Ojcowie Kościoła o tożsamości teologii

• Authors: Mariusz Szram

Title variants

EN

Fathers of the Church on the Identity of Theology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie modelowych cech, jakimi cha­rakteryzowała się refleksja teologiczna doby patrystycznej. Są to: nierozłączne ukierunkowanie na Boga i na człowieka; uznanie Pisma Świętego za najważniejszy punkt odniesienia każdej refleksji teolo­gicznej; umiejętność wykorzystania w tworzeniu podstaw teologii chrześcijańskiej elementów zaczerpniętych z obu kultur, w których otoczeniu pojawiła się nowa religia, zarówno semickiej, jak i helleń­skiej; dążenie do uporządkowania i zdefiniowania podstawowych prawd wiary dotyczących Trójcy Świętej i osoby Jezusa Chrystusa; zachowanie postawy pokory w procesie poznania Boga; wewnętrzna jedność i spójność myśli teologicznej; duchowa głębia myślenia i egzy­stencjalne utożsamianie się z wyznawanymi prawdami wiary. Powyż­sze cechy teologii, na które zwrócili uwagę Ojcowie Kościoła, decydują o jej tożsamości i mogą ożywić także dzisiejszy sposób jej uprawiania.

EN

The aim of the article is to present the model features that charac­terized the theological reflection of the patristic era. The list would comprise of the following: focus on both God and man; recognition of the Holy Scriptures as the most significant reference point of any theological reflection; ability to use elements drawn from both cul­tures, the Semitic and Hellenic one, in the creation of the basics of Christian theology; striving to organize and define basic truths of faith regarding the Holy Trinity and the person of Jesus Christ; maintaining the attitude of humility in the process of knowing God; internal unity and coherence of theological thought; spiritual depth of thinking and existential identification with the confessed truths of faith. The above­mentioned features of theology to which the Fathers of the Church point define its identity as a scientific discipline and can as well revive a contemporary manner of practicing.

Keywords

PL

teologia; tożsamość; Ojcowie Kościoła; teologia; tożsamość; Ojcowie Kościoła

EN

theology; identity; Fathers of the Church

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2019
• Volume: 27
• Issue: 4
• Pages: 41-62

