Dwa razy Lombroso, czyli o skutkach różnic w podejściu kryminologii pozytywistycznej i kryminologii feministycznej

• Authors: Monika Płatek

Title variants

EN

Twice Lombroso: The Consequences of the Differences in Approach Between Positivist and Feminist Criminology

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Dwa razy Lombroso [Twice Lombroso] considers differences in the diagnoses and conclusions pivotal to criminal law and to criminal and social policy by way of a specific example. It would seem that so long as we rely on an accepted research paradigm, we are equipped to verify not only the validity of a theory, but also the social consequences of explaining pathological behaviour and criminality in a particular way. The story of Saartjie “Sarah” Baartman illustrates how positivist and feminist methodologies in criminality result in very different views of reality. The latter forces us to consider issues that have so far been ignored in the criminological literature. The genesis and evolution of criminology has clearly contributed to the development and modernisation of criminal law theory. Discarding the theory of free will has forced theoreticians to confront social realities when considering the creation and application of the law. What has gone unnoticed, however, is that criminology has also helped justify the creation and application of special criminal law institutions from the outset. Racism, racist practices, and the exclusion of certain groups in order to show authority and justify curtailing liberties under the pretext of having to ensure safety and social order have all been vindicated and cloaked in academic respectability with the assistance of criminology. Nowadays, it is often tempting to think that there is such a thing as safety from birth or through osmosis. On the one hand, this sometimes justifies creating separate institutions with the word “criminology” in the name. On the other hand, under the pretext of treatment, therapy or eliminating threats, it can justify maintaining institutions that greatly contribute to the arbitrary exclusion of individuals who are instrumentally exploited or deemed troublesome in order to show strength or demonstrate political efficiency. The text does not attempt to create a dichotomy of good and bad criminology. It is not about demonstrating that positive criminology is archaic and feminist criminology up-to-the-minute. It is rather a scholarly reflection on knowledge standards and on the consequences and hazards that flow from recognising a given claim as scholarly. The text, then, is merely a reflection on what characterises the feminist approach to criminology and what this approach contributes to the discipline. It also attempts to look at the beginnings of the evolution of criminology from a feminist criminological perspective. By illustrating how the work of Lombroso can be examined, described and appraised in terms of positivist and feminist criminology, I try to show how different descriptions of the reality (pathology) of criminality can be arrived at depending on whether we study it on the basis of positivist criminology or whether we also approach the problem from a feminist perspective appropriate for criminology.

Keywords

PL

teorie kryminologiczne; kryminologia feministyczna; kryminologia radykalna; positivist criminology; feminist criminology; teorie kryminologiczne; kryminologia feministyczna; kryminologia radykalna; positivist criminology; feminist criminology

EN

positivist criminology; feminist criminology

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2014
• Issue: XXXVI
• Pages: 31-73

