Obraz przestępcy w prozie Sergiusza Piaseckiego

• Authors: Anna Szuba-Boroń

Title variants

EN

The Image of the Criminal in the Prose of Sergiusz Piasecki

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Twenty years of personal experience in crime-related field that furthermore inspiredreflection on the reasons of crime made a Polish writer, Sergiusz Piasecki, interestingfor forensic sciences. His life started with a turbulent and difficult childhood, hematured among the turmoil of the Soviet Revolution and joined the guerrillas fightingBolsheviks, finally to graduate from the School of Infantry Cadets in Warsaw and beassigned to the Lithuanian-Belarusian Division in Vilnius. After the Bolshevik War,being a decommissioned soldier, Piasecki painfully experienced life in poverty. Thiswas when he began to earn his sustenance by smuggling. He later entered a few-yearlongcooperation with the 2nd Division of the High Command of the Polish Army andbecame an intelligence agent. In 1926, being unemployed again, he robbed a suburbantrain. In accordance with the law in force, the summary court sentenced him to death.However, the President of the Republic Ignacy Mościcki pardoned Pia secki, exchangingthe penalty to 15 years in prison. Piasecki served 11 years of his sentence in the prisonsof Lida, Nowogódek, Rawicz, Mokotów, Koronowo, and finally in the toughest prisonof the Second Republic – at Święty Krzyż (the Holy Cross) near Kielce. The 20 yearsfrom 1917 to 1937 were the period decisive for the writing realism and thoroughnessof descriptions of the criminal world and presented protagonists, as well as analysesof psychological and social circumstances that lead individuals to the path of crime.Beginning with Piasecki’s first published book Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy (Lover of the Greater Bear, aka Lover of the Ursa Major) whose author enjoyed a quite uniquestatus of criminal prisoner, and which presented the facts of life of smugglers onthe Polish-Soviet fringe in 1922–1924, the precious study of the criminal world wascontinued in the trilogy Jabłuszko, Spojrzę ja w okno, and Nikt nie da nam zbawienia(Apple, Shall I Look into the Window, and No One is to Redeem us). In Żywot człowiekarozbrojonego (Life of the Human Disarmed), the protagonist moves through all the levelsof conflict with the law, and the reader follows the process of his reflections to becomefamiliar with the impact of the external world on the dramatic choices made.The work of Piasecki follows the current of prose keen on social environmentof the 1930s, based on authenticity and autobiographic experience, and whose cog -nitive values result among others from the personal involvement of the author, whocorroborates knowledge based on experience and direct contact. It is a specific typeof participatory observation: a method of researching criminal phenomena wherethe observer is part of the criminal world.The goal of the writer, which he actually frequently emphasised, was the eagernessto share the knowledge on criminals with the society, with the provision thatthe criminal world he portrayed was multidimensional rather than just a separate,specific social group, standing out from among the “normal” people. He also paidspecial attention to the life’s circumstances that can “make” anyone a criminal. It is alsocharacteristic of Piasecki to juxtapose criminals against people who are “mechanically”honest. In examining the writer’s views on crime, such a ploy demolishes the positivistdivision of the society into criminals and decent people. Honest by default, manya decent citizen proves to be a bad man. On the other hand, many derailed outcastsfrom the society are in fact good and truly honest. Some stories presented by Piaseckiare quite precise illustrations of theories in the crime sciences. In his descriptionsof the demimonde of the Minsk thieves, Piasecki described them in terms very closeto those presented by Edward Sutherland in The Professional Thief, a book writtenby a professional thief with Sutherland’s sociological commentary.The history of literature knows many writers whose works were based on the introspectionof their respective authors, and whose content allows delving into the socialreality of a given time and an insightful analysis of criminal personalities, as well as anattempt at defining the factors that influence criminal behaviours. Such a knowledgeof the human/the criminal is especially well articulated in realistic prose (Balzac,Zola, Faulkner, Steinbeck, Marquez, Remarque, Piasecki, Nachalnik, Wiskowski, Mironowicz).Certainly, the belles-lettres play a special role in this context, providinga source of knowledge, especially if by the virtue of the vicissitudes of his or her life andthoughts the author can convey information helpful in explaining and understanding the assessment of the phenomena investigated by criminal sciences.

