Demokracja i mizantropia. Przemiany wyobrażeń na temat ludu a problem intelektualnego uprawomocnienia demokracji

• Authors: Leszek Nowak

Title variants

EN

Democracy and Misanthropy. Changes in Perceptions of the People and the Problem of Intellectual Legitimacy of Democracy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem tego artykułu jest analiza związku między wy‑ obrażeniami z zakresu antropologii filozoficznej a problemem intelektualnej prawomocności demokracji. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie, jaki jest związek między poglądami na temat natury ludzkiej a sto‑ sunkiem do demokracji. Analizuję ten problem interpretując klasyczne dzieła z zakresu myśli politycznej. PROCES WYWODU: Punktem wyjścia jest konstatacja: niechęć wobec demo‑ kracji wyrastała w dużej mierze z mizantropii. Demokracja nie była uznawana za ustrój godny poparcia, ponieważ nie wierzono w racjonalność zwykłego czło‑ wieka i jego zdolność do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym. Ta sytuacja zmienia się w epoce Oświecenia, kiedy to podważono pesymizm antropologiczny i sformułowane zostały teorie stanowiące podstawę dla idei intelektualnej prawomocności demokracji. Późniejszy bieg wypadków w du‑ żym stopniu te teorie zakwestionował, ale mimo to demokracja na Zachodzie uznawana jest za jedyną prawomocną formę rządu. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza prowadzi do sformułowania poglądu o paradoksalnym charakterze współczesnej demokracji. Z jednej stro‑ ny, istnieje konsensus co do intelektualnej prawomocności demokracji, z dru‑ giej – w teorii i praktyce powszechnie kwestionowana jest zdolność zwykłego człowieka do rozumnego uczestnictwa w życiu publicznym. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki analizy powinny skłonić politologa do zmiany sposobu rozumienia charakteru współczesnej demo‑ kracji. Ustrój ten nosi nazwę demokracja, ale wydaje się mieć coraz mniej wspól‑ nego z nadziejami tych autorów, którzy sformułowali jej intelektualne założenia.

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The purpose of this article is to analyse the relationship between ideas of philosophical anthropology and the problem of intellectual legitimacy of democracy. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS:  In the article I am trying to answer the question, what is the relationship between views on human nature and attitude to democracy. I analyse this problem by interpreting classic works of political thought. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point is the statement: aversion to democracy arose largely from misanthropy. Democracy was not considered as intellectually legitimate regime, because it was not believed in the rationality of an ordinary person and his ability to participate responsibly in public life. This situation changes during the Enlightenment, when anthropological pessimism was undermined, and the theories underlying the idea of the intellectual legitimacy of democracy were formulated. The later course of events largely questioned these theories, but nevertheless democracy in the West is considered as the only legitimate form of government. RESEARCH RESULTS: This leads me to a view on the paradoxical nature of modern democracy. On the one hand, there is a consensus regarding the intellectual legitimacy of democracy. On the other hand, in theory and practice, the ability of ordinary people to participate reasonably in public life is commonly questioned. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The results of the analysis should prompt the political scientist to change the way of understanding the nature of modern democracy. This system is called democracy, but it seems to have less and less to do with the hopes of those authors who formulated its intellectual assumptions.

Keywords

PL

Oświecenie; demokracja; mizantropia; natura ludzka; Oświecenie; demokracja; mizantropia; natura ludzka

EN

Enlightenment; Democracy; Misanthropy; Human Nature

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2020
• Volume: 11
• Issue: 34
• Pages: 13-26

Dates

published

2020-08-06

Contributors

author

Leszek Nowak

References

• Baczko, B. (2016), Światła utopii. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Cassirer, E. (2010), Filozofia Oświecenia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Condorcet, A. N. (1957), Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Filipowicz, S. (2007), Demokracja: o władzy iluzji w królestwie rozumu. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Furedi F (2006a), Culture Of Fear Revisited. London: Continuum.
• Furedi, F. (2006b), Politics of Fear. London: Continuum,.
• Furedi, F. (2017), Populism and the European Culture Wars. London: Routledge.
• Furedi, F. (2006c), Where Have All the Intelectuals Gone? Confronting 21st Century Philistinism. London: Continuum.
• Furet, F. (1997), Rousseau and the French Revolution, W: C. Orwin, N. Tarcov (ed.), The Legacy of Rousseau. Chicago: The University of Chicago Press.
• Hazard, P. (1972), Myśl europejska w XVIII wieku. Od Monteskiusza do Lessinga. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Himmelfarb, G. (2018), Drogi do nowoczesności. Brytyjskie, francuskie i amerykańskie Oświecenie. Warszawa: Teologia polityczna.
• Kant I., Co to jest Oświecenie? (2012), w: S. Filipowicz i in. (red.), Historia idei politycznych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Madison, J. (1999), Numer 51. W: Eseje polityczne federalistów. Kraków: SIW Znak.
• Műller, J. W. (2010), Co to jest populizm? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Ortega y Gasset, J. (2016), Bunt mas. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza.
• Rousseau, (1956) J. J., Ekonomia polityczna. W: J. J. Rousseau, Trzy rozprawy z filozofii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rousseau, J. J. (2010), Umowa społeczna. W: J. J. Rousseau, Umowa społeczna. List o widowiskach, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Shklar, J. (1997), Zwyczajne przywary. Kraków – Warszawa: SIW Znak.
• Smith, A. (1989), Teoria uczuć moralnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Plattner, M. P. (1997), Rousseau and the Origins of Nationalism. W: C. Orwin, N. Tarcov (ed.), The Legacy of Rousseau. Chicago: The University of Chicago Press.
• Tocqueville, A. de (1996), O demokracji w Ameryce, t. 1. Kraków – Warszawa: SIW Znak.

Identifiers

DOI

10.35765/hp.1870