Filozofia Oświecenia: społeczeństwo – umowa społeczna – własność – władza

• Authors: Tadeusz Krzysztof Sznajderski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem pracy jest charakterystyka koncepcji prawa natury, społeczeństwa, umowy społecznej, własności głównych filozofów Oświecenia J. Locke’a i J.J. Rousseau. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problematyka badań zaprezento‑ wana w pracy ma charakter eksploracyjny i odpowiada na następujące pytania: Jakie są główne elementy Oświecenia jako epoki filozoficznej? Jakie były kon‑ cepcje społeczeństwa i umowy społecznej J. Locke’a oraz J.J. Rousseau? Jakie były teorie własności w teoriach obu myślicieli ?Metodę badawczą oparto na analizie poglądów i fragmentów tekstów głównych prac J. Locke’a i J.J. Rousseau. PROCES WYWODU: Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej zawarta jest charakterystyka okresu Oświecenia. Druga obejmuje charakterystykę spo‑ łeczeństwa, umowy społecznej, własności i władzy politycznej obu myślicieli. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Autor przedstawia, że obie koncepcje Locke’a i Rousseau uznają za najistotniejsze: samodzielność świata przyrody, społeczeństwa i podmiotu ludzkiego w porównaniu z wcześniejszymi teoriami filozoficzno­-społecznymi. Prawa natury i umowy społeczne są podstawą norm moralnych. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Obie przedstawione oświeceniowe koncepcje człowieka i społeczeństwa oparte są na koncepcji na‑ tury i praw natury stworzonych przez Boga. Natura jest okresem pierwotnym, wzorcowym, doskonałym. Własność, relacje egoistyczne między ludźmi i władza utrudniają życie i rozwój człowieka. Na podstawowych ideach teorii filozoficz‑ nych Locke’a i Rousseau zbudowane zostały fundamenty całej epoki Oświecenia.

EN

Research objective: The purpose of the work is to characterise the concept of the law of nature, society, social contract, ownership and political power developed by the main philosophers of Enlightenment, J. Locke and J. J. Rousseau. The research problem and methods: The research topics presented in the paper are exploratory and answer the following questions: What are the main elements of Enlightenment as a philosophical era? What were the concepts of society and social contract developed by J. Locke and J.J. Rousseau? What were the theories of ownership and political power developed by both philosophers? The research method was based on the analysis of texts by J. Locke and J.J. Rousseau. The process of argumentation: The article consists of two parts. The first contains the characteristics of the Enlightenment period. The second presents the characteristics of society, social contract, ownership and political power developed by both thinkers. Research results: The author shows that the concepts of both Locke and Rousseau emphasise the independence of the world of nature, society and a human subject in comparison with the earlier philosophical and social theories. The laws of nature and social contracts are the basis of moral norms. Conclusions, innovations and recommendations: The two Enlightenment concepts of man and society are based on the concept of nature and the laws of nature created by God. Nature is a primary, exemplary, perfect period. Ownership, egoistic relations between people and power impede human life and development.

Keywords

PL

Oświecenie; społeczeństwo; umowa społeczna; J. Locke; J.J. Rousseau; Oświecenie; społeczeństwo; umowa społeczna; J. Locke; J.J. Rousseau

EN

Enlightment; society; social contract; J. Locke; J.J. Rousseau

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2020
• Volume: 11
• Issue: 34
• Pages: 49-65

Dates

published

2020-08-05

Contributors

author

Tadeusz Krzysztof Sznajderski

References

• Baczko, B.(1961) Filozofia francuskiego Oświecenia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
• (1964) Rousseau: samotność i wspólnota, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
• Cassirer, E. (2008) Rousseau, Kant, Goethe, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo, Obraz, Terytoria,
• (2010) Filozofia Oświecenia, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego,
• Gadamer, H. G. (2007) Prawda i metoda: zarys hermeneutyki filozoficznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN,
• Kuderowicz, Z. (2000) Kant, Warszawa: Wiedza Powszechna,
• Lisicki, P. (1992) Mroczne dziedzictwo Oświecenia, Znak, nr 451,
• Locke, J. (1955) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
• (1967) List o tolerancji, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
• (1992) Dwa traktaty, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN,
• Rousseau, J. J. (1955) Emil, czyli o wychowaniu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
• (1956) Trzy rozprawy z filozofii społecznej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
• (1966) Umowa społeczna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Identifiers

DOI

10.35765/hp.1864