Keywords

PL

kryminologia; Sergiusz Piasecki; przestępca w literaturze; przestępstwo w literaturze; wartość poznawcza prozy autobiograficznej; criminology; offender in literature; crime in literature; cognitive values of autobiographical prose; kryminologia; Sergiusz Piasecki; przestępca w literaturze; przestępstwo w literaturze; wartość poznawcza prozy autobiograficznej; criminology; offender in literature; crime in literature; cognitive values of autobiographical prose

EN

criminology; Sergiusz Piasecki; offender in literature; crime in literature; cognitive values of autobiographical prose

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2018
• Issue: XL
• Pages: 535-560

Dates

published

2018-09-16

Contributors

author

Anna Szuba-Boroń

References

• Abbott E., Crime and the War 1918, „Journal of Criminal Law and Criminology” 1918, t. 9, nr 1, s. 32–45.
• Arendt H., O rewolucji, Czytelnik, Warszawa 2003.
• Arrigo B.A., Williams Ch.R. (red.), Philosophy, Crime, and Criminology, University of Illinois Press, Baltimore 2006.
• Autodenuncjacja, Teksty autobiograficzne, wywiady, wspomnienia, publicystyka, wybór, opracowanie i przedmowa K. Polechoński, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2013.
• Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Infotrade, Gdańsk 2004.
• Brown S.E., Esbensen F., Geis G., Criminology. Explaining Crime and Its Context, Elselvier, Waltham, MA 2013.
• Brzoza C., Sowa A.L. (red.), Historia Polski 1918–1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
• Carrabine E., Cox P., Lee M., Plummer K., South N., Criminology. A Sociological Introduction, Routledge, New York 2009.
• Demel R., Sergiusz Piasecki (1901–1964). Życie i twórczość, Wydawnictwo LTW, Warszawa 2001.
• DiPietro S.M., Criminology and war. Where are we going and where have we been, „Sociology Compass” 2016, nr 10, s. 839–848.
• Dubicki T. (red.), Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP, t. IV, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2014.
• Einstadter W.J., Henry S., Criminological Theory an Analysis of its Underlying Assumptions, Rowman& Littlefield Publishers, Boulder, CO 2006.
• Ellis L., A theory explaining biological correlates of criminality [w:] S. Henry, S.A. Lucas, Recent Developments in Criminological Theory, Ashgate, Farnham 2009, s. 67–74.
• Ettinger A., Zbrodniarz w świetle antropologii i psychologii, nakładem księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1924.
• Evjen V.H., Delinquency and crime in wartime, „Journal of Criminal Law and Criminology” 1942, t. 33, nr 2.
• Ferrie E., Les criminels dans l’art et la littérature, tłum. z jęz. włoskiego Laurent E., wyd. Félix Alcan, Paris 1908.
• Glensk U., Historia słabych. Reportaż i życie w dwudziestoleciu (1918–1939), Wydawnictwo Universitas, Kraków 2014.
• Goll A., Criminal types in Shakespeare, „Journal of Criminal Law and Criminology” 1939, t. 29, nr 5.
• Hagan F., Introduction to Criminology: Theories, Methods, and Criminal Behavior, Sage Publications, Los Angeles 2011.
• Hołda Z., Wełcz Z., Kryminologia, cz. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1983.
• Klimaszewski B., Nowakowska E.R., Wyskiel W. (red.), Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie 1939–1980, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1992.
• Koper S., Oszuści, zabójcy, kasiarze, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2015.
• Kowalewski J., To może ostatni romantyk, „Tydzień Polski”, Londyn, 3 października 1964.
• Kryczuajtis-Szopa J., Agenci, szpiedzy, żołnierze. Alianci na frontach II wojny światowej, Videograf 2015.
• Kuczma T., Genetyczne ujęcie przestępstwa, wydanie własne autora czcionkami drukarni S.A. Ostoja, Poznań 1939.
• Laskowska K., Ewolucja przestępczości zorganizowanej w Rosji, „Miscellanea Historico-Juridica” 2008, t. VI, s. 55–64.
• Lernell L., Zarys kryminologii ogólnej, PWN, Warszawa 1978.
• Lesiński B., Rozwadowski W., Historia prawa sądowego. Zarys wykładu, Ars Boni et Aequi, Poznań 2007.
• Mackiewicz J., Sergiusz Piasecki i jego niedźwiedzica, „Wiadomości” 1970, t. 25, nr 20(1259).
• Manlow J., Williams S., Criminology, Oxford University Press, Oxford 2017.