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Monika Płatek

References

• L. Wittgenstein, O pewności, tłum. B. Chwedeńczuk, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2014
• G. Chamayou, Podłe ciała, tłum. J. Bodzińska, K. Thiel-Janczuk, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2012
• L. Thuram, The invention of Savage. Human Zooz, Paris 2012
• M. Płatek, XX Międzynarodowe Seminarium Kryminologiczne Państw Bałtyckich, (sprawozdanie z konferencji), „Państwo i Prawo” 2008, nr 5
• T. Szasz, The Myth of Mental Illness. Foundations of a Theory of Personal Conduct, Harper & Row, London 2010
• M. Alexander, The New Jim Crow. Mass Incarceration in the Age of Colorblindness, New Press, New York 2012
• L. Ellis, A theory explaining biological correlates of criminality, „European Journal of Cri - minology” 2005, t. 2, nr 3
• A. Boniecki, O arbitralnym przesuwaniu granic, w: A. Rottenberg (red.), Postęp i higiena, Zachęta, Warszawa 2014
• A. Kossowska, Refleksje na temat niektórych problemów współczesnej kryminologii, „Archiwum Kryminologii” 2004, t. XXVI
• L. Tyszkiewicz, O niektórych ogólnych problemach kryminologii i znaczeniu paradygmatu humanistycznego, „Archiwum Kryminologii” 2009, t. XXXI
• S. Batawia, Wstęp do nauki o przestępcy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1984
• N. Christie, Dogodna ilość przestępstw, tłum. M. Płatek, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej, Warszawa 200
• N.H. Rafter (red.), The Origins of Criminology. A Reader, Routledge, Milton Park 2009
• C. Lombroso, Żenszczina pristupnica ili prostitutka, Minsk 2004
• S.A. Tovino, Imaging body structure and mapping brain function. A historical approach, „Americal Journal of Law and Medicine” 2007, nr 33
• N.H. Rafter (red.), The Origins of Criminology…
• A. Hochschild, Duch króla Leopolda. Opowieść o chciwości, terrorze i bohaterstwie w kolonialnej Afryce, tłum. P. Traczyński, Świat Książki, Warszawa 2012
• J. Floyd, Dislocation of the self: Eliza Farnham at Sing Sing Prison, „Journal of American Studies” 2006, t. 40, nr 2
• N.H. Rafter, Partial Justice: Women in State Prisons, 1800–1935, Northeastern University Press, Boston, MA 1985
• M. Płatek, Elizabeth Fry – obecna i nieznana, w: E. Gruza, T. Tomaszewski (red.), Problemy współczesnej kryminalistyki, Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Zakład Kryminalistyki, Warszawa 1996
• C. Elkins, Rozliczenie z imperium. Przemilczana historia brytyjskich obozów w Kenii, tłum. K. Kopcińska, Świat Książki, Warszawa 2013
• J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 1999
• P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• N.H. Rafter, F. Heidensohn, Introduction: The Development of Feminist Perspectives on Crime, Open University Press, Buckingham–Philadelphia 1995.
• C. Pateman, Kontrakt płci, tłum. J. Mikos, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014
• J.A. Cook M.M. Fonow, Knowledge and women’s interests, w: J. McCarl Nielsen (red.), Feminist Research Methods: Exemplary Readings in the Social Sciences, Westview Press, Boulder 1990
• D. Britton, Feminism in Criminology, Engendering the Outlaw, „Annals of the American Academy of Political and Social Science” 2000, t. 571
• J. Mizielińska, (De) Konstrukcje kobiecości. Podmiot feminizmu, a problem wykluczenia, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2004
• J. Bator, Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza: filozoficzne dylematy feministek „drugiej fali”, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2001
• J. Mizielińska, Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2006
• K. Ślęczka, Feminizm. Ideologie i koncepcje społeczne współczesnego feminizmu, Wydawnictwo Książnica, Katowice 1999
• C.A. MacKinnon, Toward a Feminist Theory of the State, Harvard University Press, London 1989
• M. Płatek Karnoprawne modele przeciwdziałania przemocy, „Archiwum Kryminologii” 2009, t. XXIX–XXX