Dates

published

2020-01-01

Contributors

author

Mariusz Szram

References

• Balthasar H.U. von, Présence et pensée. Essai sur la philosophie religieuse de Grégoire de Nysse, Beauchesne, Paris 1988.
• Balthasar H.U. von, Wstęp, w: Orygenes, Duch i ogień, wybór tekstów i wprowadzenie H. Urs von Balthasar, tłum. S. Kalinkowski, Biblioteka Ojców Kościoła 4, Wydawnictwo M – Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Kraków– Warszawa 1995, s. 7-28.
• Bardy G., L’inspiration des Pères de l’Eglise, „Recherches de Science Religieuse” 1951-1952, 40, s. 7-26.
• Barth K., Dogmatique, vol. 1: La doctrine de la Parole de Dieu. Prolégomènes à la Dogmatique, Éditions Labor et Fides, Genève 1953.
• Bauer W., Rechtgläubigkeit und Katzerei im ältesten Christentum. Beiträge zur historischen Theologie 10, Mohr Siebeck, Tübingen 1964.
• Blowers P.M., The „Regula Fidei” and the Narrative Character of Early Christian Faith, „Pro Ecclesia” 1997, 6, s. 199-228.
• Boulluec A. Le, La notion d’hérésie dans la littérature grecque IIe-IIIe siècles, t. 1-2, Études Augustiniennes, Paris 1985
• Cantalamessa R., Cristianesimo primitivo e filosofia greca, w: Il cristianesimo e le filosofie, red. R. Cantalamessa, Vita e pensiero, Milano 1971, s. 26-57.
• Chadwick H., Myśl wczesnochrześcijańska a tradycja klasyczna, tłum. P. Siejkowski, W drodze, Poznań 2000.
• Daniélou J., L’unité des deux Testaments dans l’oeuvre d’Origène, „Revue des Sciences Religieuses” 1948, 22, s. 27-56.
• Daniélou J., Les divers sens de l’Écriture dans la tradition chrétienne primitive, „Ephemerides Theologicae Lovanienses” 1948, 24, s. 119-126.
• Daniélou J., Les orientations présentes de la pensée religieuse, „Études” 1946, 249, s. 5-21.
• Daniélou J., Message évangelique et culture hellénistique aux IIe et IIIe siècles, Desclée, Tournai 1961.
• Daniélou J., Philon d’Alexandrie, Fayard, Paris 1958.
• Daniélou J., Sacramentum Futuri. Études sur les origines de la typologie biblique, Beauchesne, Paris 1950.
• Daniélou J., Teologia judeochrześcijańska, tłum. S. Basista, Myśl Teologiczna 39, Wydawnictwo WAM, Kraków 2002.
• Daniélou J., Typologie et allégorie chez Clement d’Alexandrie, „Studia Patristica” 1961, 4, s. 50-57.
• Dawson D., Allegorical Readers and Cultural Revision in Ancient Alexandria, The University of California Pres, Berkeley–Los Angeles–Oxford 1992.
• Dorvival G., Les chrétiens de l’Antiquité face à la culture classique et à l’hellénisme, „Revue des Sciences Religieuses” 2000, 74/4, s. 419-436.
• Drączkowski F., Filozofia grecka jako „trzeci Testament”, czyli praeparatio evangelica w rozumieniu Klemensa Aleksandryjskiego, w: Wczesne chrześcijaństwo a religie, red. I.S. Ledwoń, M. Szram, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012, s. 407-424.
• Drączkowski F., Kościół-Agape według Klemensa Aleksandryjskiego, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1983.
• Evdokimov P., Poznanie Boga w tradycji wschodniej. Patrystyka, liturgia, ikonografia, tłum. A. Liduchowska, Wydawnictwo M, Kraków 1996.
• Fédou M., Christianisme et religions païennes dans le „Contre Celse” d’Origène, Beauchesne, Paris 1988.
• Fiedrowicz M., Teologia Ojców Kościoła, tłum. W. Szymona, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
• Grzywaczewski J., Idea trzech Testamentów Klemensa z Aleksandrii, „Studia Nauk Teologicznych” 2016, 11, s. 89-107.
• Guinot J.-N., La typologie comme système herméneutique, w: Figures de l’Ancien Testament chez les Pères, Cahiers de Biblia Patristica 2, Centre d’analyse et de documentation patristiques, Strasbourg 1989, s. 1-34.
• Hägglund B., Die Bedeutung der „regula fidei” als Grundlage theologischer Aussagen, “Studia Teologica” 1958, 12, s. 1-44.
• Historia teologii, t. 1: Epoka patrystyczna, red. A. di Berardino, B. Studer, tłum. M. Gołębiowski, J. Łukaszewska, J. Ryndak, P. Zarębski, Wydawnictwo M, Kraków 2003
• Ivanka E. von, Plato Christianus. La réception critique du platonisme chez les Pères de l’Eglise, Presses Universitaires de France, Paris 1990.
• Jaeger W., Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, tłum. K. Bielawski, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 1997.
• Kelly J.N.D., Early Christian Creeds, Longman, London 1972.
• Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1988.
• Kołosowski T., Inkulturacja religijnych wartości pogańskich w chrześcijaństwie w twórczości wczesnochrześcijańskich apologetów greckich. Stanowisko Atenagorasa i Justyna, w: Wczesne chrześcijaństwo a religie, red. I.S. Ledwoń, M. Szram, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012, s. 319-327.
• Lampe G.W.H., A Patristic Greek Lexicon, Oxford University Press, Oxford 1997.
• Lubac H. de, Sens spiritual, „Recherches de Science Religieuse” 1949, 36, s. 542-576.
• Lubac H. de, Typologie et Allégorisme, „Recherches de Science Religieuse” 1947, 34, s. 180-226.
• Lubac H. de, Histoire et esprit. L’intelligence de l’Écriture d’après Origène, Aubier, Paris 1950.
• Moreschini C., Storia della filosofia patristica, Morcelliana, Brescia 2004.
• Nadolski B., Lectio divina, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 2001, 54, s. 47-51.
• Naumowicz J., Wcielenie Boga i zbawienie człowieka. Złota reguła soteriologii patrystycznej, „Warszawskie Studia Teologiczne” 2000, 13, s. 17-30.