• Marszałek P.K., Sądy doraźne na ziemiach polskich po I wojnie światowej (listopad 1918–luty 1919), Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 908, Wrocław 1989.
• Obraz statystyczny i próba charakterystyki (ustalenia wstępne), „Archiwum Kryminologii” 2012, t. XXXIV, s. 629–663.
• Pepłoński A., Wywiad polski na ZSRR 1921–1939, Bellona, Warszawa 2010.
• Piasecki S., Jabłuszko, Wydawnictwo LTW, Warszawa 2002 [wydanie opracowane na podstawie wydania pierwszego, Instytut Literacki, Rzym 1946].
• Piasecki S., Mgła, Wydawnictwo LTW, Warszawa 1999.
• Piasecki S., Piąty etap, Wydawnictwo LTW, Warszawa 2000.
• Piasecki S., Spojrzę ja w okno, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1947.
• Piątkowska M., Życie przestępcze w przedwojennej Polsce. Grandesy, kasiarze, brylanty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Polechoński K., Żywot człowieka uzbrojonego. Biografia, twórczość i legenda literacka Sergiusza Piaseckiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław 2000.
• Recless W.C., The impact of war on crime, delinquency and prostitution, „American Journal of Sociology” 1942, t. 48, nr 3, s. 378–386.
• Rodak M., Międzywojenna polska debata kryminologiczna. Poszukiwanie społecznych przyczyn przestępczości i sposobów jej zwalczania, „Archiwum Kryminologii” 2009, t. XXXI, s. 101–145.
• Rodak M., Skazani z Warszawy osadzeni w więzieniu karnym „Mokotów” w latach 1918–1939.
• Rosenbaum B.B., Relationship between war and crime in the United States, „Journal of Criminal Law and Criminology” 1940, t. 30, nr 5.
• Sagarin E., In search of criminology through Fiction, „Deviant Behavior” 1980, t. 2, nr 1, s. 73–91.
• Schur A., Wages od Evil. Dostoevsky and Punishment, Northwestern University Press, Evanston 2013.
• Śleszyński W., Bezpieczeństwo wewnętrzne w polityce państwa polskiego na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2007.
• Śleszyński W., Działalność wywiadowcza Sergiusza Piaseckiego w Ekspozyturze Oddziału II Sztabu Generalnego nr 6 w Brześciu nad Bugiem w latach 1922–23, „Dzieje Najnowsze” 2014, r. XLVI, nr 1, s. 38–47.
• Śleszyński W., Ostatni etap działalności wywiadowczej Sergiusza Piaseckiego – materiały z Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowego w Moskwie, „Studia Podlaskie” 2013, t. XXI, s. 343–367.
• Śmiałek A., Sądy doraźne w II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984, t. XXXVI, z. 1, s. 69–104.
• Stoll E.E., Criminals in Shakespeare and in science, „Modern Philology” 1912, t. 10, nr 1.
• Świda W., Kryminologia, PWN, Warszawa 1977.
• Time V.M., Shakespeare’s Criminals: Criminology, Fiction, and Drama (Contributions in Criminology and Penology), Greenwood Press, Westport 1999.
• Tomaszewicz E., Gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy. Kobiety w życiu i twórczości Sergiusza Piaseckiego, LTW, Warszawa 2003.
• Tyszkiewicz L., Człowiek dzisiejszy między heroizmem a bestialstwem, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1998, nr 31, s. 287–291.
• Tyszkiewicz L., Kryminologia w ujęciu kryminologii humanistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997.
• Tyszkiewicz L., Kryminologia. Zarys systemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1986.
• Tyszkiewicz L., O niektórych ogólnych problemach kryminologii i znaczeniu paradygmatu humanistycznego, „Archiwum Kryminologii” 2009, t. XXI, s. 61–72.
• Venclova T., Wilno. Przewodnik biograficzny, PIW, Warszawa 2013.
• Wachholz L., Szekspir a medycyna sądowa, „Przegląd Lekarski” 1911, nr 28, s. 534–535.
• Wachholz L., Wojna a zbrodnia. Studium kryminologiczne, „Przegląd Współczesny” 1922, z. 3, s. 71–87.
• Widacki J., Czy bieda generuje przestępczość? [w:] H. Kubiak (red.), Polska bieda w świetle Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012, s. 165–172.
• Wilson J.R., Shakespeare and Criminology, „Crime, Media, Culture: An International Journal” 2014, t. 10, nr 2.
• Winawer K., Postępowanie doraźne, Wydawnictwo Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Skład Główny Dom Książki Polskiej S.A., Warszawa 1934.
• Woźniok A., Sergiusz Piasecki w III Rzeczypospolitej, Nortom, Warszawa 2007.

Identifiers

DOI

10.7420/AK2018N