• M. Płatek, Przestępstwo zgwałcenia w świetle prawa i z perspektywy osób poszkodowanych, w: J. Piotrowska, A. Synakiewicz (red.), Dość milczenia. Przemoc seksualna wobec kobiet problem gwałtu w Polsce, Heinrich Böll Stiftung, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2011
• M. Field Belenky, B. McVicker Clinchy, N. Rule Goldberger, J. Mattuck Tarule, Women’s Ways of Knowing. The Development of Self, Voice, and Mind, Basic Books, New York 1997
• G. Steinen, Gdyby Freud był kobietą, tłum. B. Limanowska, „Res Publica Nowa” 1996, nr 12
• M. Płatek, Sytuacja osób homoseksualnych w prawie karnym, w: R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski (red.), Orientacja seksualna i tożsamość płciowa, Instytut Wydawni czy Euro- Prawo, Warszawa 2009
• P. Bourdieu, Męska dominacja, tłum. L. Kopciewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004
• M. Maynard, Feministyczne badania socjologiczne, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 1–2
• C.A. MacKinnon, Feminist, marxism, methods and the state: An agenda for theory, w: K.T. Bartlett, R. Kennedy (red.), Feminist Legal Theory. Readings in Law and Gender, Westview Press, San Francisco 1991
• D. Smith, Women’s perspectives of theory and method in feminist history, „Sociological Inquiry” 1974, nr 1
• S. Harding, The Science Question in Feminism, Cornell University Press, Ithaca 1986
• K. Leszczyńska, A. Dziuban, Pomiędzy esencjalizmem, a konstruktywizmem. Płeć (kulturowa) w refleksji teoretycznej socjologii – przegląd koncepcji, „Studia Humanistyczne AGH” 2012, t. 11, nr 2
• L. Kelly, Journeying in reverse: Possibilities and problems in feminist research on sexual violence, w: L. Gelsthorpe, A. Morris (red.), Feminist Perspectives in Criminology, Open University Press, Philadelphia 1994
• S. Reinharz, Experiental analysys: A contribution to feminist research, w: G. Bowles, R. Dueslli- Klein (red.), Theories of Women’s Studies, Routledge & Kegan Paul, London–Boston 1983
• L. Stanley, S. Wise, Method, methodology and epistemology in feminist research praxis, w: L. Stanley (red.), Feminist Praxis. Research, Theory and Epistemology in Feminist Sociology, Routledge, London–New York 1990
• L. Stanley, S. Wise, Breaking out Again. Feminist Ontology and Epistemology, Routledge, London–New York
• E, Majewska, Feministyczna filozofia polityczna, w: M. Rudaś-Grodzka et al. (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014
• C.M. Renzetti, Feminist Criminology, Routledge, Abingdon, Oxon 2013
• R. Devlin, Female juvenile delinquency and the problem of sexual authority in America, 1945–1965, w: S.A. Inness (red.), Delinquents and Debutantes: Twentieth-Century American Girls’ Cultures, New York University Press, New York 1998
• R.A. Sydie, Natural Women, Cultured Men. A Feminist Perspective on Sociological Theory, Open University Press, Milton Keynes 1996
• S. Benhabib, The generalized and the concrete other, w: E. Frazer, J. Hornsby, S. Lovibond (red.), Ethics: A Feminist Reader, Blackwell, Oxford 1992
• B. Karwowska, Ciało. Seksualność. Obozy zagłady, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2009
• M. Angel, Why Judy Norman acted in the reasonable self- -defense: An abused woman and a sleeping man, „Buffalo Women’s Law Journal” 2008, nr 68
• M. Płatek, Prawnokarna ochrona praw kobiet, w: L. Kondratiewa-Bryzik, W. Sokolewicz (red.), Prawa kobiet we współczesnym świecie, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2011
• S. Harding, Whose Science? Whose Knowledge? Thinking from Womens’ Life, Cornell University Press, Ithaca, N.Y. 1991
• M. Becker, C.G. Bowman, M. Torrey, Feminist Jurisprudence: Taking Rights Seriously, St. Paul, Minn. 2001
• M. Płatek, Zabójstwa na tle honoru. Problem wyznania czy dyskryminacji ze względu na płeć, w: R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, L. Kondratiewa- Bryzik (red.), Prawne granice wolności sumienia i wyznania, Lex a Wolter Kluwer business, Warszawa 2012
• A. Grobler, Metodologia nauk, Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008
• D. Haraway, Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/częściowej perspektywy, tłum Agata Czarnacka, Biblioteka online Think Tanku Feministycznego, 2008
