Przypadek Zygmunta Sztuki vel Jerzego Balickiego „Wismana”, „Rusta” i jego sprawa karna przed Wojskowym Sądem Specjalnym Armii Krajowej

• Authors: Bartłomiej Szyprowski

Title variants

EN

The case of Zygmunt Sztuka aka Jerzy Balicki „Wisman”, „Rust” and his criminal case before the Military Special Court of the Home Army

RU

Случай Зигмунта Штуки (Ежи Балицкого, „Висмана”, „Руста”) и его уголовное дело в Военном специальном суде Армии Крайовой

Abstracts

EN

The article presents the criminal case conducted by the Military Special Court at the Main Headquarters of the Home Army against Jerzy Balicki „Rust”, „Wisman” – a member of the Union of Armed Struggle, the Zamość District Inspectorate of HA. The paper discusses the portrait and activity of Jerzy Balicki „Rust” – commander of assault units of the UAS of Zamość. Moreover, the author pointed out the circumstances that led to his arrest, and the fates of the people that were affected by Balicki’s treason. The article also presents and discusses the body of evidence gathered in the case before the MSC, which constituted the basis for conducting the criminal proceedings and later passing the sentence, as well as shows the circumstances of the hearing before the court and of „Wisman’s” execution.

RU

В данной статье рассматривается уголовное дело Военного специального суда при Главном командовании Армии Крайовой, возбужденном против Ежи Балицкого – „Руста”, „Висмара”, – члена „Союза вооруженной борьбы” районной инспекции Армии Крайовой в Замостье. В статье представлена фигура Ежи Балицкого, „Руста”, – командира штурмовых отрядов замостского „Союза вооруженной борьбы”. Кроме того, автор указывает на обстоятельства, которые привели к аресту Балицкого, а также рассказывает о чужих арестах и жизненных событиях, ставших результатом его действий. В статье рассматривается также доказательный материал, собранный по текущему делу, являющийся основой для проведения расследования по уголовному делу и последующего вынесения приговора, а также указывающий на обстоятельства выяснения дела в суде и ликвидацию „Висмана”.

PL

Prezentowany artykuł przedstawia sprawę karną, prowadzoną przed Wojskowym Sądem Specjalnym przy Komendzie Głównej AK, przeciwko Jerzemu Balickiemu „Rustowi”/„Wismanowi” – członkowi ZWZ Inspektoratu Rejonowego Zamość AK. Omówiono w nim sylwetkę i działalność Jerzego Balickiego „Rusta” – dowódcy oddziałów szturmowych zamojskiego ZWZ. Nadto autor wskazał okoliczności, które doprowadziły do jego aresztowania, aresztowania i losy osób, będące wynikiem jego zdrady. Artykuł prezentuje i omawia również materiał dowodowy zebrany w sprawie przed WSS, stanowiący podstawę przeprowadzenia postępowania karnego oraz późniejszego wydania wyroku oraz wskazuje okoliczności rozpoznania sprawy przed sądem i likwidacji „Wismana”.

Keywords

PL

Jerzy Balicki; „Rust”; „Wisman”; Armia Krajowa; Wojskowy Sąd Specjalny; Zamojszczyzna

EN

Jerzy Balicki; „Rust”; „Wisman”; Home Army; Military Special Court; region of Zamość

RU

Ежи Балицки; „Руст”; „Висман”; Армия Крайова; Военный специальный суд; Замостье

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2018
• Volume: XIX (LXX)
• Issue: 3-4 (265-266)
• Pages: 192-223

