Hozjusz, Dantyszek, Kromer: biskupi warmińscy, humaniści, mecenasi kultury. Zarys problematyki

• Authors: Szymon Krzysztof Wawrzyńczak

Title variants

EN

Hosius, Dantyszek, Kromer: Bishops of Warmia, humanists, atrons of culture. Outline of issues

Abstracts

EN

The Bishops of Warmia played an important role on the cultural and political map of the Polish-Lithuanian Commonwealth. In the sixteenth century, their special contribution consisted of literary works, involvement in patronage and the promotion of education. This is particularly exemplified by the figure of Cardinal Stanislaus Hosius, bishop of Warmia in 1560–1579. The article presented here serves to give a general overview of the role of the Warmian bishops of the 16th century in the area of science and culture, and to discuss the figure of Hosius against the background of Jan Dantyszek (bishop of Warmia: 1537–1548) and Marcin Kromer (bishop of Warmia 1579–1589), as outstanding humanists, patrons and benefactors. The study refers to the results of research in the humanities, especially history and literary studies, elaborating and synthesising them. It also shows the topicality of these personal models also in the context of the dialogue between the Catholic Church and the contemporary world of science and culture.

PL

Biskupi warmińscy odgrywali istotną rolę na kulturowej i politycznej mapie mapie I Rzeczypospolitej. W XVI wieku ich szczególny wkład w rozwój kraju polegał na ich twórczości literackiej, zaangażowaniu w mecenat i krzewienie oświaty. Przykładem takiej postawy jest zwłaszcza postać kardynała Stanisława Hozjusza, biskupa warmińskiego w latach 1560–1579. Przedłożony artykuł służy ogólnemu przedstawieniu roli biskupów warmińskich w XVI wieku w obszarze nauki i kultury oraz omówieniu postaci Hozjusza na tle Jana Dantyszka (biskup warmiński 1537–1548) i Marcina Kromera (biskup warmiński 1579–1589) jako wybitnych humanistów, mecenasów i patronów. Opracowanie odwołuje się do wyników badań w zakresie nauk humanistycznych, a zwłaszcza historii i literaturoznawstwa, dokonując ich opracowania i syntezy. Ukazuje też aktualność tych wzorców osobowych również w kontekście dialogu Kościoła katolickiego ze współczesnym światem nauki i kultury.

Keywords

PL

Warmia; biskupi warmińscy; diecezja warmińska; humanizm; renesans; mecenat; Stanisław Hozjusz; Marcin Kromer; Jan Dantyszek; literatura staropolska

EN

Warmia; Bishops of Warmia; Dioecese of Warmia; humanism; renaissance; mecenate; Stanislaus Hosius; Marcin Kromer; Johannes Dantiscus; oldpolish literature

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Journal: Studia Elbląskie
• Year: 2024
• Volume: 25
• Pages: 39-48

Dates

published

2024

Contributors

author

Szymon Krzysztof Wawrzyńczak

• Facoltà Teologica dell’Italia Settentrionale w Mediolanie, Italia

• https://orcid.org/000000019567577X

References

• Achremczyk S., Marchwiński R., Przeracki J., Poczet biskupów warmińskich, Olsztyn 1994.
• Domachowska R., Młodzieńcza twórczość poetycka Stanisława Hozjusza, „Studia Warmińskie” XXV (1988), s. 141-233.
• Hozjusz S., Poezje, przekł. A. Kamieńska, Olsztyn 1980
• Kalinowska J. A., Działalność edukacyjna Stanisława Hozjusza w kontekście katolickiej reformy potrydenckiej, Forum Teologiczne 4 (2003), s. 121-137.
• Kalinowska J. A., Erudycja klasyczna i biblijna Stanisława Hozjusza, „Forum Teologiczne”, 3 (2002), s. 163-178.
• Kalinowska J. A., Korespondencja Stanisława Hozjusza z Marcinem Kromerem (1537-1579), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 3 (277), s. 597-614.
• Kalinowska J. A., Stanisław Hozjusz jako humanista (1504 – 1579). Studium z dziejów kultury renesansowej, Olsztyn 2004.
• Kardynał Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J, Jezierski, Olsztyn 2005.
• Korolko M., Stanisław Hozjusz i Andrzej Frycz Modrzewski. Dzieje przyjaźni, w: Kardynał Stanisław Hozjusz, Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J. Jezierski, Olsztyn 2005, s. 241- 243
• Łempicki S., Biskupi polskiego renesansu, Lwów 1938.
• Małłek J., Kardynał Hozjusz i książę Albrecht Pruski, w: Kardynał Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J, Jezierski, Olsztyn 2005, s. 43-52.
• Obremski K., Hieronim – Hozjusz – Trydent (O „Przedmowie do parafrazy Psalmu 50” z 1528 r.), w: Kardynał Stanisław Hozjusz (1504–1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J. Jezierski, Olsztyn 2005, s. 265-271.
• Oleksik G., Osoba i dzieło sługi Bożego Stanisława kardynała Hozjusza. Zarys problematyki, „Studia Elbląskie” XVIII (2017), s. 157-178.
• Poczet biskupów warmińskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008.
• Przybyszewski B., Stanisław Hozjusz w kapitule krakowskiej (1540-1550), „Analecta Cracoviensia” XIV/1982, s. 474-555.
• Skolimowska A., Korespondencja między Stanisławem Hozjuszem i Janem Dantyszkiem, w: Kardynał Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J, Jezierski, Olsztyn 2005, s. 297-305.
• Szorc A., Rola dziejowa kardynała Stanisława Hozjusza, w: Kardynał Stanisław Hozjusz. Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J. Jezierski, Olsztyn 2005, s. 99–111.
• Szorc A., Sługa Boży Stanisław Hozjusz, Olsztyn 2011.

Identifiers

Biblioteka Nauki

55992888