• S. Baron-Cohen, Zero Degrees of Empathy: A New Theory of Human Cruelty, Allen Lane, London 2011
• C. Lombroso, Geniusz i obłąkanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987
• W. Morrison, Lombroso and the birth of criminological positivism: Scientific mastery or cultural articfice, w: J. Ferrel, K. Hayward, W. Morrison, M. Presdee (red.), Cultural Criminology Unleashed, Cavendish Press, London 2004
• J. Davies, Cracked. The Unhappy Truth about Psychiatry, Pegasus Books, New York 201
• R.M. Martin, Epistemology: A Beginner’s Guide, Oneworld, Oxford–New York 2010
• K.R. Popper, Logika odkrycia naukowego, tłum. U. Niklas, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002
• J. Rich Harries, Geny czy wychowanie, tłum. A. Polkowski, Wydawnictwo Jacek Santorski, Warszawa 1998
• M.M. Pawłowska, Kobiece i męskie mózgi – czyli neuroseksizm w akcji i jego społeczne konsekwencje, w: Gender. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014
• H.S. Becker, Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji, tłum. O. Siara, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009
• N.H. Rafter, Partial Justice. Women, Prisons and Social Control, Transaction Publishers, New Brunswick 1990
• I. Taylor, P. Walton, J. Young, The New Criminology. For a social theory of deviance, Routledge and Kegan Paul, London 1973
• J. Majchrowski, Cesare Lombroso i pytanie o kryminologię, „Studia Iuridica” 1999, nr XXXVII
• L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Lexis- Nexis, Warszawa 2005
• M. Bobako, Demokracja wobec różnicy. Multikulturalizm i feminizm w perspektywie polityki uznania, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010
• B. Wróblewski, Penologja. Socjologja kar, tom I, Skład Główny w Księgarni Kazimierza Rutskiego, Wilno 1926
• C. Garofalo, Criminologia: Studio sul delitto, sulle sue cause e sui mezzi di repressione, Fratelli Bocca, Torino 1885
• P. Topinard, De la notion de race en anthropologie, „Revue d’Anthropologie” 1879, nr 2(2)
• S.L. Gilman, Hotentotka i prostytutka: ikonografia kobiecej seksualności, tłum. A. Zawadzka
• C. Lombroso, Tatuaż przestępcy. Fragment dzieła Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii, jurysprudencji i dyscypliny więzienne; z czwartego wydania włoskiego przełożył J.L. Popławski, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2014
• C. Lombroso, L’Homme Criminel. Criminel-né – fou moral – épileptique, Paris 1887 [dostępny jest egzemplarz w bibliotece Wydziału Prawa i Administracji UW]
• L. Lernell, Zarys kryminologii ogólnej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973
• P. Horoszowski, Kryminologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• B. Hołyst, Kryminologia, LexisNexis, Warszawa 2007
• L. Tyszkiewicz, Kryminologia: (zarys systemu), Uniwersytet Śląski, Katowice 1983
• J. Davies, Cracked, The Unhappy Truth about Psychiatry, Pegasus Books, New York 2013
• P. Bourdieu, Rozum praktyczny. O teorii działania, tłum. J. Stryjczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009
• M. Płatek, Prawo i jego interpretacja w świetle zbrodniczych działań „na korzyść społeczeństwa” oraz „higieny rasy”, w: A. Rottenberg (red.), Postęp i higiena, Zachęta, Warszawa 2014
• Z. Bauman, Marzenie o czystości, w: A. Rottenberg (red.), Postęp i higiena, Zachęta, Warszawa 2014
• M. Cain, Realist philosophy and standpoint epistemologies or feminist criminology as a succesor science, w: L. Gelsthorpe, A. Morris (red.), Feminist Perspectives in Criminology, Open University Press, Philadelphia 1994
• M. Westkott, Feminist criticism of the social sciences, w: J. McCarl Nielsen (red.), Feminist Research Methods: Exemplary Readings in the Social Sciences, Westview Press, Boulder 1990
• L. Gelsthorpe, Feminist methodologies in criminology: A new approach or old wine in new bottles, w: L. Gelsthorpe, A. Morris (red.), Feminist Perspectives in Criminology, Open University Press, Philadelphia 1994

Identifiers

DOI

10.7420/AK2014B