Rola UNESCO w ochronie dziedzictwa kulturowego w konfliktach zbrojnych

• Authors: Dobrosława Wiktor-Mach
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jaką rolę odgrywa Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) w ochronie dobra globalnego, jakim jest dziedzictwo światowe, w sytuacjach konfliktów zbrojnych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem dotyczy możliwości i zakresu współpracy międzynarodowej w ochronie dziedzictwa kulturowego. Przeanalizowano ewolucję podejścia i działalności UNESCO w zakresie ochrony kultury w kontekście wojen i konfliktów od czasu powstania organizacji do 2015 r. oraz uwarunkowania tej zmiany. W odpowiedzi na pytania badawcze przeprowadzona została krytyczna analiza treści dokumentów UNESCO oraz literatury przedmiotu. PROCES WYWODU: Artykuł złożony jest z czterech części. Na początku dokonano analizy dziedzictwa kulturowego z perspektywy koncepcji globalnych dóbr publicznych. Następnie opisana jest historia działań UNESCO i ewolucja podejścia do ochrony kultury w razie konfliktów. Trzecia część przedstawia wyzwania dla ochrony dziedzictwa w XXI w. W części czwartej omówiona jest strategia UNESCO z 2015 r. będąca próbą wzmocnienia działań w zakresie ochrony kultury. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W obliczu nowych wyzwań dla ochrony dziedzictwa jako dobra globalnego, takich jak rosnąca liczba zagrożonych obiektów światowego dziedzictwa, udział aktorów niepaństwowych w konfliktach zbrojnych czy specyfika współczesnych konfliktów, system stworzony przez UNESCO wymaga reform. Chociaż UNESCO nie ma możliwości zapewnienia pełnej ochrony dziedzictwu kulturowemu, jednak na różne sposoby dąży do wzmocnienia współpracy międzynarodowej i włączenia do swoich działań odpowiednich interesariuszy. Dziedzictwo jest coraz częściej przedstawiane jako narzędzie budowy pokoju, wzmacniania rozwoju zrównoważonego czy zwalczania propagandy grup terrorystycznych. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Skuteczność działań UNESCO w sytuacji konfliktów zbrojnych jest ograniczona. Nie może zapobiec grabieży dóbr kultury ani uchronić różnorodność kulturową na terenach objętych walkami. Jednocześnie obecne konflikty uświadamiają państwom konieczność współpracy międzynarodowej w tym zakresie, co wzmacnia mandat UNESCO jako lidera w ochronie dziedzictwa światowego.

Keywords

PL

dziedzictwo kulturowe; konflikty zbrojne; UNESCO; globalne dobra publiczne

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2017
• Volume: 8
• Issue: 24
• Pages: 29-51

Dates

published

2017-11-03

Contributors

author

Dobrosława Wiktor-Mach

References

• Ashworth, G. (2015). Planowanie dziedzictwa, Kraków: MCK.
• Howe, Z. (2011). Can the 1954 Hague Convention Apply to Non‑State Actors: A Study of Iraq and Libya. Texas International Law Journal, 47(2), 403-425.
• Murzyn‑Kupisz, M. (2010). Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe
• widziane z perspektywy ekonomii. Zarządzanie Publiczne, 3(13), 19-32.
• O’Keefe, R. (2007). The protection of cultural property in armed conflict. Amicus Curiae, 71, autumn, 3-7.
• Parlament Europejski. (2011). Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie starć na granicy między Tajlandią a Kambodżą. Pozyskano z: <http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP// TEXT+MOTION+P7-RC-2011-0132+0+DOC+XML+V0//PL> (dostęp: 01.02.2017).
• Rada Bezpieczeństwa ONZ. (2015). Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr S/RES/2199, 12 lutego 2015 roku. Pozyskano z: http://www.un.org/press/en/2015/sc11775.doc.htm (dostęp: 03.02.2017).
• Szmygin, B. (2013). Światowe dziedzictwo UNESCO z perspektywy 40 lat. Ochrona Zabytków, 66/1-4, 167-177.
• Stiglitz, J.E. (2013). Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Techera, E.J. (2007). Protection of Cultural Heritage Times of Armed Conflict: The International Legal Framework Revisited. Macquarie Journal of International and Comparative Environmental Law, 4(1). Pozyskano z: http://www5.austlii.edu.au/au/journals/MqJlICEnvLaw/2007/1.html (dostęp: 25.01.2017).
• UNESCO. UNESCO’s Response to Protect Culture in Crisis, Unite4Heritage. Pozyskano z: http://www.internationalinsurance.org/files/TC/ PDF/244984e.pdf (dostęp: 03.02.2017).
• UNESCO. World Heritage in Danger. Pozyskano z: http://whc.unesco.org/en/158/ (dostęp: 01.02.2017).
• UNESCO. (1954). Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z regulaminem wykonawczym do tej konwencji oraz protokół o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga, 14 maja 1954 r. Pozyskano z: http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Haga.pdf (dostęp: 30.01.2017).
• UNESCO. (1972). Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Paryż, 16 listopada 1972 r. Pozyskano z: http:// www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_swiatowego_dziedzictwa.pdf (dostęp: 30.01.2017).
• UNESCO. (2003). Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, Paryż, 17 października 2003 r. Pozyskano z: http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_dz._niemater_2003.pdf (dostęp: 30.01.2017).
• UNESCO. (2015). Strategy for Reinforcing UNESCO’s Action for the Protection of Culture and the Promotion of Cultural Pluralism in the Event of Armed Conflict. Pozyskano z: http://en.unesco.org/system/files/unesco_clt_strategy_en.pdf (dostęp: 30.01.2017).
• UNESCO. (2016a). #Unite4Heritage. Pozyskano z: http://www.unite4heritage.org/ (dostęp: 30.01.2017).
• UNESCO. (2016b). Committee for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict, 8-9 December 2016. Pozyskano z: http://en.unesco.org/news/committee‑protectio-
• cultural-property‑event‑armed‑conflict‑8‑9‑december‑2016 (dostęp: 20.01.2017).
• Wiktor‑Mach, D. (2016). Dziedzictwo kulturowe a rozwój. Dylematy i wyzwania na przykładzie Turcji. W: K. Jarecka‑Stępień i A. Surdej (red.), Tożsamość i efektywność: w poszukiwaniu mechanizmów zrównoważonego rozwoju. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.