Doktrynalne koncepcje unifikacji prawa w okresie II Rzeczypospolitej na łamach warszawskich czasopism prawniczych

• Authors: Mikołaj Truszkowski , Adam Jerzy Białas

Title variants

EN

The doctrinal concepts of the unification of law in the period of the Second Polish Republic in the pages of Warsaw legal journals

Abstracts

EN

The issue of the unification of law in the Second Polish Republic after regaining independence gained a significant response in the pages of Warsaw legal magazines, such as: Gazeta Sądowa Warszawska, Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego or Palestra. The opinions of jurists varied significantly, including different postulates concerning priority branches of law for unification. However, a large part of the doctrine indicated civil law as a priorate for unification, in terms of the correctness of legal transactions. Moreover, lawyers criticized state authorities for their passivity in codifying process. In their opinion, the ministries should systematize and translate into Polish the legal acts in force in the areas of each former partition. The greatest challenge in this regard concerned the former Kingdom of Poland and the Russian partition, where normative acts were published in various promulgation journals. There were also doubts about the territorial scope of these provisions. Moreover, attention was drawn to the lack of communication between the ministries which did not communicate with each other when preparing ad hoc draft legal acts, which was contrary to the principle of legal consistency.

PL

Kwestia unifikacji prawa w II Rzeczypospolitej po odzyskaniu niepodległości znalazła znaczący oddźwięk w warszawskich pismach prawniczych, takich jak „Gazeta Sądowa Warszawska”, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” czy „Palestra”. Na ich łamach przedstawiciele doktryny wysuwali swoje postulaty dotyczące gałęzi prawa, które wymagają działań priorytetowych pod kątem unifikacji. Znaczna część doktryny prawniczej wskazywała prawo cywilne jako dziedzinę do możliwie jak najszybszego ujednolicenia, gdyż zapewniłoby to prawidłowość obrotu prawnego. Ponadto juryści krytykowali władze państwowe za bierność w procesie kodyfikacji. Ich zdaniem ministerstwa powinny usystematyzować i przetłumaczyć na język polski akty normatywne obowiązujące na obszarach każdego byłego zaboru. Największe wyzwanie w tym zakresie dotyczyło dawnego Królestwa Polskiego i zaboru rosyjskiego, gdzie akty prawne publikowano w różnych dziennikach promulgacyjnych. Wątpliwości budził także zasięg terytorialny tych przepisów. Ponadto zwracano uwagę na brak komunikacji pomiędzy ministerstwami, które nie konsultowały się ze sobą w związku z przygotowywaniem ad hoc projektów aktów prawnych, co jest sprzeczne z zasadą spójności systemu prawnego.

Keywords

PL

unifikacja prawa; spójność prawa; ujednolicanie prawa; doktryna prawnicza; czasopisma prawnicze; systemy prawne; II Rzeczypospolita

EN

unification of law; coherence of law; harmonization of law; legal doctrine; legal journals; legal systems; the Second Polish Republic

• Publisher: Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie
• Journal: Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
• Year: 2024
• Volume: XXVII
• Issue: 27
• Pages: 53-67

