KOŚCIÓŁ RZYMSKI JAKO PIERWSZY „SUWERENNY BYT POLITYCZNY”?

• Authors: Bogdan Szlachta

Title variants

EN

ROMAN CHURCH AS THE FIRST “SOVEREIGN POLITICAL BEING”? INVESTIGATIONS FOR THE (PROBLEMATIC) SOURCES OF SOVEREIGNTY CONCEPT CONTINUED

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

  Cel naukowy: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie istotnej propozycji teoretycznej prowadzącej do ustanowienia zhierarchizowanego Kościoła rzymskiego jako pierwszego suwerennego bytu politycznego.   Problem i metody badawcze: Część badaczy, w tym autor przedstawianego tekstu, próbują dowodzić, że począwszy od drugiej połowy XI w. papiestwo wieńczące Kościół rzymski zmierzało do ustanowienia bytu prawnego niezależnego od wpływu władców świeckich.   Proces wywodu: Koncepcja Kościoła jako sacerdotium, a zwłaszcza koncepcje uzasadniające niezależność papieża jako organu prawodawczego miały w tym zakresie istotne znaczenie, opierały się bowiem na tezie o potrzebie istnienia ładu prawnego niezakłócanego przez wolę świeckiego prawodawcy. Koncepcje te, oparte w dużej mierze na dokumencie papieża Grzegorza VII Dictatus papae z 1075 r., wypracowali kanoniści XII i XIII w. nie tyle w oparciu o prawo rzymskie (traktowane jako poddające się interpretacjom, ale niezmienne), ile w oparciu o prawo kanoniczne, podlegające modyfikacjom, a nawet zmianom dokonywanym powoli, lecz świadomie.   Wyniki analizy naukowej: Wyniki analizy wskazują na to, że przemiany kształtowanego w sposób opisany powyżej prawa kanonicznego miały zarówno dostarczać uzasadnienia dla uniwersalistycznych pretensji politycznych, jak i pozwalać na wypracowanie koncepcji umacniających niezależność prawodawczą Kościoła oraz prymat w nim papieża; niezależność od wpływu „z zewnątrz” „nieterytorialnej” wspólnoty wierzących w Chrystusa, prowadzonej przez zhierarchizowane sacerdotium, zatem grupę duchownych.   Wnioski, innowacje, rekomendacje:   W XII i XII wieku została przedstawiona bardzo poważna propozycja polityczna, która miała bardzo poważny wpływ na papieską i hierarchiczną koncepcję Kościoła w następnych wiekach.   Propozycja ta była ważna nie tylko dla Kościoła, ale także dla świeckiej władzy politycznej w późnym średniowieczu oraz na początku czasów współczesnych, przede wszystkim  w Odrodzeniu.    

EN

Research Objective: The purpose of this article is to present an important theoretical proposition which lead to establish hierarchical Roman Church as the first in the history sovereign political being. The Research Problem and Methods: Some researchers, among them the author of the present text, try to prove that as from the second half of the 19th century, the papacy which crowned the Roman Church aimed to establish a legal entity, independent from the influence of secular rulers. The Process of Argumentation: The concept of the Church as sacerdotium, and especially the concepts justifying the independence of the Pope as a legislative authority, were of special importance in this regard, since they were based on a thesis assuming the need for legal order undisturbed by the will of a secular legislator. These concepts, supported mainly by the document of Pope Gregory VII, Dictatus papae pronounced in 1075, have been worked out by the 12th and 13th century jurists of religious law not so much on the basis of Roman law (regarded as possible to be interpreted, yet unchangeable), as on the basis of religious law, open to modifications and even changes, introduced slowly, yet consciously. Research Results: The changes of canon (religious) law shaped in the way presented above were both to justify the universalistic political demands as well as to enable the elaboration of concepts supporting the legal independence of the Church and the primacy of the Pope in it; independence from the “external” influence on the “nonterritorial” community of those believing in Christ, lead by the hierarchical sacerdotium, so a group of clergymen. Conclusions, Innovations and Recommendations: In the eleventh and twelfth centuries was establish very important political proposition, which peaked in the next century in papalistic as well as hierocratic conception of the Church. This proposition was important not only for the Church, but also for another political beings in the Late Middle Ages and at the beginning of the Modern Times, above all in Renaissance.

