Demokracja bezpośrednia w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku

• Authors: Maria Marczewska-Rytko
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie instytucji demokracji bezpośredniej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. na tle wcześniejszych rozwiązań konstytucyjnych w Polsce. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Demokracja bezpośrednia w Polsce ma stosunkowo krótką historię. W okresie międzywojennym takie rozwiązania nie były tu znane. Podobnie nie były one przewidziane w Konstytucji z 1952 r. W tym kontekście ważna jest analiza instytucji demokracji bezpośredniej w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. PROCES WYWODU: Artykuł przedstawia następujące zagadnienia: 1) rozwiązania prawne przed 1987 r.; 2) rozwiązania prawne w latach 1987-1997; 3) referendum ogólnokrajowe w Konstytucji RP z 1997 r.; 4) inicjatywa obywatelska i referendum lokalne w Konstytucji RP z 1997 r. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Obowiązująca Konstytucja z 1997 r. przewiduje trzy rodzaje referendum ogólnokrajowego: 1) konstytucyjne (art. 235, ust. 6); 2) ratyfikacyjne (art. 90, ust. 3); 3) w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa (art. 125, ust. 1). Konstytucja przewiduje referendum lokalne jako formę bezpośredniego sprawowania władzy w art. 170. Zgodnie z art. 118, ust. 2 prawo do wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą przysługuje również grupie co najmniej stu tysięcy obywateli, którzy posiadają prawo wyborcze. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Referendum ogólnokrajowe jest traktowane jako procedura wyjątkowa wskazana po zasadach działania Sejmu i Senatu. Prawo do zarządzenia referendum przysługuje jedynie Sejmowi i działającemu za zgodą Senatu Prezydentowi. Uchwała o referendum jest podejmowana bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Uzyskanie konsensusu politycznego dla referendum jest trudne. Wiele kwestii i rozwiązań prawnych wymaga przemyślenia i dyskusji.  

Keywords

PL

demokracja; demokracja bezpośrednia; referendum; inicjatywa obywatelska; konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2018
• Volume: 9
• Issue: 26
• Pages: 51-61

Dates

published

2018-06-01

Contributors

author

Maria Marczewska-Rytko

References

• Fuks, T. (1993). Instytucja referendum w Polsce – stan obecny i oczekiwania. W: M. Kruk (red.), Mała Konstytucja w procesie przemian ustrojowych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 67-73.
• Grodzicki, R. (1987). Konsultacje społeczne, „Nowe Drogi”, 7 (458), 51-57.
• Jabłoński, M. (2001). Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r., Dz. U. 1952, nr 33, poz. 232.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483.
• Marczewska‑Rytko, M. (2001). Demokracja bezpośrednia w teorii i praktyce politycznej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Marczewska‑Rytko, M. (2010). Demokracja bezpośrednia w Polsce. Refleksje i uwagi. W: M. Marczewska‑Rytko (red.), Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej w Polsce. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 25-41.
• Marczewska‑Rytko, M. (2014). Referendum w dyskursie medialnym w Polsce w 2013 roku (na przykładzie „Gazety Wyborczej”). W: R. Alberski, W. Jednaka i D. Skrzypiński (red.), Studia nad współczesnymi systemami politycznymi. Księga dedykowana Profesorowi Andrzejowi Antoszewskiemu. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 145-155.
• Marczewska‑Rytko, M. (2016). Krytyczna analiza dyskursu „Gazety Wyborczej” na przykładzie referendum ogólnokrajowego w Polsce w 2015 roku. W: T. Gackowski i K. Brylska (red.), Gry w komunikacji. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Świderski, B. (1996). Gdańsk i Ateny. O demokracji bezpośredniej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1992 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1992, nr 67, poz. 336.
• Ustawa konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, Dz. U. 1992, nr 84, poz. 426.
• Ustawa konstytucyjna z dnia 22 kwietnia 1994 r. o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1994, nr 61, poz. 251.
• Ustawa o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 6 maja 1987 r., Dz. U. 1987, nr 14, poz. 82.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz. U. 1989, nr 075, poz. 444.
• Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, Dz. U. 1999, nr 62, poz. 688.
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, Dz. U. 2000, nr 88, poz. 985.
• Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, Dz. U. 2003, nr 57, poz. 507.
• Zieliński, E. (1968). Referendum w świecie współczesnym. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.