Dates

published

2024

Contributors

author

Mikołaj Truszkowski

• Uniwersytet Łódzki

author

Adam Jerzy Białas

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

References

• Ustawa karna austrjacka o zbrodniach, występkach i przekroczeniach z dnia 27 maja 1852 No 117 DPP., obowiązująca w okręgach sądów apelacyjnych w Krakowie i we Lwowie oraz Sądu Okręgowego w Cieszynie, przeł. na jęz. pol. oraz zaopatrzył przeglądem orzecznictwa i ustawodawstwa pol. J. Przeworski, Nakładem Księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1924.
• Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r. z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami po roku 1918 wraz z ustawa wprowadczą do Kodeksu karnego dla Związku Północno-Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej) z dnia 31 maja 1870 r., przekł. urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa B. Dzielnicy Pruskiej, Spółka Pedagogiczna, Poznań 1920.
• Kodeks Karny z r. 1903 (przekład z rosyjskiego) z uwzględnieniem zmian i uzupełnień obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 maja 1921 r., Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa 1922.
• Ustawa z dnia 3 czerwca 1919 roku o komisji kodyfikacyjnej, Dz.Pr.P.P. z 1919 r., nr 44, poz. 315.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1932 r., nr 60, poz. 571.
• Bossowski F., O naszych najbliższych zadaniach ustawodawczych, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1919, R. 2, z. 1, s. 119–127.
• Bujak T., Z praktyki międzydzielnicowego prawa małżeńskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1923, R. 51, nr 51, s. 473–475.
• Bzowski S., Głos w sprawie ustawowego zjednoczenia wszystkich dzielnic Polski, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, R. 47, nr 18, s. 174–175.
• Fierich F.K., Rzut oka na najważniejsze zadania prac kodyfikacyjnych, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1919, R. 2, z. 4, s. 455–480.
• Fierich X., Kilka uwag w sprawie obecnych zadań ustawodawstwa polskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, R. 47, nr 15, s. 141–143.
• Górnicki L., Komisja Kodyfikacyjna II RP: pozycja ustrojowa, struktura organizacyjna, podejmowanie decyzji, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2019, z. 328, s. 109– 151.
• Górnicki L., Metoda opracowania i koncepcja kodeksu zobowiązań z 1934 roku, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2008, nr 305, s. 79–94.
• Górnicki L., Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Kolonia Limited, Wrocław 2000.
• Górnicki L., Rola parlamentu w powstaniu i działalności Komisji Kodyfikacyjnej II RP w zakresie kodyfikacji prawa prywatnego, [w:] Zgromadzenia stanowe i organy przedstawicielskie w dziejach. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Marianowi Józefowi Ptakowi, red. J. Koredczuk, P. Wiązek, E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2020, s. 149–193.
• Górnicki L., Unifikacja i kodyfikacja prawa o spółkach akcyjnych w II Rzeczypospolitej Polskiej, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015, t. 14, z. 1, s. 133–168.
• Górnicki L., Założenia i koncepcja kodyfikacji prawa w II RP, „Prawo i Więź” 2022, nr 4, s. 618–661.
• Jastrzębski R., Kodyfikacja i unifikacja polskiego prawa czekowego, „Miscellanea Historico- -Iuridica” 2011, t. 10, s. 99–117.
• Kaczkowski J., Ustawodawstwo a prawnicy, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, R. 47, nr 1, s. 2–4.
• Krz. W., Na tle różnic w prawodawstwach dzielnicowych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, R. 48, nr 29, s. 235–236.
• Krzesimowski [M.], Kolizje pomiędzy prawem cywilnem różnych dzielnic, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, R. 48, nr 1, s. 3.
• Krzesimowski M., Nieco o naszej działalności prawodawczej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, R. 48, nr 46, s. 362–363.
• Kulesza J., Kunicka-Michalska B., Pohl Ł., Przesławski T., Walczak-Żochowska A., Zasady odpowiedzialności karnej, [w:] Kodeks Karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, wyd. 5, C.H. Beck, Warszawa 2020, s. 3–207.
• Makowski W., W sprawie ujednostajnienia ustawodawstwa, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, R. 47, nr 2–3, s. 13–15.
• Markiewicz J., Kształtowanie się polskiego systemu prawa sądowego i jego twórcy w okresie międzywojennym 1919–1939 (Wybrane zagadnienia), „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2010, t. 3, s. 113–122.
• Pasek A., Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej jako przykład instytucji działającej pro publico bono, [w:] Pro publico bono – idee i działalność, red. M. Marszał, J. Przygodzki, E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016, s. 169–178.
• Przeworski J., Nowelizacja, czy wyczekiwanie nowej kodyfikacji, „Palestra” 1924, nr 6–7, s. 328–334.
• Rakowski M., Międzywojenne piśmiennictwo i orzecznictwo we współczesnych podręcznikach prawa karnego oraz komentarzach do kodeksu karnego, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2014, t. XVII, s. 287–302.
• Redzik A., Czasopisma prawnicze a unifikacja prawa w Polsce międzywojennej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, t. 25, nr 3, s. 797–809.
• Redzik A., Milewski S., Themis i Pheme. Czasopiśmiennictwo prawnicze w Polsce do 1939 roku, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2011.
• Rogojski W., Kilka uwag o źródłach, kodyfikacji i układzie nowego kodeksu cywilnego polskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, R. 48, nr 19, s. 153–154.
• Stożkowski T., Projekt dwóch potrzebnych ustaw, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1923, R. 51, nr 31, s. 269–274.
• Swadźba S., System gospodarczy Polski w latach 1918–2018, „Optimum. Economic Studies” 2019, nr 1(95), s. 19–31.
• Wiśniewska-Jóźwiak D., Unieważnienie małżeństwa i jego skutki majątkowe w świetle prawa o małżeństwie z 1836 r., „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2011, t. XIV, s. 131–144.
• Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, wyd. 4, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2020.
• Wniosek nagły posła dr-a Zygmunta Marka i tow. w sprawie powołania do życia komisji dla stworzenia jednolitego ustawodawstwa w Państwie Polskiem, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, R. 47, nr 15, s. 152.
• Zawiejski P., Historia odpowiedzialności karnej – jej założenia i sposoby realizacji, [w:] Prawo Karne: wykład akademicki, red. T. Dukiet-Nagórska, O. Sitarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, s. 37–59.
• Zoll F., Nasze zadania najbliższe w dziedzinie międzynarodowego i międzydzielnicowego prawa prywatnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, R. 47, nr 23, s. 231–233.

Identifiers

DOI

10.48269/2450-6095-sdpipp-27-003

Biblioteka Nauki

61792577