• Ortodoksja, herezja, schizma w Kościele starożytnym, red. F. Drączkowski, J. Pałucki, P. Szczur, M. Szram, Polihymnia, Lublin 2012.
• Osborn R., Reason and the Rule of Faith in the Second Century AD, w: The Making of Orthodoxy: Essays in Honour of Henry Chadwick, red. R. Williams, Cambridge University Press, Cambridge 1989, s. 42-58.
• Padovese L., Wprowadzenie do teologii patrystycznej, tłum. A. Baron. Myśl Teologiczna 1, Wydawnictwo WAM, Kraków 1994.
• Pałucki J., Recepcja ideałów helleńskich w nauce Klemensa Aleksandryjskiego, „Roczniki Teologiczne” 1994, 41/4, s. 5-27.
• Pawłowski S., Czy istnieje „hierarchia soborów”? Perspektywa ekumeniczna, w: Przed Soborem Wszechprawosławnym, red. T. Kałużny, Z.J. Kijas, Biblioteka Ekumenii i Dialogu 38, Wydawnictwo Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, Kraków 2016, s. 83-101.
• Pietras H., Początki teologii Kościoła, Myśl Teologiczna 57, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.
• Prestige G.L., Dio nel pensiero dei Padri, Società editrice il Mulino, Bologna 1969.
• Ramelli I., The Stoic Doctrine of Oikeiosis and its Transformation in Christian Platonism, „Apeiron. A Journal for Ancient Philosophy and Science” 2014, 47/1, s. 116-140.
• Rogich D.M., The Development of a Theologian according to Saint Gregory the Teologian, „The Greek Orthodox Theological Review” 1994, 39/1-2, s. 63-81.
• Rondeau M.-J., Jean Daniélou, Henri-Irénée Marrou et le renouveau des études patristiques, w: Les Pères de l’Église au XXe siècle. Histoire – Littérature – Théologie. L’aventure des Sources chrétiennes, Cerf, Paris 1997, s. 351-370.
• Runia D.T., Filone di Alessandria nella prima letteratura Cristiana, red. R. Radice, Collana Platonismo e filosofia patristica. Studi e testi 14. Vita e Pensiero, Milano 1999.
• Simonetti M., Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy patrystycznej, tłum. T. Skibiński, Myśl Teologiczna 26, Wydawnictwo WAM, Kraków 2000.
• Somos R., Strategy of Argumentation in Origen’s Contra Celsum, „Adamantius” 2012, 18, s. 200-217.
• Spanneut M., Le stoïcisme des Pères de l’Eglise de Clément de Rome à Clément d’Alexandrie, Éditions du Seuil, Paris 1957.
• Stachura M., Heretycy, schizmatycy i manichejczycy wobec cesarstwa rzymskiego (lata 324-428, wschodnia część Imperium), Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagiellonica”, Kraków 2000.
• Staniek E., Koncepcja homilii patrystycznej, „Vox Patrum” 2003, 44-45, s. 23-34.
• Stanula E., Życie duchowe w ujęciu Orygenesa, w: idem, Eseje patrystyczne, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa 2014, s. 87-100.
• Starowieyski M., O starociach, czyli czego możemy się nauczyć od starożytnego Kościoła, „Warszawskie Studia Teologiczne” 2018, 31/2, s. 17-26.
• Szram M., Aleksandrynizm w zachodniej egzegezie patrystycznej, w: W służbie Bogu bogatemu w miłosierdzie w przestrzeni Kościoła w Ełku, Białymstoku i na Warmii. Metropolicie Warmińskiemu Wielkiemu Kanclerzowi Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Jego Ekscelencji Księdzu Ar-cybiskupowi Doktorowi Wojciechowi Ziembie w 40 rocznicę święceń kapłańskich i 25 rocznicę święceń biskupich, red. S. Kozakiewicz, Wydział Teologii UWM, Olsztyn 2007, s. 346-359.
• Szram M., Chrystus – Mądrość Boża jako klucz interpretacyjny Pisma świętego w ujęciu Orygenesa, w: Mistrz i Przyjaciel. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Marka Zahajkiewicza, red. J. Pałucki, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1997, s. 225-238.
• Szram M., Cnota pokory w nauczaniu greckich Ojców Kościoła IV wieku, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
• Szram M., Duchowy sens liczb w alegorycznej egzegezie aleksandryjskiej (II-V w.), Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2001.
• Szram M., Inspiracje judeohelleńską egzegezą Filona Aleksandryjskiego w pismach św. Hieronima, „Vox Patrum” 2012, 5, 7, s. 480-487.
• Szram M., Jean Daniélou – odnowa teologii przez tradycję patrystyczną, w: Wybitni teologowie XX wieku. Krąg języka francuskiego, red. J. Jezierski, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 2004, s. 39-52.
• Szram M., Koncepcje komentarza biblijnego w epoce patrystycznej, „Vox Patrum” 2003, 23, t. 44-45, s. 35-48.
• Szram M., Osobowy charakter biblijnego Słowa w rozumieniu Orygenesa, „Verbum Vitae” 2005, 7, s. 187-200.
• Tomkiel A., Ojcowie Kościoła uczą nas modlitwy, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 1995.
• Turek W., Nieznajomość Pisma Świętego jest nieznajomością Chrystusa. Rola Słowa Bożego w życiu konsekrowanym na podstawie niektórych tekstów św. Hieronima, „Warszawskie Studia Teologiczne” 2015, 28/4, s. 19-33.
• Widok N., Akomodacja misyjna w teorii i praktyce Klemensa Aleksandryjskiego, Wydawnictwo Św. Krzyża, Opole 1992.
• Winling R., Teologia współczesna 1945-1980, tłum. K. Kisielewska-Sławińska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1990.
• Wojtczak J., Stosunek Klemensa Aleksandryjskiego do filozofii według Stromata, „Studia Theologica Varsaviensia” 1971, 9/1, s. 263-288.
• Wolfson H.A., La filosofia dei Padri della Chiesa, vol. 1: Spirito, Trinità, Incarnazione, Mondadori, Brescia 1978.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2019.2704.04