 14, s. 229-238.
  • Frączek A. (2018). O ćwierkaniu, czyrkaniu i czykczyrikaniu, czyli o przyjemnościach czytania dziecku, „Guliwer” nr 2, s. 52-54.
  • Jull J. (2014). Kryzys szkoły. Co możemy zrobić dla uczniów, nauczycieli i rodziców?, tłum. D. Syska, Podkowa Leśna: MIND.
  • Kiełbowicz M. (2019). Huczy jak w ulu, Kraków: Znak emotikon.
  • Klim-Klimaszewska A. (2012). Pedagogika przedszkolna. Nowa podstawa programowa, Warszawa: Instytut Wydawniczy ERICA.
  • Królica M. (2008). Teatr we wczesnej edukacji dziecka, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” nr 4, s. 31-33.
  • Kruszewska A. (2017). Oddziaływanie bajki na życie emocjonalne dziecka kończącego roczne przygotowanie przedszkolne, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika” nr 14, s. 215-227.
  • Llenas A. (2019). Kolorowy potwór. Książka pop-up, Warszawa: Mamania.
  • Nazaruk S. (2016). Socjalizacja w klasach zróżnicowanych kulturowo – przykłady z praktyki szkolnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 11, s. 42. DOI: 10.14632/eetp.2016.11.42.39.
  • Oziewicz T. (2020). Co robią uczucia?, Warszawa: Dwie Siostry.
  • Papuzińska J. (1996). Dziecko w świecie emocji literackich, Warszawa: SBP.
  • Podstawa Programowa Wychowania Przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego (2017), <https://podstawaprogramowa.pl/Przedszkole> [dostęp: 27.11.2020].
  • Samborska I. (2020). Treść dziecięcych opowieści o świecie – perspektywa edukacyjna, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” vol. 15, nr 2(56), s. 37-45. DOI: 10.35765/eetp.2020.1556.03
  • Skoczylas-Krotla E. (2008). Oblicza kultury języka we współczesnej szkole, [w:] Funkcje opiekuńczo-wychowawcze współczesnej szkoły (red.) A. Marzec, Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
  • Ungeheuer-Gołąb A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą, Warszawa. SBP.
  • Wasilewska-Chmura M. (2011). Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki, Kraków: Wydawnictwo UJ.
  • Zabawa K. (2015). „Teatr” obrazów i słów – sztuka lektury książek obrazkowych (na przykładzie wybranych utworów Iwony Chmielewskiej), [w:] A. Pilch, M. Rusek (red.), Ikoniczne i literackie teksty w przestrzeni nowoczesnej dydaktyki, Kraków: Wydawnictwo UJ.
  • http://www.ryms.pl/2020/10/14/swiat-koziolka-czyli-27-ogolnopolska-nagroda-literacka/ [dostęp: 28.11.2020].
  • https://pl.wikiquote.org/wiki/Wis%C5%82awa_Szymborska [dostęp: 24.11.2020].

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.ojs-doi-10_35765_eetp_2021_1659_09
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.