GRUZIŃSKA PRÓBA WYBICIA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ. W STULECIE PROKLAMACJI DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI GRUZJI (1918)

• Authors: Lityński Adam

Title variants

EN

GEORGIAN ATTEMPTS TO BECOME INDEPENDENT. 100TH ANNIVERSARY OF DECLARATION OF DEMOCRATIC REPUBLIC OF GEORGIA (1918)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Po rewolucji lutowej 1917 r. w Rosji narody byłego Imperium Rosyjskiego próbowały utworzyć swoje niepodległe państwa. Tak było również z trzema narodami (krajami) Zakaukazia: Ormianami (Armenią), Azerami (Azerbejdżanem), Gruzinami (Gruzją). Po traktacie brzeskim (3 marzec 1918) Rosja bolszewicka w praktyce oddała teren Zakaukazia Niemcom i Turcji. Szczególnie Turcja wykazywała postawę agresywną i aneksjonistyczną. Armenia najpierw wspólnie z Azerbejdżanem i Gruzją utworzyła Zakaukaską Demokratyczną Federacyjną Republikę. Ta się wkrótce rozpadła. Rozbieżności były zbyt duże. Azerbejdżan chciał się wiązać z Turcją, Gruzja z Niemcami, zaś Armenia liczyła na „białych” Rosjan (generała Denikina). Każdy z trzech krajów utworzył osobne niepodległe republiki: m.in. powstała Demokratyczna Republika Gruzji. Niemcy i Turcja wojnę światową wkrótce przegrały, ale od północy Kaukaz atakował najpierw „biały” generał Anton Denikin, popierany przez Anglię i Francję. Potem (1920) wkroczyli tam bolszewicy. Bolszewicy, siłą zbrojną rosyjskiej Armii Czerwonej, po kolei obalali niepodlegle rządy tych republik, ustanawiali własne rządy i wcielali te kraje do Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Radzieckiej [RSFRR]. RSFRR 16 marca 1921 r. zawarła z Turcją układ o przyjaźni. Dla realizacji tego sojuszu Rosja i Turcja podzieliły się ziemiami Zakaukazia.

EN

After February Revolution of 1917 in Russia, the nations of the previous Russian Imperium began their efforts to get their independency, among them were three nations of Transcaucasia: Armenians (Armenia), Azeris (Azerbaijan), Georgians (Georgia). After the Treaty of Brest-Litovsk of 3rd March 1918, Bolshevik Russia in reality handed over the territory of Transcaucasia to Germans and Turks. Especially Turkey became aggressive and expansive. Armenia together with Azerbaijan and then together with Georgia set up Transcaucasian Federal Democratic Republic which collapsed soon. There were significant discrepancies among the nations. Azerbaijan wanted to get union with Turkey, but Georgia preferred Germany and Armenia counted on “white” Russia (general Denikin). Each of these three countries set up own independent republics, among other Democratic Republic of Georgia. Soon Germany and Turkey lost the First World War, but north Caucasus was attacked by troops of General Denikin supported by England and France. Later on, in 1920, Bolsheviks entered this territory. The Red Army of Bolsheviks conquered each of the independent republics one by one, set up own governments and incorporated the territories into Russian Socialistic Federal Soviet Republic [RSFSR]. On 16 March 1921, RSFSR signed friendship agreement with Turkey. As a result of this agreement, Russia and Turkey divided the territory of Transcaucasian between them.

Keywords

PL

Gruzja,; historia,; Turcja,; Rosja bolszewicka

EN

Georgia,; history,; Turkey,; Bolshevik Russia

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2018
• Volume: 1
• Issue: XVIII
• Pages: 109-130

Contributors

author

Lityński Adam

• Wyższa Szkoła Humanitas, Wydział Administracji i Zarządzania

References

• Czeszejko-Sochacki Z., System konstytucyjny Szwajcarii, Warszawa 2002.
• Dąbrowski P., Khoperia M., Parlament Gruzińskiej Republiki Demokratycznej w latach 1918-1921, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne”, Opole 2016, XIV, z. 2.
• Demetrashvili A., Chronicles of Constitutionalism in Georgia, [w:] http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423908116.pdf [dostęp: 1.02.2018].
• Furier A., Gruzja niepodległa – od monarchii do republiki, Szczecin 2015.
• Georgia’s Declaration of Independence – 1918, http://www.ericlee.info/theexperiment/declaration.php [dostęp: 31.01.2018].
• German History in Documents and Images. Mudros Agreement: Armistice with Turkey(October 30, 1918). Volume 6. Weimar Germany, 1918/19–1933.
• Kontek K., Mustafa Kemal Atatürk i jego współczesny wizerunek, „Etnografia Polska” 2011,t. 55, z. 1-2.
• Leksykon historii świata: Rosja, red. W. Sienkiewicz, Warszawa 2001.
• Lityński A., Armenia na drodze do leninowsko-kemalowskiego rozbioru (1917-1921, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (w druku).
• Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917-1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików), wyd. 3, Warszawa 2017.
• Materski W., Georgia rediviva. Republika Gruzińska w stosunkach międzynarodowych 1918-1921, Warszawa 1994.
• Materski W., Gruzja, Warszawa 2000.
• Materski W., Powstanie narodowo wyzwoleńcze 1924 r. w Gruzji, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” , t. XXXIV
• Morawski W., Szawłowska S., Wojny rosyjsko-tureckie od XVII do XX wieku, Warszawa 2006.
• Nikola Siemienowicz Czcheidze, http://www.hrono.ru/biograf/bio_ch/chheidze_ns.php[dostęp: 20.10.2017].
• Olszewski P., Polityka bolszewików wobec niepodległej Gruzji w latach 1918-1921, „Dzieje Najnowsze” 1997, t. 29, z. 3.
• Olszewski P., Polityka Ententy wobec Zakaukazia 1918-1921 (Zarys problematyki), „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica”1997, t. 59.
• Pajewski J., Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 1991.
• Papuashvili G., The 1921 Constitution of the Democratic Republic of Georgia: Looking Backafter Ninety Years, http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/173529/1/The1921ConstitutionOfTheDemocraticRepublicOfGeorgia.pdf [dostęp: 24.01.2018] .
• Pipes R., Czerwone imperium. Powstanie Związku Sowieckiego, Warszawa 2015.
• Przebinda G., Smaga J., Kto jest kim w Rosji po 1917 roku, Kraków 2000.
• Reychman J., Historia Turcji, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1973.„Robotnik. Centralny organ PPS” z 26 IX 1924 r.
• Matsaberidze M., The Democratic Republic of Georgia (1918-1921) and the search of the Georgian model of democracy, [w:] The Making of Modern Georgia, 1918-2012: The First Georgian Republic and Its successors, red. S.F. Jones, New York 2014.
• Urushadze L.Z., Democratic Republic of Georgia 1918-1921, https://archive.org/stream/DemocraticRepublicOfGeorgia19181921/DRG_djvu.txt [dostęp: 24.01.2018].

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0012.5989