Keywords

PL

suwerenność; Kościół rzymski; papiestwo; prawo; władza/autorytet; suwerenność; Kościół rzymski; papiestwo; prawo; władza/autorytet

EN

sovereignty; Roman Church; papacy; law; power/authority

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2016
• Volume: 7
• Issue: 18
• Pages: 11-31

Dates

published

2016-11-18

Contributors

author

Bogdan Szlachta

References

• Barshack Lior (2006), The Communal Body, the Corporate Body, and the Clerical Body:An Anthropological Reading of the Gregorian Reform, [w:] Sacred and secular in medieval and early modern cultures: new essays, red. L. Besserman, New York.
• Baszkiewicz Jan (1964), Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie, Warszawa.
• Berman Harold J. (1995), Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa.
• Boase T.S.R. (1933), Boniface VIII, London.
• Canning Joseph (1987), The Political Thought of Baldus de Ubaldis, Cambridge.
• Carlyle A.J., Carlyle R.W. (1928), A History of Political Theory in the West, t. V, Edinburgh.
• Elshtain Jean Bethke (2008), Sovereignty. God, State, and Self, New York.
• Gilmore Myron P. (1941), Argument from Roman Law in Political Thought 1200-1600, Cambridge, Mass.
• Kantorowicz Ernst (2007), Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, Warszawa.
• Ladner Gerhard B. (1947), Aspects of Mediaeval Thought, “Review of Politics”, IX.
• Ladner Gerhart B. (1954), The Concepts of „Ecclesia” and „Christianitas” and their Relation to the Idea of Papal „Plenitudo Potestatis” from Gregory VII to Boniface VIII, „Miscellanea Historiae Pontificae”, vol. XVIII: Sacerdozio e Regno da Gregorio VII a Bonifacio VIII, Roma.
• Leclerc Joseph (1942), Jean de Paris et l’ecclésiologie du XIIIe siècle, Paris.
• Lecler Joseph (1952), The Two Sovereignties. A Study of the Relationship between Church and State, transl. H. Montgomery, London.
• McIlwain Charles H. (1934), The Growth of Political Thought in the West, New York.
• Oakley Francis (2003), The Conciliarist Tradition. Constitutionalism in the Catholic Church 1300–1870, Oxford.
• Pennington Kenneth (2012), Władca i prawo (1200-1600). Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, przeł. A. Pysiak, Warszawa.
• Perrin J.W., Azo, Roman Law, and Sovereign European States, „Studia Gratiana”, 1972, nr 15, s. 92-101.
• Piazzoni A.M. (2004), Historia wyboru papieży, przeł. M.
• Lehnert, Kraków.
• Quaritsch Helmut (1982), Souveränität. Entstehung und Entwicklung des Begriffs in Frankreich und Deutschland vom 13. Jh. bis 1806, Berlin.
• Runciman Steven (2008), Teokracja bizantyjska, przeł. M. Radożycka-Paoletti, Katowice.
• Scholz R. (1903), Die Publizistik zur Zeit Philipps des Schönen und Bonifaz VIII., Stuttgart.
• Spruyt Hendrik (1994), The Sovereign State and Its Competitors. An Analysis of Systems Change, Princeton, NJ.
• Streyer J.R. (1980), The Reign of Philip the Fair, Princeton, NJ.
• Szlachta Bogdan (1999), Hierokratyzm, [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. M. Jaskólski, t. II, Warszawa, s. 397-401.
• Szlachta Bogdan (2001), Monarchia prawa. Szkice z historii angielskiej myśli politycznej do końca epoki Plantagenetów, Kraków.
• Szlachta Bogdan (2003), O pojęciu „suwerenność” (kilka uwag historyka doktryn politycznych), „Civitas. Studia z filozofii polityki”, nr 7: Suwerenność, s. 9-70.
• Szlachta Bogdan (2005), Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku, Kraków.
• Szlachta Bogdan (2007), Monarchia prawa? Angielska myśl polityczna doby Tudorów, Kraków.
• Szlachta Bogdan (2015), Suwerenność. W poszukiwaniu (problematycznych) źródeł koncepcji, „Horyzonty Polityki”, nr 6(14), s. 11-34.
• Tierney Brian (1955), Foundations of the Conciliar Theory. The Contribution of the Medieval Canonists from Gratian to the Great Schism, Cambridge.
• Tierney Brian (1964), The Crisis of Church and State 1050-1300, Englewood Cliffs, N.J.
• Ullmann Walter (1975), Law and Politics in the Middle Ages. An Introduction to the Sources of Medieval Political Ideas, Cambridge.
• Wilks Michael (1964), The Problem of Sovereignty in the Later Middle Ages. The Papal Monarchy with Augustinus Triumphus and the Publicists, Cambridge.