Dates

published

2018

Contributors

author

Bartłomiej Szyprowski

• https://orcid.org/0000000340778709

References

• Ałasa M., Parafia Dobrego Pasterza w Lublinie. Świadek. Relacja Edwarda Szumskiego, http://lublin.scj.pl/cms/content/view/96/1/ (dostęp 27 XI 2016).
• Amtliches Fernsprechbuch fur den Distrikt Warschau, Deutsche Post Osten 1942.
• Awanse oficerskie w Wojsku Polskim1935–1939, red. R. Rybka, K. Stefan, Kraków 2003.
• Białasiewicz W., Afera „Wismana”. Z dziejów zamojskich grup szturmowych 1940–1942, Lublin 1985.
• Caban I., Mańkowski Z., Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Okręgu Lubelskim 1939–1944, cz. II: Dokumenty, Lublin 1970.
• Cichy M., Armia Krajowa na Żywiecczyźnie, cz. 1, http://zywiecinfo.pl/historia/item/4596-armia-krajowa-na-zywiecczyznie-cz-1 (dostęp 10 VII 2018).
• Czech D., Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz, Oświęcim 1992.
• Delarue J., Historia Gestapo, Warszawa 2011.
• Dębski J., Kadra dowódcza SZP–ZWZ–AK w Konzentrationslager Auschwitz 1940–1945, Katowice–Oświęcim 2009.
• Encyklopedia Warszawy. Warszawa, 1975.
• Gondek L., W imieniu Rzeczypospolitej, Warszawa 2011.
• Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna, Warszawa 2003.
• Grygiel J., Związek Walki Zbrojnej Armia Krajowa w Obwodzie Zamojskim 1939–1944. Szkice, wspomnienia, dokumenty, Warszawa 1985.
• Hryniewiecki W., My z Zamojszczyzny, Warszawa 1988.
• http://www.auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach/ (dostęp 27 XII 2016)
• http://www.kalbi.pl/kalendarz-grudzien-1941 (dostęp 9 X 2016).
• Instrukcja nr 1 do wszystkich mężow zaufania w kraju, 23 XI 1939 r. [w:] Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. I: wrzesień 1939 – czerwiec 1941, Warszawa 2015.
• Instrukcja nr 2 dla „Rakonia” [w:] Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. I: wrzesień 1939 – czerwiec 1941, Warszawa 2015.
• Jóźwiakowski J., Armia Krajowa na Zamojszczyźnie, t. I, Lublin 2000.
• Kister A., Komenda Okręgu Lublin Armii Krajowej w 1944 r., Warszawa 2000.
• Konigsberg W., AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej, Kraków 2017.
• Księga pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz i innych miejscowości Lubelszczyzny 1940–1944, t. II, red. nauk. F. Piper, I. Strzelecka, Oświęcim 2009.
• L. Kania, Od Orląt Lwowskich do Ostrej Bramy. Szkice z dziejów wojskowego wymiaru sprawiedliwości i posłuszeństwa rozkazom w dawnym Wojsku Polskim, Sulechów 2008.
• Lisiewicz P. M., W imieniu Polski Podziemnej, Warszawa 1988.
• Majewski J. S., Daniłowiczowska 7, http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,97596,3876825.html (dostęp 20 XII 2016).
• Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, Warszawa 1990.
• Relacja Alfreda Tora [w:] W. Białasiewicz, Afera „Wismana”. Z dziejów zamojskich grup szturmowych 1940–1942, Lublin 1985.
• Relacja Alfreda Tora [w:] W. Białasiewicz, Białasiewicz W., Afera „Wismana”. Z dziejów zamojskich grup szturmowych 1940–1942, Lublin 1985.
• Relacja Mieczysława Kliszcza i Jana Turowskiego [w:] Białasiewicz W., Afera „Wismana”. Z dziejów zamojskich grup szturmowych 1940–1942, Lublin 1985.
• Rocznik oficerski 1939, oprac. R. Rybka, K. Stepan, Kraków 2003.
• Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa 1934.
• Rozkaz nr 5 Stanisława Prusa, 15 VII 1942 r. [w:] W. Białasiewicz, Afera „Wismana”. Z dziejów zamojskich grup szturmowych 1940–1942, Lublin 1985.
• Rozkaz płk. Kazimierza Tumidajskiego „Marcina” w sprawie inwigilacji i wykonywania wyrokow na osobach kolaborujących z okupantem, 15 I 1943 r. [w:] I. Caban, Z. Mańkowski, Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Okręgu Lubelskim 1939–1944, cz. II: Dokumenty, Lublin 1970.
• Szopa P., „W imieniu Rzeczypospolitej...”. Wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Podokręgu AK Rzeszow, Rzeszów 2014.
• Szyprowski B., Sąd Kapturowy przy Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej w Warszawie (sierpień 1940 r. – listopad 1941 r.). Podziemie w walce ze zdrajcami Rzeczypospolitej, Warszawa 2016.
• Śliwicki Z., Meldunek z Pawiaka, Warszawa 1974.
• Turowski J., Historia OP 9, Zamość 2017.
• Turowski J., Sprawa Wismana [w:] Zamojszczyzna w okresie okupacji hitlerowskiej, oprac. A. Glińska, Warszawa 1968.
• Wanat L., Za murami Pawiaka, Warszawa 1985.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1926834